کلروز درختان [درمان موثر و عملی]
۱۸ مرداد ۱۴۰۱ توسط دکتر جلال علیون (بروزرسانی: )
این مطلب را از همینجا بشنوید:
آیا شما هم در باغات با این صحنه‌ها مواجه شده اید؟
آیا می‌دانید علت اصلی مبتلاء شدن درختان در باغات به کمبود آهن (کلروز یا زردی) چیست؟
آیا شما هم فکر می‌کنید که مشکل کلروز (کمبود آهن، منیزیم و ...) هیچ درمانی ندارد؟
آیا از راهکارهای مدرن و زود بازده در مورد مقابله با کمبود آهن (کلروز - Chlorosis) اطلاع دارید؟
در این بحث بصورت جامع و کامل به این مشکل کمبود آهن (کلروز) یا زرد شدن برگ درختان و مدرن ترین راهکارهای برای رفع این مشکل خواهیم پرداخت.
اگر شما هم به دنبال دریافت این راهکارهای رفع کلروز مخصوص باغ خودتون هستین، لطفا فرم زیر را تکمیل و برای ما ارسال کنید .
کلروز چیست؟
به کاهش شدید میزان سبزینگی در اندام سبز گیاهان (مخصوصا برگ‌ها) و از دست دادن کلروفیل کلروز گفته می شود. در این حالت رگبرگ‌ها سبز و سایر قسمت‌های به رنگ زرد متمایل می‌شود. کلروز اساسا یک بیماری نیست بلکه کمبود عناصر موثر در عمل فتوسنتز (آهن، منیزیم و ...) است که در صورت عدم تامین این کمبودها می‌توان باعث از بین رفتن قسمتی یا کل گیاه شود. کلروز شدید معمولا در کشت‌های دائمی (باغات) مشاهده می‌شود ولی در سایر کشت‌ها مثل کشت‌های گلخانه ای و فضای باز هم به وفور دیده می‌شود.
تفاوت کلروز با نکروز در چیست؟
بارها پیش آمده که به کلروز، نکروز هم گفته شده است. در اینجا باید متذکر شویم که این دو مقوله کاملا از هم متفاوت هستند. برای روشن شدن مطلب هردوی این عناوین را در زیر بصورت خلاصه تعریف می‌کنیم:
تعریف نکروز:
به از بین رفتن سلول‌های گیاه در اندام سبز مخصوصا برگ‌ها به دلایل:
- بیماری
- استفاده بیش از حد از سموم یا کود (اوردز) در محلول‌پاشی‌ها
- برهم خوردن بالانس هورمونی بصورت کلی یا جزئی به دلیل کمبود بعضی عناصر تاثیرگذار مثل پتاس
و مواردی از این دست که باعث از بین رفتن سلول‌های گیاهی می‌شوند و معمولا این سلول‌ها به رنگ قهوه‌ای درمی‌آیند نکروز گفته می‌شود.
علل اصلی بروز مشکل کلروز یا همان کمبود آهن
اساسی‌ترین علت بروز این اتفاق و از دست دادن سبزینگی در درختان کمبود عناصر آهن و منیزیم است. این اتفاق در حالی می‌افتد که عنصر آهن یکی از فراوان‌ترین عناصر در خاک‌های زراعی است. طبق بررسی‌های انجام شده آهن چهارمین عنصر فراوان در خاک‌های زراعی است.
سئوال اینجاست که: چه اتفاقی برای این آهن در طول زمان کشت می‌افتد که قابلیت این عنصر برای جذب به ریشه از بین می‌رود؟
واقعیتی که ما با آن مواجه هستیم این است که اولاً تمامی این عناصر موجود در خاک قابلیت جذب برای ریشه را ندارند، ثانیا به دلیل تغییر شرایطی محیطی اطراف ریشه و خود ریشه قابلیت جذب این عنصر روز به روز کمتر می‌شود.
یک واقعیتی که ما در باغات با آن مواجه هستیم این است که درختان در سال‌های اول کاشت خود معمولا آنچنان علائم کمبود آهنی از خود نشان نمی‌دهند ولی با گذر زمان این کمبود خود را بیشتر نشان می‌دهد. در باغاتی مثل باغات سیب که ماندگاری درختان چندین سال یا چندین دهه است، کمبود آهن (کلروز - Chlorosis) به وفور دیده می‌شود.
