لیکا چیست و چرا برای گیاهان مفید است؟

لیکا مخفف‌شده‌ی خاک رُس منبسط‌شده‌ی سبک (Lightweight expanded clay aggregate) است. یعنی این نوع خاک مشتمل‌بر گلوله‌های رُسی پخته‌شده‌ای است که اگر با کمی آب خیس شوند، منبسط خواهند شد. اساساً، لیکا نیز مانند خاک نوعی محیط رشد مخصوص گیاهان است که امکان پرورش گیاهان در آن وجود دارد. بااین‌حال، برخلاف خاک، لیکا تنها از رُس تشکیل شده است و هیچ ماده‌ی مغذی ندارد. لیکا تنها با جذب کمی آب منبسط خواهد شد. با استفاده از لیکا گیاه همچنان به موادمغذی نیاز خواهد داشت، بنابراین موادمغذی باید به آب مورداستفاده در آبیاری اضافه شوند.

با کاشتن گیاهان در خاک، تغذیه‌ی آن‌ها بسیار آسان خواهد بود، چرا که خاک حاوی موادمغذی است. اما لیکا، همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، هیچ ماده‌ی مغذی ندارد. بنابراین شاید بپرسید، چرا باید از چنین محیط رشدی برای گیاهان استفاده کرد؟

چرا لیکا برای رشد گیاهان مفید است؟

در اینجا به مزایای لیکا اشاره خواهیم کرد:

۱- با استفاده از لیکا آب‌دادن به گیاهان راحت‌تر خواهد بود:

مهمترین مزیت رشد گیاهان در لیکا این است که ریشه‌ها ی گیاهان دسترسی مستقیم به آب ندارند. با استفاده از لیکا می‌توان کف کاذبی برای گلدان ایجاد کرد تا ریشه‌ها برای رشد تا ته گلدان، اندکی بیشتر فضا داشته باشند. علاوه‌براین می‌توان آنقدری آب به گلدان اضافه کرد که دقیقاً تا زیر ریشه‌ی گیاهان مرطوب شود. این گلوله‌های رُسی آب درون گلدان را جذب می‌کنند، در‌حالی‌که ریشه‌ها به دور از آب هستند.

ریشه‌های گیاه با آب تماس ندارند، بنابراین رطوبت، جذب گلوله‌های رُسی خواهد شد. ازآنجایی‌که، مانند اغلب موارد مشابه، گیاهان همواره در تماس با رطوبت نیستند، این توانایی را خواهند داشت تا آبی که جذب گلوله‌های رُسی شده و آن‌ها را خیس کرده است را جذب کنند. اگر گیاهان واقعاً نیاز به آب داشته باشند، شروع به جذب آب از ته گلدان خواهند کرد و رطوبت را مستقیماً از آنجا جذب خواهند کرد.

محول‌کردن مسئولیت خودمراقبتی به گیاهان:

گیاه با رشد در محیط لیکا، در مقایسه با گیاهی که در خاک رشد می‌کند، سرعت ایده‌آلی برای جذب رطوبت خواهد داشت. به‌عبارت دیگر در صورت استفاده از لیکا گیاه مسئول مراقبت از خود خواهد بود. علاوه‌براین، گیاه ملزومات موردنیاز برای زنده‌ماندن خود را حس خواهد کرد. وقتی گیاهی را داخل خاک می‌کارید، این شما هستید که تصمیم می‌گیرید گیاه چه نیازهایی دارد و چه موادی می‌خواهد. گاهی‌اوقات این شرایط ممکن است کار را برای افراد مبتدی در حیطه‌ی باغبانی بسیار مشکل سازند.

اگر گیاهی را در خاک کاشتید و گیاه تمایلی به آب‌دهی زیاد نداشت، اما خاک بسیار مرطوب بود و گیاه در معرض میزان زیادی رطوبت قرار گرفته بود، استفاده از لیکا در این مورد راه‌گشا و حلال مشکل خواهد بود.

