آنچه درباره‌ی تفاوت بین ارقام و انواع گیاهان باید بدانیم

معمولا کلمه‌های «رقم» و «نوع» در طبقه‌بندی گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. چنانچه گیاهی را از طریق سرده و گونه مشخص کنیم، از آن به بعد می‌توانیم آن را به عنوان یک رقم یا نوع تعریف کنیم. هر دو کلمه نوعی انحراف از معیار گونه‌ها را ارائه می‌دهند که اندازه‌ی گیاه یا شکوفه، رنگ، رایحه، نوع برگ یا هر ویژگی مشترکی را برای آن گونه تحت تاثیر قرار می‌دهد.

رقم‌های گیاهی نسبت به انواع گیاهی به طریق دیگری نام‌گذاری می‌شوند و همچنین این دو با توجه به تکثیر گیاهان اهمیتی قانونی برای پرورش‌دهندگان و باغبان‌های خانگی به شمار می‌آیند. در اینجا هر آنچه که باید درباره‌ی خرید و پرورش رقم‌ها و انواع گیاهان بدانید به شما ارائه می‌دهیم.

رقم گیاهی چیست؟

رقم شامل گیاهی است که با دخالت انسانی تکثیر می‌شود؛ فرایندی است که اغلب از طریق دگرگرده‌افشانی1 و خودگرده‌افشانی2 گیاهان والد شروع می‌شود تا ویژگی خاصی را در نسل آن گیاه به وجود آورد. به این کار پیوند‌زدن می‌گویند که ممکن است حاصل چندین سال آزمایش و صرف هزینه باشد.

زمانی که با ویژگی‌های موردنظرمان گیاهی را دورگه کنیم یعنی با این کار رقمی گیاهی را مشخص کرده‌ایم.

1 cross-pollinating تکثیر گل از طریق انتقال دانه‌ی گرده از گلی به گل دیگر

2 self-pollinating وقتی گرده‌افشانی فقط به کمک پرچم‌ها و کلاله‌ی یک گل انجام شود.

برای حفظ این ویژگی جدید در گیاه، رقم می‌تواند تنها با قلمه‌زدن، پیوندزدن یا کشت بافت1 شبیه‌سازی2 شود. زمانی که تلاش کنیم تا از دانه‌های یک رقم، گیاهانی مثل همان را پرورش دهیم، معمولا گیاهی که به وجود می‌آید یا همانند یکی از دو گیاه والد است یا چیزی کاملا متفاوت از رقم موردنظر ماست.

رقم‌ها همچنین ممکن است از طریق جهش در گیاهان به وجود آیند که در اصطلاح ویژه‌ی گیاهی آنها را به عنوان «اسپورت3» می‌شناسیم. این جهش‌ها یا اسپورت‌ها حوادثی طبیعی هستند و بیشتر وقت‌ها به جای اینکه در گروه‌ها یا گیاهان بیشتری ظاهر شوند فقط در یک یا دو گیاه ظاهر می‌شوند.

تعریف رقم گیاهی

رقم نوعی گیاه است که از قلمه‌ی ساقه ، پیوند یا کشت بافت پرورش یافته است تا به حفظ ویژگی‌های گیاه والد در گیاه جدید کمک کند. پرورش یک گیاه از طریق دانه‌ی یک رقم گیاهی ممکن است منجر به تولید گیاهی مانند گیاه والد نشود.

نام‌گذاری صحیح رقم‌های گیاهی

زمانی که نامی کامل و علمی به گیاهی داده می‌شود، نام رقم این گیاه از همان نام سرده و گونه با حرف اول بزرگ گرفته می‌شود و نام رقم‌های گیاهی اغلب داخل علامت‌ نقل‌قول گذاشته می‌شود.

مشخص‌کردن گیاهان با این روش علاوه بر نوشتن سرده و گونه‌ی گیاه جزئیات بیشتری را درباره‌ی ویژگی‌های گیاه به ما می‌دهد.

1کشت یا نگهداری بافت‌های زنده‌ی گیاه در محیط مایع یا ژله‌ای در شرایط آزمایشگاه

Clone 2 همانندسازی

Sport 3 بخشی از گیاه است که از نظر ریخت‌شناسی تفاوت‌هایی با بقیه‌ی گیاه دارد.

سرده‌ی گل کوکب کوهی (Rudbeckia hirta) تقریبا از 20 گونه‌ی مختلف از پرتوگل‌ها1 تشکیل شده است. گونه‌ی این گل را تقریبا به راحتی می‌توان دورگه کرد تا بتوانیم رقم‌های دیگر با گل‌ها و الگوهای رشد خاصی را ایجاد کنیم. برای مثال به این روش می‌توانیم از رقم گل کوکب کوهی (گل دنور دیزی2) نام ببریم.

نوع چیست؟

نوع گیاهی است که با پرورش و تولید دوباره‌ی گیاهان به صورت طبیعی به وجود می‌آید. نوع به طریقی به خاطر پدیده‌ی تکامل طبیعی متفاوت از گونه‌ی معیار خودش است. بیشتر اوقات انواع مختلف در گیاهان برای سازگاری با تغییرات زیستگاه خود از دسته‌جاتی از گیاهان که دگر گرده‌افشانی دارند به وجود می‌آیند. گیاهانی هم که از طریق دانه‌های یک گونه رشد می‌کنند اغلب نمونه‌ی دقیقی از گیاه والد خود هستند.

تعریف نوع گیاهی

نوع الگویی از گیاه است که از طریق دانه رشد کرده است و ویژگی‌هایی شبیه به گیاه والد خود را دارد.

