مقابله با آتشک آلترناریا

این بیماری قارچی با نام علمی spp Alternaria همواره بلای جان پرورش‌دهندگان گوجه‌فرنگی و کلم است. سه گونه از آتشک آلترناریا وجود دارد:

• لکه‌برگی آلترناریایی گوجه‌فرنگی – شانکر ساقه‌ی آلترناریا (A.alternaria)
• لکه‌برگی آلترناریایی در کلم‌ها - آتشک آلترناریا (A.brassica یا A.brassicicola)
• زنگ‌زدگی برگ هویج – پوسیدگی سیاه هویج (A.dauci یا A.radicina)

گیاهان میزبان

آلترناریا تاثیر بالقوه‌ای بر تمام ارقام گوجه‌فرنگی، هویج، گیاهان چلیپایی، گیاهان بنشن‌زا و با شیوع کمتر بر سایر گیاهان علفی می‌گذارد. اگرچه این بیماری در مرحله‌ی گلدهی و باردهی بیشترین شیوع را دارد اما تمام مراحل رشد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علایم آلترناریا

قارچ آلترناریا بذرزاد است و بنابراین از طریق بذرهای آلوده به گیاه مبتلا منتقل می‌شود و به گیاهان مجاور نیز سرایت می‌کند. اکثر بذرهای موجود در بازار قبل از توزیع غربال می‌شوند اما این اقدام همیشه به رفع مشکل کمک نمی‌کند.

در ابتدا شاهد بوته‌میری و توقف رشد بذر در گیاهان آلوده هستیم اما با توجه به گسترش بسیارتدریجی عفونت نمی‌توان تا اواسط دوره‌ی رشد یا حتی پس از آن انتظار بروز بسیاری از علایم را در گیاه مبتلا داشت. در واقع این بیماری به‌ندرت قبل از شروع فراکاشت و باردهی جلب توجه می‌کند؛ با این‌حال در این میان اغلب تمام گیاهان مجاور آلوده می‌شوند.

باغداران بیشتر مواقع با شروع ظاهرشدن لکه‌‌هایی روی برگ‌ها متوجه آتشک خواهند شد که اندازه‌ای این لکه‌ها از بسیار ریز گرفته تا پهنای انگشت شست متغیر است. رنگ آن‌ها معمولاً زرد یا قهوه‌ای است و به‌محض ظاهرشدن به‌صورت حلقه‌های هم‌مرکز گسترش پیدا می‌کنند و به‌تدریج رنگشان تیره می‌شود. به‌طور معمول این لکه‌ها تقریباً هم‌زمان با ظاهرشدن روی برگ‌ها در میوه‌ها و مادگی هم بروز می‌کنند.

زیست‌چرخه

زیست‌چرخه‌ی آلترناریا در مقایسه با اکثر قارچ‌ها طولانی‌تر است. زیست آلترناریا با فرورفتن هاگ در پوشش بذر آغاز می‌شود و اغلب درست مثل بذر در زمستان و بهار ماندگاری دارد. سپس به‌آرامی پخش می‌شود و میزبان آلوده با چسبیدن به دیگر گیاهان آن‌ها را در معرض این بیماری قرار می‌دهد یا حتی این قابلیت را دارد تا در فواصل کوتاه هاگ را به سمت گیاهان دیگر ببرد. در صورت خوب بودن شرایط، امکان زیست آلترناریا در بعضی از مواد خاک نیز وجود دارد.

پیداشدن قارچ روی گیاه احتمالاً در همان حدود مرحله‌ی هاگ‌زایی اتفاق می‌افتد. آلترناریا میوه را آلوده می‌کند و سپس با افتادن میوه میزبان را از بین می‌برد تا چرخه‌ی جدیدی ازسر گرفته شود.

این بیماری چه تاثیری بر گیاه می‌گذارد

این بیماری در اکثر گیاهان جلوی رشد میوه را می‌گیرد و میوه‌های آلوده قابل‌خوردن نیستند. تغذیه‌ی حیوانات با این میوه‌های آلوده خطرناک است زیرا احتمال بروز مشکلات گوارشی (معمولاً اسهال) در اثر مصرف این میوه‌ها وجود دارد. در گوجه‌فرنگی‌ها تولید میوه کند و کمتر از حد متوسط می‌شود در حالی‌که هویج‌ها بدون اینکه به حد قابلیت رشد خود برسند پژمرده و پلاسیده می‌شوند. گیاهان بنشن‌زا و کلم‌ها از رشد بازمی‌مانند و کلم‌پیچ‌ها اصلاً به‌درستی رشد نمی‌کنند. حمله به گل و بذر («ساقه‌روی - Bolting») تقریباً همیشه اولین نشانه‌ای است که در تمام گیاهان جلب‌توجه می‌کند.

چگونه از آلترناریا پیشگیری کنیم

پیشگیری به انتخاب و جداسازی بذرها و گیاهان مشکوک به آلودگی مربوط است. گیاهان قرنطینه‌شده (معمولاً در پلاستیک قرار داده می‌شوند) از نظر نشانه‌های آلودگی رصد می‌شوند. اکثر پرورش‌دهندگان طبق روال معمول صرفاً به حذف و از بین بردن گیاهان آلوده اقدام می‌کنند. گیاهان آلوده هرگز نباید کمپوست شوند، به احشام خورانده شوند یا به طریق دیگری به مصرف برسند.

افزایش فاصله‌گذاری، وجین کردن، نگه‌داشتن گیاه با دیرک به‌منظور جریان داشتن هوا از دیگر راه‌های پیشگیری از آتشک هستند.

درمان آلترناریا

آلترناریا به‌مجرد این‌که بروز کند دیگر به‌راحتی قابل‌رفع نیست. اکثر باغداران اقدام به کندن و از بین بردن کل گیاه می‌کنند. درمان‌های قارچی مفید هستند اما ضمانتی ندارند و با ریسک آلوده کردن سایر گیاهان منطقه همراه هستند. اکثر باغداران مسیر مطمئن کندن و از بین بردن گیاه را در پیش می‌گیرند.

اگر گیاهان ایزوله هستند یا شما تمایلی به کندن و از بین بردن گیاه ندارید ابتدا یک قارچ‌کش آلی را امتحان کنید. SuperCOPP گزینه‌ی خوبی است. این یک قارچ‌کش آلی مقرون‌به‌صرفه است که روی برگ پاشیده می‌شود و با هدف درمان و پیش‌گیری در گل‌ها، درختان، مزارع، گلخانه‌ها و باغ‌ها استفاده می‌شود. برای استفاده از SuperCOPP به‌عنوان یک روش پیش‌گیری از آتشک آلترناریا فقط کافی است هر یک تا دو هفته یک قاشق غذاخوری از آن را به یک گالن آب بیفزایید.