۲- خطر کمتر پوسیدگی ریشه:

با استفاده از خاک برای نگهداری از گیاهان، زمان آبیاری وقتی خواهد بود که خاک خشک شده باشد یا گیاه شکل خاصی به خود گرفته باشد (منظور پژمردگی است). زمانی که از لیکا استفاده می‌کنید، کار آبیاری بسیار ساده‌تر خواهد بود، چرا که وقتی تمام آب درون گلدان مصرف شده باشد، آبیاری انجام خواهید داد. رطوبت یا توسط گیاه جذب خواهد شد یا گلوله‌های سفالی کاملاً خیس خواهند شد و آب را جذب خواهند کرد. آب‌دادن بیش‌ازحد به گلدان، حتی اگر گلوله‌های رُسی هنوز مملواز رطوبت باشند، باعث رطوبت‌رسانی بیش‌از‌حد گیاه نمی‌شود. چرا که گیاه رطوبت موردنیاز خود را از میان این گلوله‌های رُسی مملو از رطوبت جذب خواهند کرد. اگر زمانی که خاک گلدان هنوز مرطوب است، آب بیشتری به گلدان بدهید، ممکن است با آبیاری بیش‌ازحد گیاه از بین برود. با استفاده از لیکا خطر پوسیدگی ریشه نیز کمتر خواهد شد، چرا که مابین این گلوله‌های رُسی فصاهایی پر از هوا وجود دارند، که به اکسیژن‌رسانی ریشه‌ی گیاه کمک می‌کند. یکی از دلایل بسیار رایج پوسیدگی ریشه، کمبود اکسیژن در ریشه‌ی گیاهان است. لیکا مشکل کمبود اکسیژن در اطراف ریشه و نگرانی در مورد پوسیدگی آن، که از گذشته رواج داشته است، را مرتفع می‌سازد.

۳- کاهش خطر ابتلا به آفات:

همانطور که در پاراگراف قبل ذکر شد، با افزودن لیکا به گلدان، گیاهان هر وقت نیاز به آب داشته باشند، رطوبت موردنیاز خود را از دانه‌های رُس مملواز رطوبت جذب خواهند کرد و با استفاده از لیکا دیگر آبی در زیرگلدانی نخواهید دید. گیاه خود مسئول جذب آب موردنیاز خود در زمان مناسب خواهد بود. در این روش خطر آب‌دهی بیش‌ازحد بسیار کم و به‌همین‌منوال خطر پوسیدگی ریشه نیز ناچیز خواهد بود.

پس گیاه از شر حشراتی که جذب ریشه و خاک پوسیده می‌شوند در امان خواهد بود. جذب کمتر حشرات به سوی گیاه برابر با آفات کمتر است. دلیل دیگری که استفاده از لیکا باعث کاهش آفات می‌شود این است که بر خلاف خاک، لیکا یک محیط رشد زنده نیست. خاک ماده‌ای آلی با موادمغذی و زنده است. پس ممکن است حاوی موادمغذی موردعلاقه‌ی حشرات نیز باشد. حشرات معمولاً حامل عوامل بیماری‌زا هستند و باعث بروز بیماری‌های مختلف در گیاهان می‌شوند، بنابراین در حالت کلی دورکردن حشرات شانس داشتن گیاهی سالم را بیشتر خواهد کرد.

گیاهان آپارتمانی بیمار با ریشه‌هایی پوسیده باعث جذب حشرات خواهند شد و تقریباً هر دوی این عوامل گیاه را از بین خواهند برد. پس از تعویض محیط رشد این گیاهان با لیکا و تمیزکردن هفتگی گلدان‌ها، وضعیت گیاهان رو به بهبودی خواهد رفت و گیاه قادر خواهد بود دوباره مانند قبل رشد کند. به جرات می‌توان گفت وقتی گیاهی در لیکا رشد کند، دیگر روی خاک را نخواهد دید! (یعنی استفاده از لیکا آنقدر برای گیاه مزایا دارد که نیازی نیسا دیگر آن را در خاک بکاریم).

۴- به‌راحتی می‎‌توان گیاهان را بررسی کرد:

وقتی گیاهان در خاک کاشته می‌شوند، تنها زمانی ریشه‌های آن‌ها قبل‌دیدن خواهند بود که بخواهید گلدان را تعویض کنید. بین دو واقعه‌ی کاشت گیاه و تعویض گلدان، شکل و وضعیت ریشه‌ها قابل‌بررسی نخواهند بود.

