زمان و شیوه‌ی کود‌دهی درختان میوه

درختان میوه برای پرورش و تولید محصول فراوان، مثل هر درخت، گل یا گیاه دیگری، به مواد مغذی و کود مناسب نیاز دارند. مقاله پیش رو را بخوانید تا با پنج مرحله‌ی ساده برای کود‌دهی درختان میوه آشنا شوید!

مرحله‌ی اول: دانستن زمان کود‌دهی

• برای کود دادن به درختان، زمان درست و نادرست وجود دارد.
• بهترین زمان دقیقاً قبل از باز شدن شکوفه‌هاست. یعنی زمانی که درختان چرخه‌ی رشد سالانه‌شان را شروع و بیشترین میزان مواد مغذی را مصرف می‌کنند. به این کود فروت‌ست می‌گویند.
• می‌توانید زمان کود‌دهی را تا یک ماه قبل از این موعد شروع کنید و اگر زمان ایده‌آل را از دست دادید و درختان شروع به شکوفه دادن کرده‌اند، هنوز تا وسط تابستان می‌توانید به این کار ادامه دهید.
• اواخر تابستان و پاییز این کار را متوقف کنید، چون سرما به رشد درخت صدمه می‌زند. اگر خیلی دیر شده است و هنوز قصد کود دادن به درخت را دارید، می‌توانید با مقداری کمپوست و با سنگ فسفات نرم روی آن را بپوشانید؛ از طرفی در این زمان بهتر است استفاده از هر نوع کود نیتروژنی مانند اوره را کنار بگذارید.

مرحله‌ی دوم: با اندازه‌گیری بسنجید آیا به کود نیاز دارید یا نه

همه درختان میوه هر سال و به میزان یکسانی کود نیاز ندارند. بسته به عوامل مختلف ممکن است از سالی به سال دیگر این مقدار تغییر کند، برای همین حتماً این مقدار را سالانه اندازه‌گیری کنید.

چه اتفاقی می‌افتد اگر میزان نادرستی از کود به درخت بدهید؟

• کود بیش از حد یعنی برگ و جوانه‌های زیاد، نه میوه زیاد. حتی ممکن است درخت به‌خاطر رشد سریع ضعیف شود و ریسک شکسته شدن شاخه‌ها ادامه حیات درخت را با مشکل روبرو کند.
• کود بسیار کم از سرعت رشد می‌کاهد و درخت عملکرد مناسبی نخواهد داشت. برای همین در زمان برداشت، به‌اندازه‌ی مورد انتظار میوه به‌دست نخواهید آورد. درختان میوه‌ای که کود داده نشده‌اند و در خاک ضعیف کاشته شده‌اند به کمبود مواد مغذی و سلامت ضعیف دچار می‌شوند و کمتر می‌توانند در برابر بیماری و آفات مقاومت کنند و دچار استرس می‌شوند.

خوشبختانه، درختان میوه خیلی خوب می‌توانند از عهده‌ی بیان نیازهای‌شان به شما برآیند. تمام چیزی که نیاز دارید یک متر و چند دقیقه صبر کردن است. حتماً اندازه‌گیری‌هایتان را در زمستان یا اوایل بهار، هنگام خواب زمستانی درخت، انجام دهید. موقعی که درخت هنوز برای فصل جدید رشدش را شروع نکرده است.

مراحل اندازه‌گیری میزان رشد سال قبل

• ابتدا، حلقه‌ی رشد سال گذشته را بیابید. حلقه‌ی رشد نقطه‌ای روی شاخه است که درخت فصل قبل شروع به رشد کرده است. جدیدترین رشدی که اندازه خواهید گرفت معمولاً نسبت به بقیه‌ی شاخه رنگ متفاوتی دارد.
• دوم، حلقه‌ی رشد را تا انتهای شاخه اندازه‌گیری کنید. این اندازه‌گیری‌ها را در چند نقطه‌ی دیگر از درخت تکرار کنید.
• سوم، متوسط این اندازه‌گیری‌ها را به‌دست آورید. این مقدار متوسط می‌شود «رشد سالانه‌ی» فصل پیشین درخت.

این مراحل را برای هر کدام از درخت‌ها تکرار کنید. حتی اگر چند درخت از یک رقم و یک سن در اختیار دارید ممکن است به یک میزان رشد نداشته باشند و از این رو به میزان متفاوتی کود نیاز داشته باشند.

نکته: اگر درخت را بیش از حد عادی هرس کرده‌اید، طوری که بیش از ۲۰٪ از حجم سال گذشته را چیده‌اید، تا سال بعد از کود‌دهی درخت خودداری کنید.

برای ارزیابی رشد، جدول را بررسی کنید

در پایان، از این جدول برای ارزیابی رشد سالانه درخت بهره بگیرید. اگر میزان رشد درخت در انتها یا پایین‌تر از رشد سالانه هدف باشد پس باید امسال به درخت کود بدهید. اما اگر در بالای آن یا بالاتر از میزان رشد سالانه هدف باشد، نیازی نیست امسال به درخت کود بدهید (اما دوباره سال بعد رشد درخت را اندازه بگیرید مبادا شرایط تغییر کرده باشد!).

