مفهوم بریکس در گیاهان
۱۵ تیر ۱۳۹۹ توسط واحد آموزش (بروزرسانی: )
بریکس چیست؟
بریکس (Brix)، مقیاس اندازه‌گیری میزان قند بر اساس شاخص انکسار نور است. بیشترین کاربرد آن در صنایع تولید میوه، سبزی و آب‌میوه است اما در تمام گیاهان قابل‌استفاده است. مقیاس بریکس در گیاهان بیش از ۵۰ سال است که شناخته‌شده است، اما تنها در ۳۰ سال گذشته به اهمیت آن پی برده شده است. مطالعات نشان داده‌اند که دفاع داخلی گیاهان (مانند مقاومت در برابر حشرات و بیماری) به‌طور قابل‌توجهی به تغذیه‌ی گیاه مربوط می‌شود.
میزان بالای بریکس، نشان‌دهنده‌ی کمک‌های داخلی برای گیاهانی است که در دوره‌های پرتنش مانند شرایط سرما یا خشک‌سالی در حال رشد هستند. به همین ترتیب، میزان پایین بریکس، احتمال حمله باکتری، حشره یا قارچ به گیاه را افزایش می‌دهد. باوجود میزان متوسط (خوب) بریکس هنوز هم احتمال استرس و مشکل وجود دارد. میزان عالی سطح بریکس نشان‌دهنده‌ی این است که کود دهی مناسب، باعث ایمنی عمومی در برابر حملات باکتریایی، قارچی و حشرات در گیاهان شده است. طرح‌های زراعی باید بیشتر روی گیاهان سالم تمرکز داشته باشند تا به‌جای استفاده از مواد شیمیایی سمی که امروزه در کشاورزی مدرن مرسوم شده‌اند، بتوانند از خود دفاع کنند.
برخی اصول اولیه
اصطلاح فتوسنتز این فرمول را دربرمی گیرد:
CO2 + H2O + نور خورشید -> (CH2O) + O2
کربوهیدرات‌ها = گیاهان سبز
متأسفانه، نه اصطلاح و نه فرمول آنچه درواقع اتفاق می‌افتد و یا اهمیت این روند برای نتیجه نهایی را توضیح نمی‌دهد؛ اما یک اصطلاح وجود دارد که به‌طور واضح و معنی‌دار داستان کامل را توضیح می‌دهد: بریکس. در طی فتوسنتز، ساکارز در برگ‌ها تشکیل می‌شود و از طریق اسمز به سلول منتقل می‌شود. سلول‌های دارای قند زیاد (بریکس) به مرحله‌ای می‌رسند که به‌اصطلاح «فشار آماس» گفته می‌شود، سطح آب، غشای سلولی را برخلاف دیواره سلولی فشار می‌دهد. این همان چیزی است که باعث می‌شود یک گیاه پژمرده یا خشک به نظر برسد. گیاهان سالم از آماس بالایی برخوردار هستند. گیاهانی که سالم نیستند، آماس کمتری دارند و پژمرده به نظر می‌رسند.
این فرآیند با کلروپلاست حاوی کلروفیل A آغاز می‌شود. کلروفیل، دی‌اکسید کربن را از هوا و آب را از خاک می‌گیرد و با استفاده از نور خورشید به‌عنوان منبع انرژی، آن‌ها را به قندهای ساده تبدیل می‌کند. کلروپلاست برای پیش برد فرآیند، نور را جذب می‌کند. هنگامی‌که نور فعال می‌شود، کلروفیل الکترون را از دست می‌دهد که آن را به‌یک‌بار مثبت تغییر می‌دهد. سپس مولکول می‌تواند الکترون‌ها را از مواد دیگری مانند آب بگیرد. از بین رفتن الکترون باعث می‌شود که مولکول‌های آب تجزیه شوند و اکسیژن آزاد شوند، سپس مولکول هیدروژن با دی‌اکسید کربن ترکیب می‌شود تا یک قند ساده تشکیل شود.
برگ در طول روز قندهایی تولید می‌کند و سپس آن‌ها را شب‌هنگام به پایین ریشه‌ها و به قسمت‌های مختلف گیاهان منتقل می‌کند. بسیاری از این قندها به اسیدهای آمینه تبدیل‌شده‌اند که بلوک‌های اصلی سازنده‌ی گیاه و همچنین هورمون‌ها و ویتامین‌ها هستند. این فرایند بخشی از مهم‌ترین فرایندهای کره زمین است. فسفات، کاتالیزور این فرآیند است و به همین دلیل است که اکنون به بررسی ارزش مواد مغذی خواهیم پرداخت.