علل اساسی مشکل کلروز در درختان
-
کمبود میزان آهن قابل جذب در اطراف ریشه:
تمامی آهن‌های موجود در اطراف ریشه قابلیت جذب برای ریشه را ندارند و در کشت‌های باغی به دلیل عدم تامین آهن جذب شده بعد از گذشت چند وقت (چند سال)، عملا میزان آهن قابل در اطراف ریشه تمام می‌شود (یا به حداقلی که قابلیت جذب برای ریشه ندارند می‌رسد). به همین دلیل است که در باغات جوان مشکل کمبود آهن آنچنان خود را نشان نمی‌دهد مگر اینکه خاک به شدت دارای فقر آهن باشد.
-
افزایش pH و EC خاک اطراف ریشه
برای جذب آهن باید شرایط محیطی هم مساعد باشد یعنی خاک اطراف ریشه باید از لحاظ pH و EC در شرایط مطلوب برای جذب توسط ریشه باشند.
نکته مهم:
- pH مطلوب برای خاک‌های اطراف ریشه در باغات = ۶٫۵ الی ۶٫۸
- EC مطلوب برای خاک‌های اطراف ریشه در باغات = ۲۰۰۰ میکروزیمنس
متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل
- افزایش pH و EC آب‌های مصرفی
- افزایش دمای محیط (افزایش سطح تبخیر)
- استفاده غلط از کودهای دامی، مرغی و یا شیمیائی
pH و EC خاک‌ها، مخصوصا خاک‌های اطراف ریشه که رابطه تنگاتنگی با ریشه دارند به شدت افزایش پیدا کرده است که این افزایش باعث کاهش شدید جذب آهن و منیزیم از ریشه شده است. با نگاهی دقیق‌تر به این قسمت می‌توان به این جمع‌بندی رسید که مهم‌ترین عامل در ایجاد مشکل کلروز در درختان همین افزایش pH و EC خاک اطراف ریشه است که با رفع این مشکل قسمت اعظم مشکل کمبود آهن (کلروز - Chlorosis) نیز برطرف خواهد شد.
سئوال: با توجه به توضیحات بالا آیا استفاده از کود آهن به شکل ریشه‌ای می‌تواند جواب‌گوی احتیاجات آهن مورد نیاز درختان باشد؟
با توجه به اطلاعات میدانی جمع‌آوری‌شده استفاده از کودهای آهن به شکل ریشه‌ای که متداول‌ترین روش در استفاده از کود آهن در دیر باز بوده، در حال حاضر به هیچ وجه جواب‌گوی احتیاجات آهن مورد نیاز درختان نیست، چرا که با توجه به توضیحاتی که در قسمت‌های قبلی ارائه شد، شرایط محیطی برای جذب آهن مساعد نبوده و قسمت اعظمی از کود آهن استفاده شده به شکل ریشه در خاک اطراف ریشه بلوکه (غیرقابل جذب برای ریشه) می‌شوند.
یک نکته بسیار مهمی که باید در اینجا ذکر شود این است که مواد کلاته مورد استفاده در آهن‌های سنتی معمولا EDTA شیمیائی است که این ماده کلاته تا pH هفت (pH= ۷) توان فعالیت دارد و با توجه به بالا بودن pH در اکثر خاک‌های کشاورزی ایران (بالای ۸) عملا این نوع کود کارائی خود را از دست می‌دهند.
سوال: چرا در باغات بصورت سنتی از کودهای آهن به شکل ریشه‌ای استفاده می‌شود؟
قبل از پاسخ دادن به این سئوال خالی از لطف نیست که محل مورد استفاده عنصر آهن را در درختان بررسی کنیم. این عنصر (آهن) در قسمت سبز رنگ برگ‌ها حضور داشته و یکی از ارکان‌های اصلی در فعالیت‌های فتوسنتزی و تولید مواد غذائی است. پس محل مصرف آهن در برگ‌ها و کلا اندام سبزی است.
با علم به این موضوع پس چرا به صورت سنتی از کود آهن به صورت ریشه‌ای استفاده می‌کردیم، و این کار چه مزایا و معایبی داشته؟
در پاسخ به قسمت اول سئوال باید گفت که علت اصلی استفاده از کودهای آهن به شکل ریشه‌ای، نبود کودهای آهن بصورت محلول پاشی بود. کودهای آهن تولید شده در گذشته به دلایل بزرگ بودن ساختار این کود به نسبت منافذ موجود در روی برگ امکان ورود به داخل را نداشته و در صورت استفاده از این ترکیبات کودی به شکل محلول پاشی باعث اوردز (ایجاد سوزانندگی) می‌شدند.
