اهمیت کودهای ارگانیک

امروزه با افزایش جمعیت، کم شدن منابع آبی و همچنین افزایش قیمت زمین‌های کشاورزی، کشاورزی به روش مکانیزه از اهمیت خاصی برخوردار شده و همین مسئله سبب شده که امروزه شاهد محصولات متنوع نهاده‌های کشاورزی از جمله کود، سم، بذر و محصولات دیگر باشیم که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود بوده و هدف از این تنوع در واقع افزایش راندمان و بهره‌وری در واحد سطح می‌باشد.

اهمیت میکروارگانیسم‌های خاک و کودهای آلی

اهمیت میکروارگانیسم‌های خاک برای رشد همه گیاهان فوق‌العاده زیاد است. به طوری که از خاک استریل شده نمی‌توان محصول قابل‌توجهی برداشت کرد. موجودات ذره‌بینی خاک با ریشه گیاهان هم‌زیستی و تبادل مواد غذایی دارند. بین ۱۵ تا ۲۵ درصد ماده آلی تولید شده در فتوسنتز از ریشه ترشح شده، در اختیار این موجودات ریز قرار می‌گیرد. به این موجودات ذره‌بینی که عمدتاً از رده قارچ‌های میکروسکوپی هستند فلور خاک گفته می‌شود. هر گیاهی فلور ویژه خود را دارد و ضمن اینکه آن‌ها را تغذیه می‌کند متقابلاً نیز محصولات تولیدشده آن‌ها نظیر هورمون‌ها، آنزیم‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و دیگر ترکیبات را جذب می‌نماید. اگر با ذره‌بین به تارهای کشنده ریشه نگاه کنید انبوهی از رشته‌های نخ مانند سفید را ملاحظه خواهید کرد که ریشه را در برگرفته‌اند. اینها همان قارچ‌های هم‌زیست هستند که در ازای مواد غذایی که از ریشه جذب می‌کنند کمک‌های متعددی به گیاه می‌نمایند. مثلاً با ترشح آنتی‌بیوتیک‌ از نفوذ میکروب و قارچ‌های بیماری‌زا و حتی نماتدها به ریشه جلوگیری می‌کنند.

هرچه میزان و تراکم این میکروارگانیسم‌ها بیشتر باشد به همان اندازه خاک بارورتر خواهد بود. اگر ما بطور حساب‌شده و علمی از کودهای آلی استفاده کنیم کمک شایانی به بالا رفتن میزان این میکروارگانیسم‌ها در خاک خواهیم کرد.

در این اواخر با توجه به استفاده‌ی بی رویه از کودهای شیمیائی و سموم در خاک به خاطر بالا بردن میزان تولید، صدمات شدیدی به این میکروارگانیسم‌های خاک وارد شده است، بالا رفتن شوری خاک در مناطقی همچون استان‌های تهران، اصفهان و از همه بدتر یزد ماحصل همین استفاده‌های بی‌رویه از کود و سموم شیمیائی است.

بهترین درمان برای این مشکل استفاده از کودهای ارگانیک است.

آشنائی با کودهای ارگانیک

هیومیک اسید چیست؟

زمانی بود که تصور می‌رفت هر موجود زنده‌ای پس از مرگ بطور کامل به عناصر تشکیل دهنده‌اش تجزیه شده، به طبیعت باز می‌گردد. گرچه این مطلب تا حدود زیادی درست است، اما از چند دهه قبل دانشمندان متوجه شدند که تجزیه بافت‌های مرده همیشه بطور کامل انجام نمی‌شود. لااقل در مورد مواد خاص و در شرایط ویژه‌ای میکروارگانیسم‌های تجزیه کننده مواد آلی، پلیمرهای ویژه‌ای را می‌سازند که به تشکیل نفت، زغال‌سنگ و یا مواد هیومیکی (Humic Substance) منجر می‌شود.

اگر صد کیلوگرم بافت گیاهی، مثلاً برگ خشک را در زیر لایه نازکی از خاک قرار دهید و گرما، رطوبت و اکسیژن کافی برای آن تأمین کنید ظرف مدت چند ماه که در بهترین شرایط کمتر از یک فصل نیست، پس‌مانده‌های گیاهی به ۱۵ کیلوگرم کمپوست تبدیل می‌شوند. کمپوست در واقع ماده ارگانیک نیمه‌تجزیه شده است و با چشم غیرمسلح می‌توان بافت‌های گیاهی را در آن تشخیص داد.