بهبود فتوسنتز با بهبود سطح مواد مغذی
جای تعجب است که بسیاری از تولیدکنندگان به فرآیند فتوسنتز و اهمیت آن در سلامت مداوم و سرزندگی محصولات زراعی کم‌توجه‌اند. در حقیقت، فتوسنتز مهم‌ترین فرآیند بیولوژیکی است که بر روی کره زمین انجام می‌شود و تقریباً تمام حیات به آن وابسته است. اگر یک گیاه را از هم بازکنید، ۹۵٪ ماده‌ی خشک توسط فتوسنتز تشکیل‌شده و تنها ۵٪ توسط مواد مغذی موجود در ریشه تأمین‌شده است. با در نظر گرفتن میزان اهمیت این مسئله برای همه‌ی کشاورزان، باید تعجب کنیم که چرا فتوسنتز را در نظر نمی‌گیریم، یا سعی در بهبود این فرایند نداریم. حتی پیشرفت اندک در فتوسنتز گیاهان، هم کیفیت را بالا می‌برد و هم برای ما سودآور است.
بنابراین، چطور می‌توانیم میزان فتوسنتز خود را بهبود بخشیم و درنتیجه کیفیت، بازدهی و دفاع طبیعی گیاه را افزایش می‌دهیم؟ چگونه این فرایند را بهبود ببخشیم؟
وقتی به این سؤال فکر می‌کنیم، باید ببینیم که گیاه چگونه رشد می‌کند و چگونه می‌توانیم ورود نیترات و مواد شیمیایی به گیاه را کاهش دهیم، زیرا هردوی این‌ها سطح بریکس را کاهش می‌دهند.
نیتروژن: بزرگ‌ترین ماده‌ی ناشناخته نیتروژن است. اگر مولکول کلروفیل را بررسی کنید، می‌توانید بفهمید که برای ساخت آن نیتروژن ضروری است، اما مقدار بیش‌ازحد نیتروژن اگر به‌صورت تری اکسید نیتروژن (NO3)، به کار رود می‌تواند آب زیادی را به گیاه وارد کند. هنگام شروع به ساخت سطوح بریکس حتماً باید این موضوع را به خاطر داشته باشیم. ما همیشه به دنبال راه‌های مختلفی برای استفاده از انواع مختلف نیتروژن برای کاهش آب درون گیاه برای افزایش سطح بریکس هستیم. اخیراً تجویز تری اکسید نیتروژن را کاهش داده‌ایم و استفاده از نیترات آمونیوم و اوره را به‌عنوان کاربردهای برگی شروع کرده‌ایم و بسیار موفق شده‌ایم.
فسفات: همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد، فسفات برای حرکت قند درون گیاه ضروری است.
پتاسیم: پتاسیم از این لحاظ که باز و بسته شدن روزنه‌های هوایی در گیاه را کنترل می‌کند، مهم است. همانند نیتروژن، پتاسیم اضافی هم می‌تواند به‌صورت غیر فسفات به همراه آب وارد گیاه شود و باعث بروز مشکلاتی شود.
کلسیم: کلسیم در بسیاری از مسیرهای زیست حیاتی در سلول‌های گیاهی ازجمله رشد و نمو گیاه و مقاومت در برابر تنش محیطی نقش دارد.
منیزیم: منیزیم مقدار نیتروژن را در برگ کنترل می‌کند تا از ساخت بیش‌ازحد نیتروژن جلوگیری کند.
توجه داشته باشید که کلروفیل حاوی کربن، هیدروژن، اکسیژن، ازت و منیزیم هم هست.
ما از نوعی از گیاخاک برای همکاری با منیزیم استفاده می‌کنیم که روند سوخت‌وساز را تسریع می‌کند و تضمین می‌کند که منیزیم کافی برای فتوسنتز وجود دارد. می‌بینیم که وقتی منیزیم با گیاخاک همراه می‌شود، این امر به آزادسازی دی‌اکسید کربن از کربنات‌های کلسیم خاک کمک می‌کند و بنابراین دی‌اکسید کربن را از طریق ریشه در دسترس گیاه قرار می‌دهد. همچنین گیاخاک آنزیم‌های گیاهی را تحریک می‌کند که بیشتر به تولید قندها در برگ کمک می‌کند.
بالا نگه‌داشتن سطح کلسیم به همراه گیاخاک باعث آزاد شدن کلسیم و افزایش ساختار سلولی در گیاهان می‌شود که حرکت آوند چوبی (Xylem) و آوند آبکشی (Phloem) را در سیستم گیاهان آسان‌تر می‌کند.
ما به‌طورمعمول برای اسپری برگی خود ترکیبی از اسید فولویک یا الکترولیت آمینواسید و غذاهای گیاهی EDTA که توانایی بسیار خوبی در نفوذ به غشای سلولی و انتقال آن به‌کل سیستم گیاه در طی ۲۵ دقیقه بعد از استفاده رادارند، به کارخواهیم برد.
ثابت‌شده که استفاده‌ی به‌موقع از مواد گیاخاک باکیفیت بالا نقش بسیار مهمی در افزایش سطح بریکس در گیاهان دارد.
بنابراین، ما واقعاً توانایی این راداریم که در فصل رشد گیاه بر توانایی خود گیاهان برای دفاع از خودشان تأثیر بگذاریم و بنابراین، استفاده از مواد شیمیایی را به حدی کاهش می‌دهیم که کارایی محصول زراعی را تضمین می‌کند، اما منجر به ورود مواد مغذی اضافی به خاک نمی‌شود.
دیدگاه‌ها
افزودن دیدگاه