اما با کاشتن گیاهان در لیکا هر زمان که بخواهید می‌توانید ریشه‌ها را بررسی کنید. البته انجام این کار هم خیلی درست نیست، چراکه گیاهان هم همانند ما تغییرات مداوم را دوست ندارند. به شخصه اکثر گیاهانی را که در لیکا می‌کارم حداقل هر شش ماه یک‌بار نظافت می‌کنم. در طول فرآیند نظافت، از تمیزشدن لیکا و آبکشی آن اطمینان حاصل می‌کنم. با این کار خواهم توانست نگاهی به عملکرد ریشه‌ی این گیاهان بیندازم. تصویر بالای این پست نمونه‌ای از فرآیند نظافت را به تصویر کشیده است. در زمان نظافت می‌توانید میزان رشد ریشه‌ها را بررسی کنید و براساس آن، محل قرارگیری گیاه در گلدان را تنظیم کنید.

این واقعیت که می‌توانیم به‌راحتی گیاه کاشته‌شده در لیکا را بررسی کنیم، امری است که کمک کرد گلدان‌های آلوکازیاس خود را از مرگ حتمی نجات دهم. به‌محض مشاهده‌ی ریشه‌های پوسیده آن‌ها را جدا کردم و با تمیزکردن گیاه، از پوسیدگی بیشتر آن جلوگیری نمودم. این کار زحمت زیادی داشت، اما گیاهان با رشد دوباره‌شان پاداشم را دادند.

به گیاهان کاشته‌شده در لیکا چگونه کود بدهیم؟

موادمغذی موردنیاز گیاهان برای رشد مناسب تنها با وجود لیکا فراهم نمی‌شود. تنها کاری که لیکا می‌کند مراقبت از فرآیند آب‌رسانی به گیاه است. به‌این‌ترتیب، باید موادمغذی را به آب اضافه کنید. اکثر کودهای هیدروپونیک معمول گزینه‌ی مناسبی برای کوددهی در این شرایط هستند. اما انواع خاصی از کود نیز وجود دارد که می‌توانید برای کمک به گیاهان خود از آن‌ها استفاده کنید. این تقویت‌کننده‌های خاک گستره‌ی وسیعی از هورمون‌های رشد تا کودها دارند و برای کمک به رشد سریع‌تر و قوی‌تر ریشه‌ها استفاده می‌شوند. کودهای هیدروپونیک تاکنون کارآیی خوبی داشته‌اند، بنابراین ممکن است گزینه‌ای باشند که بخواهید از آن‌ها استفاده کنید.

در رابطه با موادمغذی هیدروپونیک (کود):

موادمغذی هیدروپونیک (یا کود) مواد خاصی دارند که کودهای گیاهی معمول فاقد آن‌ها هستند. کودهای معمول گیاهی به این مواد نیاز ندارند، چرا که آن‌ها مخصوص گیاهانی هستند که در خاک رشد می‌کنند و خود خاک این موادمغذی را برای گیاه فراهم می‌سازد. از آنجایی که لیکا حاوی هیچ‌گونه ماده‌‌ی مغذی نیست، کود هیدروپونیک باید نبود این موادمغذی را جبران کند تا گیاه شما سالم بماند. به‌همین‌دلیل است که نمی‌توان از کود معمولی برای گیاهان کاشته‌شده در لیکا استفاده کرد، چرا که این نوع محیط رشد موادمغذی اصلی موردنیاز گیاه را ندارد.

نتیجه:

لیکا مخفف‌شده‌ی دانه‌ی خاک رُس منبسط‌شده‌ی سبک است. در اصل این نوع محیط رشد گیاهی از توپ‌های رُس پخته‌شده‌ای تشکیل یافته است که با قرارگرفتن در آب خیس و منبسط می‌شوند. لیکا محیطی فوق‌العاده برای رشد گیاهان است، چرا که فرآیند آبیاری را بسیار ساده‌تر می‌کند، خطر ابتلا به آفات را کاهش می‌دهد و بررسی آسان گیاهان را فراهم می‌آورد. در پرورش گیاهان در لیکا به نکات مهمی باید توجه کنید، این نکات عبارتست از اینکه هرگز اجازه ندهید ریشه‌ی گیاهان با آب تماس یابد و نوعی کود هیدروپونیک به آب اضافه کنید. به‌این‌ترتیب گیاهان موادمغذی موردنیاز خود را دریافت خواهند کرد و هر زمانی که نیاز به آب داشته باشند از رطوبت موجود در لیکا بهره خواهند برد. امیدوارم با مزایایی که در رابطه با لیکا در این پست ذکر کردم شما نیز ترغیب شوید تا از آن استفاده کنید. به‌شدت استفاده از آن را توصیه می‌کنم!