تنها حسن استفاده از کود آهن به صورت ریشه‌ای به ظاهر ماندگاری بلندمدت این کود در خاک اطراف ریشه در گذشته بیان می‌شود که متاسفانه به دلیل برهم خوردن شرایط طبیعی خاک‌های اطراف ریشه (افزایش pH و EC) قسمت اعظمی از کود آهن در همان ابتدا توسط عوامل تثبیت کننده در خاک بلوکه می‌شوند و چیزی برای استفاده از این کود برای بعد باقی نمی‌ماند.
متاسفانه طبق گزارشات میدانی جمع‌آوری شده در سال جاری زراعی، عمده کود آهنی که به صورت ریشه‌ای استفاده شده‌اند تقریبا هیچ تاثیری در مورد رفع مشکل کمبود آهن (حتی بصورت کوتاه مدت) نداشته‌اند.
سوال: اگر مشکل کمبود آهن (کلروز) در درختان برطرف نشود چه اتفاقی برای درخت خواهد افتاد؟
مراحل پیشرفت معضل کمبود آهن (کلروز - Chlorosis) در درختان میوه:
اگر بخواهیم به صورت مرحله‌ای به پیشرفت این بیماری نگاهی بیندازیم به جمع‌بندی زیر خواهیم رسید:
- کاهش میزان سبزینگی در برگ‌ها مسن
- کاهش میزان سبزینگی در برگ‌ها مسن و جوان‌تر
- ایجاد لکه‌های زرد رنگ و شروع خشکی برگ‌ها
- خشک شدن قسمت‌هائی از شاخه‌های جانبی
- افزایش خشکی در شاخه‌های جانبی
- خشکی شاخه‌های اصلی
- مرگ درخت.....
سئوال: آیا کلروز (کمبود آهن) یک بیماریست؟
کمبود آهن یا همان کلروز به هیچ عنوان یک بیماری نیست بلکه یک کمبود مواد غذائی است. علت اینکه در بعضی منابع از این کمبود (کلروز - Chlorosis) به عنوان یک بیماری یاد شده به دلیل اهمیت مبارزه با شرایط محیطی و جبران کمبودهاست، چرا که در صورت عدم تامین این کمبودها در نهایت نه تنها درخت بلکه خاک زراعی نیز از بین خواهد رفت و هر درختی به جای این درخت کاشته شود هم دچار این مشکل (کمبود آهن) شده و در نهایت از بین خواهد رفت.
شاید کلروز (کمبود آهن) یک بیماری نباشد ولی متاسفانه ضررهائی که از طرف این کمبود به درختان وارد می‌شود در دراز مدت خیلی بیشتر از بعضی عوامل بیماری‌زا باشد چرا که این معضل در نهایت باعث مرگ درخت خواهد شد.
کمبود آهن یا همان کلروز به هیچ عنوان یک بیماری نیست بلکه یک کمبود مواد غذائی است. علت اینکه در بعضی منابع از این کمبود (کلروز) به عنوان یک بیماری یاد شده به دلیل اهمیت مبارزه با شرایط محیطی و جبران کمبودهاست، چرا که در صورت عدم تامین این کمبودها در نهایت نه تنها درخت بلکه خاک زراعی نیز از بین خواهد رفت و هر درختی به جای این درخت کاشته شود هم دچار این مشکل (کمبود آهن) شده و در نهایت از بین خواهد رفت.
شاید کلروز (کمبود آهن) یک بیماری نباشد ولی متاسفانه ضررهائی که از طرف این کمبود به درختان وارد می‌شود در دراز مدت خیلی بیشتر از بعضی عوامل بیماری‌زا باشد چرا که این معضل در نهایت باعث مرگ درخت خواهد شد.
تبعات مشکل کلروز
راهکارهای مدرن برای مقابله با مشکل کلروز (کمبود آهن)
خوشبختانه علم کشاورزی پایاپای تمام علوم دیگر در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته و راه‌های نوین و بی‌ضرری برای جبران بعضی از مشکلات در کشاورزی ایجاد کرده‌اند. اگر در گذشته برای رفع مشکل کلروز (کمبود آهن) سعی از افزایش امکان استفاده از انواع کودهای آهن بوده در حال حاضر استفاده درست و بجا از کودهای آهن با توجه به ایجاد اصلاحات در شرایط محیطی و بایدهای جذب است. در گذشته تمامی تلاش دست‌اندرکاران امر کشاورزی تولید کودهائی با قدرت جذب بالا و تاثیر سریع بود حتی اگر این کار به قیمت از بین بردن خاک‌های زراعی در بلند مدت بود، ولی در حال حاضر و با توجه به پیشرفت‌های زیادی که در شناسائی عوامل موثر در جذب و کارائی کودهای آهن از یک طرف و بالا بردن قدرت ماندگاری و پسماند صفر درصدی با وجود امکان محلول پاشی و اختلاط با سایر کودهای و سموم، قدم‌های بزرگی برای رفع این مشکل و حل ریشه‌ای این معضل شده است.