نام‌گذاری صحیح برای انواع گیاهی

مخفف کلمه‌ی «نوع» معمولا از نام سرده و گونه‌ی یک نوع گیاهی گرفته می‌شود. بعد از نوع هم نام خاص گیاه با حروف کوچک و ایتالیک نوشته می‌شود.

برای این اقتباس می‌توانیم مثال درخت افرای قرمز ارغوانی ژاپنی (Purple Japanese maple) را بزنیم که از نظر طبقه‌بندی به عنوان افرای ژاپنی از نوع افرای برگ‌قرمز (Acer palmatum var. atropureum) شناخته می‌شود.

1اکثرا این اصطلاح برای گیاهان تیره‌ی آستراسه مثل آفتاب‌گردان یا قاصدک و به خاطر ظاهر گلبرگ‌ها که به دور صفحه‌ای قرار دارند و شبیه پرتو هستند استفاده می‌شود.

2 Denver Daisyنوعی گل مینا

رقم گیاهی در مقابل نوع گیاهی: تفاوت‌های اصلی

اگرچه کلمه‌های رقم و نوع اغلب به جای هم استفاده می‌شوند اما گیاهان مربوط به هر کدام چندین تفاوت با هم دارند. اینکه چه نامی یا توصیفی درباره‌ی گیاهی نوشته شود اولین و ساده‌ترین راه برای تعیین رقم یا نوع است. در ادامه تفاوت‌های اصلی دیگر را برای شما بیان می‌کنیم.

گیاهان گروهی در مقابل گیاهان منفرد

انواع گیاهان به صورت گروهی و با هر عضو خود به وجود می‌آیند و دارای یک یا چند ویژگی‌ یکسان هستند که با معیار گونه‌ی خود فرق دارند.

رقم‌ها گیاهان منفردی هستند که ویژگی دلخواهی را که پرورش‌دهنده‌ی آن گیاه خواسته است آن را حفظ یا تکرار کند به نمایش می‌گذارد.

پیشامد طبیعی در مقابل دخالت انسانی

انواع گیاهی معمولا به طور اتفاقی در طبیعت وجود دارند و با تغییرات محیطی و زیستگاه آن گونه سازگار هستند.

یک رقم گیاهی ممکن است به خاطر جهشی در یک گیاه ایجاد شود و همچنین رقم‌ها بیشتر وقت‌ها نتیجه‌ی تکثیر سلیقه‌ای انسان‌ها هستند که از طریق روش‌های دورگه‌کردن، پیوندزدن یا کشت بافت به وجود می‌آیند. این روش‌ها مربوط به دخالت انسانی هستند.

تداوم حیات دانه

انواع گیاهان دانه تولید می‌کنند که تبدیل به نمونه‌ی همان گیاه والد خود می‌شوند.

رقم‌ها ممکن است دانه تولید کنند یا نکنند. کاشت دانه‌ها روش مطمئنی نیست و بیشتر مواقع گیاه حاصل، مشابه گیاه والد خود نیستند. یک رقم گیاه ممکن است تنها به کمک روش‌های تکثیر انسانی گیاهی کاملا شبیه به گیاه والد خود را تولید کند.

مزایای رقم‌های گیاهی

• رقم‌ها اغلب نسبت به گونه‌ی اصلی خود مقاومت بیشتری در برابر بیماری‌ها دارند.
• رقم‌ها نسبت به گونه‌ی اصلی خود دارای ویژگی برتر یا حداقل متفاوت از آن هستند.
• رقم‌ها با ویژگی‌های دلخواه باغبان‌ها و پرورش‌دهندگان خود برای عرضه به بازار مناسب هستند.
• رقم‌ها می‌توانند ویژگی‌های نامطلوبی مانند تهاجمی‌بودن1 را برطرف کنند.
• رقم‌ها می‌توانند به بهبود یا حفظ گوناگونی در گیاهان کمک کنند.

سوالات متداول

تفاوت بین یک رقم و یک گونه چیست؟

ایجاد یک گونه‌ی گیاهی فرایندی طبیعی است که از طریق تکامل اتفاق می‌افتد. ایجاد یک رقم گیاهی نیازمند دخالت انسانی است و حاصل دورگه‌کردن یا شبیه‌سازی یک گیاه است تا ویژگی‌های دلخواه در گیاه حفظ شوند.

چگونه می‌توانید بگویید که گیاهی یک رقم است؟

برای نام‌گذاری گیاهی اغلب نام خاصی را علاوه بر سرده‌ و گونه‌ی گیاه می‌نویسیم که این نام ممکن است توصیفی از ویژگی خاصی در گیاه باشد یا نام پرورش‌دهنده‌ی یک گیاه باشد. نام رقم با حروف بزرگ نوشته می‌شود و دو طرف آن یک علامت نقل‌قول گذاشته می‌شود.

1تهدیدی برای تنوع زیستی است و گونه‌های مهاجم یکی از عوامل مهم تغییرات جهانی محیط زیست هستند.

• آیا یک گیاه می‌تواند دورگه یا یک رقم باشد؟

• از لحاظ فنی، بله. یک گیاه می‌تواند دورگه و یک رقم باشد. اگرچه دورگه‌کردن گیاه همیشه منجر به ایجاد رقم ماندنی آن گیاه در محیط زیست نمی‌شود. فرد تولیدکننده ویژگی خاصی را مدنظر قرار داده است که با دورگه کردن یک رقم گیاهی آن ویژگی را به نمایش گذاشته است. به علاوه گیاهان دورگه و رقم‌های گیاهی به طور متفاوتی به وجود می‌آیند.