• هلو و شلیل: درختان جوانی که هنوز میوه نمی‌دهند باید ۶۰-۴۵ سانتی‌متر و درختان میوه‌ده بالغ باید ۴۵-۳۰ سانتی‌متر رشد کنند.
• سیب و گلابی: درختان جوانی که هنوز میوه نمی‌دهند باید ۷۵-۴۵ سانتی‌متر و گلابی‌های بالغ میوه‌دهی که شاخه‌های کوچک نورسیده دارند باید ۶۰-۳۰ سانتی‌متر رشد کنند. سیب‌هایی دارای شاخه‌های کوچک نورسیده باید ۲۵-۱۵ سانتی‌متر رشد کنند.
• آلو و گیلاس: درختان جوانی که هنوز میوه نمی‌دهند باید ۹۰-۵۵ سانتی‌متر و درختان میوه‌ده بالغ باید ۲۰ سانتی‌متر رشد کنند.
• آلبالو: درختان جوانی که هنوز میوه نمی‌دهند باید ۶۰-۳۰ سانتی‌متر و درختان میوه‌ده بالغ باید ۲۰ سانتی‌متر رشد کنند.

مرحله‌ی سوم: انتخاب کود مناسب

• درختان میوه کود ارگانیک با تراکم بالای نیتروژن دوست دارند.
• همچنین کودهایی وجود دارد که به طور خاص برای درختان میوه ساخته شده است.
• علاوه بر نیتروژن (ازت)، درخت به سایر مواد مغذی ماکرو و میکرو نیز نیاز دارد.

تست خاک به شما می‌گوید آیا نیازی به اضافه کردن فسفر، پتاسیم یا دیگر مواد مغذی به خاک هست یا نه.

مرحله‌ی چهار: محاسبه‌ی مقدار کود مصرفی

در مورد کود دادن به درخت، همیشه بیشتر مصرف کردن به معنی بهتر بودن نیست. حالا که متوجه شده‌اید درخت به کود نیاز دارد و کود مناسبی برای اینکار انتخاب کرده‌اید، وقت آن رسیده است که مقدار مناسبی برای هر درخت انتخاب کنید.

برای شماهایی که ریاضی‌تان خوب نیست، که البته جای نگرانی هم ندارد، شما را هنگام محاسبات مربوط به کود یاری می‌کنیم.

مقدار کودی که استفاده خواهید کرد به سن و اندازه‌ی درخت و همچنین درصد نیتروژن کود شما بستگی دارد.

تعیین مقدار کود مصرفی

• درختان به ازای هر تعداد سنی که دارند یا هر ۲٫۵ سانتی‌مترمربع (سی سانتی‌متر بالاتر از خاک محاسبه می‌شود) به ۴۰ گرم «نیتروژن خالص» نیاز دارند. حداکثر مقدار نیتروژنی که هر سال باید به درخت بدهید ۰٫۴۵ کیلوگرم است.
• برای نمونه، اگر قطر درخت‌تان ۱۲ سانتی‌مترمربع است (یا مثلاً پنج سال سن دارد)، عدد ۵ را در ۴۰ ضرب کنید که عدد تقریبی ۲۰۰ به‌دست می‌آید. این یعنی درخت به ۲۰۰ گرم نیتروژن نیاز دارد.
• ولی یک لحظه صبر کنید، هنوز کارتان تمام نشده است. مقادیر «نیتروژن» به همین سادگی نیست که آن را به شکل دقیق وزن کرد، چون ترکیبات کود فقط از نیتروژن تشکیل نشده است.
• حروف NPK روی کود درصد نیتروژن در هر کیلوگرم را نشان می‌دهد، نه مقدار واقعی آن را. حروف N، P و K یعنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم.
• برای نمونه، اگر حرف N روی بسته بندی عدد ۷ را نشان می‌دهد (یعنی ۷٪ نیتروژن)، چیزی مثل پس یعنی اینکه ۷۰ گرم نیتروژن در هر کیلو کود وجود دارد.
• برای محاسبه‌ی مقدار کود لازم، مقدار نیتروژن لازم درخت را تقسیم بر عدد نیتروژن موجود در کود کنید.

بنابراین، با استفاده از مثال قبل، درخت سیب پنج ساله به ۲۲۰ گرم نیتروژن نیاز دارد. به عنوان مثال؛ کود درخت میوه دارای N به ارزش ۷ روی بسته است که یعنی ۷۰ گرم نیتروژن در هر کیلوگرم کود وجود دارد. ۲۲۰ گرم تقسیم بر ۷۰ برابر است با ۳٫۱۴ کیلوگرم کود. این جواب مقدار کودی است که باید به درخت بدهید.

مرحله‌ی پنجم: استفاده از کود

برای کمک به درخت در «جذب» کود به بهترین نحو، با شروع از ۳۰ سانتی‌متری تنه و دور شدن از آن و ادامه کار تا «خط قطره‌ریز»، کود را به شکل مساوی استفاده کنید. خط قطره‌ریز دور‌ترین محلی است که شاخه‌ها تا آنجا کشیده شده‌اند.

• ساده‌ترین راه این است که کود را روی زمین بریزید و سپس آن را صاف کنید.
• کندن حفره‌های کوچک نیز روش دیگری برای کود دادن به درختان است. این روش به اندک تلاش بیشتری نیاز دارد، ولی تضمین می‌کند که کود حتما به ریشه‌ی گیاه می‌رسد، بویژه وقتی از کودی با نیتروژن کمتر محلول نظیر فسفر استفاده می‌کنید.
• در جای که قصد کود‌پاشی دارید سوراخ‌هایی به عمق ۱۵ سانتی‌متر و با فاصله‌ی ۲۵ الی ۶۰ سانتی‌متر از هم حفر کنید. هر سوراخ را با کود پر کنید.
• وقتی کود‌دهی به اتمام رسید، ۳ سانتی‌متر لایه‌ی کمپوست اطراف درخت بپاشید و خوب آن را آبیاری کنید.