برای راحتی توضیحات در مورد این راهکارها، این راهکارها را به دو قسمت زیر تقسیم‌بندی می‌کنیم:
- الف) راهکارهای زودبازده
- ب) راهکارهای میان‌مدت
الف) راهکارهای زودبازده:
در شرایطی که درخت به شدت دچار کمبود آهن (کلروز) است باید از راهکارهای زودبازده استفاده کنیم. این راهکارها عبارتنداز تامین عناصر:
- آهن
- منیزیم
- ازت
- منگنز و ...
از طریق محلول‌پاشی. با این کار روند از بین رفتن سبزینگی برگ‌ها متوقف شده و درخت کم کم به حالت نرمال باز خواهد گشت. خوشبختانه در حال حاضر کودهای مدرنی وجود دارند که نه تنها قابلیت محلول پاشی دارند بلکه می‌توان این کودها را بصورت یک‌جا و باهم استفاده کرد.
استفاده از چند محلول کودی و تامین تمامی عناصر مورد نیاز درخت از لحاظ مقابله با مشکل کلروز می‌توان تاثیر سریع، عمیق و ماندگارتر از تامین فقط عنصر آهن داشته باشد.
جیره کودی پیشنهادی برای این مورد:
| ردیف | نام محصول | مقدار در ۱۰۰ لیتر آب |
| ۱ | کود آهن مایع BioHexaIron | 200 سی سی |
| ۲ | فولویکول | 200 سی سی |
| ۳ | کود مایع پلنت فیدر | 200 سی سی |
| ۴ | کافه ماگ | 200 سی سی |
لازم به توضیح است دفعات تکرار این جیره کودی محلول‌پاشی بستگی به شدن کلروز دارد. اما حداقل ۲ بار به فاصله ۱۵ الی ۲۰ روز بهتر است استفاده شود. شما در استفاده از این جیره کودی عناصر زیر رو بصورت یک‌جا در اختیار درخت قرار خواهید داد لازم به یادآوری که تمامی این عناصر ارگانیک و پایه ارگانیک می‌باشند:
- آهن (Fe)
- ازت (N)
- اسید هیومیک + اسید فولویک (Humic + Folvik Asid)
- آسید آمینه آزاد (L-Alfa Amino Asid)
- مواد ارگانیک (Organic Materials)
- منگنز (Mn)
- روی (Zn)
- بور (B)
- مس (Cu)
- مولیبدن (Mo)
- کلسیم (Ca)
- منیزیم (Mg)
ب) راهکارهای میان مدت
همان‌گونه که در بالا هم اشاره شده، اساسی ترین علل در عدم جذب آهن از ریشه عبارتند از:
- افزایش pH و EC خاک اطراف ریشه
- عدم رشد و توسعه ریشه
- کمبود مواد ارگانیک در خاک (مخصوصا در خاک اطراف ریشه)
- فقر مواد غذائی (مخصوصا آهن، منیزیم و ...) در خاک اطراف ریشه است.
برای رفع این مشکلات مدرن‌ترین راهکاری احیای (ریکاوری) خاک‌های اطراف ریشه است. در این روش تمامی کاستی‌ها و مشکلات ذکر شده در بالا بصورت یک‌جا و هم‌زمان رفع شده و نه تنها ریشه و خاک به شرایط استاندارد برمی‌گردند بلکه فشار تورژسانسی که نقش تعیین‌کننده‌ای در جذب عناصر غیرمتحرکی (Immobil) مثل: آهن، منیزیم، کلسیم و ... را نیز در ساختار ریشه و درخت احیاء می‌کند.
محصولات پیشنهادی ما و نحوه خرید
بسته راهکار مقابله با کلروز شامل کودهای زیر می‌باشد. اگر مایل به خرید این بسته هستید فرم زیر را پر کنید. همکاران ما آماده‌ی پاسخگویی به سوالات فنی شما در زمینه بیماری کلروز می‌باشند. لطفا سوالات و دیدگاه‌های خود را از طریق فرم ارسال دیدگاه زیر مطرح کنید.
دیدگاه‌ها
افزودن دیدگاه