چنانچه روند تجزیه ادامه یابد میکروارگانیسم‌های تجزیه‌کننده موجود در خاک که عمدتاً از قارچ‌های میکروسکوپی می‌باشند سرانجام در مدت زمانی که هیچ‌گاه کم‌تر از یک‌سال نخواهد بود از ۱۵ کیلوگرم کمپوست چیزی حدود ۳ کیلوگرم ماده نرم قهوه‌ای رنگ به جای می‌گذارند که به آن هیوموس گفته می‌شود. در هیوموس با چشم غیرمسلح شما آثاری از بافت گیاهی مشاهده نمی‌کنید. اما در زیر میکروسکوپ سلول‌های گیاهی قابل شناسایی هستند.

بنابراین هیوموس نیز مراحل میانی تجزیه را طی می‌کند. اگر مجدداً شرایط مناسب برای فعالیت میکروارگانیسم‌ها یعنی گرما، رطوبت، اکسیژن و مواد معدنی فراهم باشد، از ۳ کیلوگرم هیوموس در دوره‌ای که ممکن است به ده‌ها و یا صدها سال نیز برسد، سرانجام چیزی حدود ۱ کیلوگرم ماده سیاه رنگ مایل به قهوه‌ای به نام هیومین تشکیل خواهد شد.

مواد هیومیکی در واقع طیف وسیعی از ترکیبات آلی-معدنی گوناگون نظیر اسیدهای آمینه، پتیدها، فنول‌ها، آلدئیدها و اسیدهای نوکلئیک در پیوند با انواع کاتیون‌ها می‌باشند که مجموعاً ترکیب بسیار پیچیده‌ و شگفت‌انگیزی را ساخته‌اند که می‌توانند میلیو‌ن‌ها سال در طبیعت دوام بیاورد و اعمال بسیار شگرفی انجام دهد که قابل قیاس با هیچ ترکیب دیگری نیست. در همه خاک‌های کشاورزی هیومیک اسید بطور طبیعی وجود دارد و در واقع ۸۰٪ مواد ارگانیک خاک را تشکیل می‌دهد. میزان ایده‌آل مواد آلی در خاک‌های کشاورزی بین ۴ تا ۶ درصد است.

در خاک‌های کشاورزی اروپا این میزان بین ۲ تا ۴ درصد و در بعضی از نقاط اروپای شرقی نظیر اوکراین به ۶٪ می‌رسد. اما در سرزمین‌های خشک و کویری، ماده آلی خاک و به تبع آن هیومیک اسید بسیار ناچیز می‌باشد. به طوری که به جز نوار ساحلی شمال، میزان ماده آلی خاک در اکثر نقاط کشور ما زیر ۱٪ و در بسیاری نقاط حتی زیر ۰٫۱٪ است و ملاحظه می‌کنید که هیومیک اسید چیز تازه‌ای نیست و تقریباً در همه خاک‌ها و آب‌های کره زمین کم و بیش وجود دارد. آنچه تازگی دارد شناخت ما از این مواد است. دیرزمانی نیست که متوجه شده‌ایم رشد گیاهان و سلامت همه موجودات زنده به نحو چشم‌گیری به وجود این مواد وابسته است. فقر خاک‌های کشاورزی در مناطق کویری را می‌توان با افزودن مواد هیومیک جبران نمود. خوشبختانه در برخی نقاط کره زمین و از پسمانده‌های گیاهی اعصار بسیار دور، توده‌هایی از مواد هیومیکی تشکیل شده که امروزه می‌تواند بعنوان کود و اصلاح‌کننده خاک مورد نظر مورد استفاده قرار گیرد.

مواد هومیکی موجود در طبیعی، بسیار کم در طبیعت از لحاظ بیولوژیکی و شیمیایی فعال هستند، زیرا در ترکیب ساختار آن‌ها فلزات موجود درخاک‌ها که مانع آزادی عمل آن‌ها به صورت طبیعی می‌شوند و جذب آن‌ها را به خودی خود برای گیاهان و درختان غیرممکن می‌کنند، لذا برای جذب بیشتر آن‌ها توسط گیاهان و درختان، این مواد را به روش‌های بیوشیمیایی فعال می‌کنند تا قابلیت انحلال آن‌ها در آب بیشتر شود و در نهایت به راحتی جذب گیاه گردند. مواد فعال‌کننده که برای شکستن ساختار مولکولی بزرگ این مواد و تبدیل آن‌ها به مولکول‌های ریز قابل استفاده می‌شوند، بعد از اضافه کردن محلولی، از مولکول شکسته‌شده، جدا می‌گردند و بنابراین، این مواد کودی می‌توانند از طریق روزنه‌های گیاه و غشاء نازک آن‌ها جذب و مورد استفاده گیاه واقع گردند.

اسیدهای هیومیک برای مناطق نسبتا خشک و زمین‌های زراعی وسیع، مهم می‌باشند چون در فعال کردن میکروارگانیسم‌های موجود در خاک کمک زیادی می‌کنند. اسیدهای هیومیک در مناطق کم آب و نسبتا خشک به گیاه کمک می‌کنند تا طول دوران رشد زیادی را داشته باشد.

کشورهای اتحادیه اروپا و در راس آن انگلستان رسیدن به اهداف بالا را سرلوحه برنامه‌های کشاورزی مدرن و ارگانیک قرار داده‌اند. تولید بالا در محصولات کشاورزی تنها از طریق استفاده از کودهای شیمیایی امکان‌پذیر نیست. علاوه بر این استفاده از این نوع کودها سالیانه در تمام نقاط جهان کاهش نیز می‌یابد (به دلیل آثار شیمیایی و گاهاً سمی آن‌ها). این در حالی است که مصرف کود ارگانیک مانند فولویکول روز به روز بیشتر می‌گردد و بر مصرف سالیانه آن‌ها به طور متوسط ۲۵٪ اضافه می‌شود.

خواص کلی هیومیک اسیدها

1. ساختار خاک را بهبود می‌بخشد.
2. به ریشه‌زایی بهتر کمک می‌کند.
3. باعث نگهداری بیشتر آب در خاک می‌شود.
4. به رشد سریع باکتری‌های مفید در خاک کمک می‌کند.
5. به انحلال و آزادسازی عناصر ماکرو و میکرو کمک کرده و در نتیجه نیاز به کودهای شیمیایی را به نحو محسوسی کاهش می‌دهد.
6. مقاومت به شوری را افزایش می‌دهد.
7. مقاومت به کم‌آبی را افزایش می‌دهد.
8. مقاومت به سرما را افزایش می‌دهد.
9. از سمیّت کودها و عناصر اضافی موجود در خاک می‌کاهد.
10. دوام اثر آن زیاد است و تا چند سال اثر آن در خاک باقی می‌ماند.
11. مقاومت گیاه را در مقابل انواع بیماری‌ها افزایش داده و نیاز به مصرف سموم را به نحو محسوسی کاهش می‌دهد.
12. سرعت جوانه‌زنی بذر را افزایش می‌دهد.
13. pH اسیدی این محصول به اصلاح خاک‌های قلیایی کمک می‌کند.
14. با طبیعت سازگار است و خطری برای گیاه و یا محیط زیست ندارد.
15. به حفظ توازن خاک کمک می‌کند.
16. به بهبود کیفیت محصول کمک می‌کند.
17. هیومیک اسید بهترین کلاتور طبیعی است.

فولویک اسید چیست؟

این ماده که از مشتقات مواد هیومیکی است و نقش بسیار مهمی در جذب مواد مورد نیاز در گیاه بازی می‌کند، تفاوت اصلی این ماده با هیومیک اسید در انتقال مواد به ریشه است، چنانچه قبلاً هم اشاره شد هیومیک اسیدها مواد موجود در خاک (آلی و معدنی) را قابل جذب برای ریشه می‌کنند، فولویک در اینجا نقش حامل را بازی می‌کند و میزان و امکان جذب بیشتر مواد را برای گیاه فراهم می‌کند، بدیهی است اگر مواد آماده شده توسط هیومیک اسید بصورت کامل جذب گیاه نشود به نوعی از کارائی این مواد خواهد کاست حال آنکه فولویک اسید این مواد را به خورد گیاه می‌دهد. ضمناً فولویک اسید تنها ماده‌ی شناخته شده در طبیعت تا به امروز است که می‌تواند هم در خاک و هم در داخل گیاه فعالیت کرده و در فرآیندهائی مثل تشکیل کلروفیل، سنتز پروتئین، تقویت و تکثیر عوامل انتقال دهنده در داخل گیاه نقش عمده ایفاء می‌کنند.

یک نکته جالب: محصولاتی که دارای فولویک اسید می‌باشند می‌توانند در خاک تغییر ماهیت داده و به هیومیک اسید تبدیل شوند ولی محصولاتی که فقط از هیومیک اسید تشکیل شده‌اند این قابلیت را ندارند.

کودهای ارگانیک وطن‌بیو

شرکت وطن بیو، تمامی کودهای ارگانیک را عرضه می‌نماید.