چه گیاهانی از کم‌نوری سود می‌برند؟

از لحاظ تاریخی، تاکنون تنها چند گیاهِ گلخانه‌ایِ محبوب، که از کم‌نوری سود می‌‌برند، شناسایی شده‌اند، در حالی‌که گونه‌های دیگر همچنان ناشناخته مانده‌اند. توصیه می‌شود پیش از آنکه گلخانه‌ای کاملاً مجهز و بزرگ برپا کنید، حداقل با یک نوع گیاه، که به کم‌نوری پاسخ خوبی می‌دهد، کار را شروع کنید. اگر همچنان در حال آزمایش محصولات فعلی‌تان با کم‌نوری هستید و می‌خواهید بدانید چه سودی از این روش می‌برند، فضای بسته‌ی کوچکتری را انتخاب کنید که با پوشش‌های نورگیر ساخته شده باشد. بعداً، می‌توانید براساس بازده این محصولاتِ رایج گلخانه‌ای، که در محیط کم‌نور رشد کردند، محصولات کشاورزی جدیدی پیدا کنید که طی شب‌های بلندتر، بار دهند.

۱- توت‌فرنگی

توت‌فرنگی یکی از معدود محصولات گلخانه‌ای خوراکی است که از کم‌نوری سود می‌برد. باآنکه بسیاری از محصولات کشاورزی گلخانه‌ای از روزهای بلندتری سود می‌برند که با نورپردازی مصنوعی ایجاد شده است، اما تعداد اندکی از این محصولات در شب‌های بلندتر، بهتر رشد می‌کنند و بار می‌دهند. توت‌فرنگی‌های روزکوتاه (شب‌رست)، برای شروع فعالیتِ باردهی، به شب‌های بلندتر نیاز دارند؛ بنابراین مشخص است که این محصولات از کم‌نوری و تغییر در مدت زمانِ دریافتِ نور سود می‌برند. غالباً، می‌توان با تغییر شدیدِ دوره‌های دریافت نور، سالانه چندین مرتبه، از این محصولات کشاورزی برداشت داشت. البته، گونه‌ی توت‌فرنگیِ «همیشه‌بارده» نیز به کم‌نوری واکنش مشابهی نشان می‌دهد، چون برای باردهی طی فصول مختلف ساخته شده‌ است. به‌واقع، وقتی توت‌فرنگی‌های همیشه‌بارده را در گلخانه‌های کم‌نور و با مدیریت دقیق پرورش می‌دهیم، متوجه علتِ اسم‌گذاری‌شان می‌شویم.

۲- خانواده‌ی گل‌های داودی

گل‌های داودی از جمله حساس‌ترین گیاهان به نور هستند که سالی یکبار شکوفه می‌دهند. باآنکه این گل‌ها در اواسط یا اواخر تابستان خریداری می‌شوند تا برای چشم‌نواز کردن مناظر در پاییز از آن‌ها استفاده شود، اما ترجیح می‌دهند در زمانی شکوفه بدهند که شب‌هایش بین ۱۰٫۵ تا ۱۲ ساعت طول بکشد. در بیشترِ بخش‌های نیم‌کره‌ی شمالی، این دوره‌ی شکوفه‌دهی مصادف است با دوران سردتر و کم‌نورتر سال، به‌طوری‌که این گل‌ها در خارج از محیط گلخانه دوام نخواهند آورد. در این دوره از سال، پرورش‌دهندگان از تکنیکِ «کم‌نوری» استفاده می‌کنند. با نگهداریِ انواع گل‌های داودی در تاریکی‌های طولانی‌تر، تسریعِ جوانه‌زنی و شکوفه‌دهی در این گل‌ها ممکن می‌شود. از آنجاکه، سالانه، میلیون‌ها شاخه انواع گل داودی به‌فروش می‌رسد، می‌توان نتیجه گرفت که هزاران گلخانه برای شکوفه‌دهی این گل‌ها در زمان‌های مقرر از تکنیک کم‌نوری استفاده می‌کنند.

۳- گل مینا و خانواده‌ی گل آهاری

وقتی نوبت به گل‌های شاخه‌بریده (گل‌هایی در گلفروشی‌ها فروخته می‌شوند) و ساخت بسترهای گل می‌رسد، گل مینا و خانواده‌ی گل آهاری به کم‌نوری پاسخ مناسبی می‌دهند. به‌مانند گل‌های داودی، اساساً از این روش برای تسریع جوانه‌زنی و شکوفه‌دهی این گل‌ها نیز استفاده می‌شود. خانواده‌ی گل آهاری و کوکب، هر دو، می‌توانند در گلخانه‌های گرم، که نورپردازی کافی دارند، به‌سرعت رشد کنند؛ بنابراین در اغلب موارد، این گل‌ها را با استفاده از تکنیک کم‌نوری در مرحله‌ی پیش از شکوفه‌دهی تا مؤعدِ مقرر نگه می‌دارند. دیگر انواع گل مینا و سرخاگل مثل اکیناسه (مخروط‌سانان) نیز در تمام طول سال، با این روش برای شکوفه‌دهی تحریک می‌شوند تا از آن‌ها برای تولید چای‌های گیاهی و دیگر محصولات استفاده شود.

۴- بنت قنسول (گل کریسمس)

به‌طور رایج، به بنت قنسول، گل کریسمس یا سرخ‌برگه نیز می‌گویند؛ اما از لحاظ فنی، این گیاه صرفاً دارای برگ‌هایی است که به‌سبب جهش ژنتیکی، رنگی روشن پیدا کردند. اما رنگ برگ این گیاه فقط در صورتی به قرمز، صورتی، سفید یا سبز لیمویی تغییر می‌کند که تاریکی‌های طولانی به گیاه القا کند که زمانِ تغییر رنگ فرا رسیده است. این کار باعث می‌شود بنت قنسول با اندکی تأخیر تغییر رنگ دهد تا در آخر سال از آن استفاده کنند. روش کم‌نوری، به‌ویژه در نیم‌کره‌ی جنوبی زمین، تنها راه برای تولید تجاریِ انبوه بنت قنسول است که تقاضای مردم در تعطیلات آخر سال را رفع نماید. بنت قنسول حداقل به ۱۲ تا ۱۴ ساعت تاریکی مطلق در شبانه‌روز نیاز دارد تا تغییر رنگ در آن آغاز شود؛ بنابراین چند اشتباه کوچک در مدیریت کم‌نوری ممکن است ضرر و زیان سنگینی طی فصل برداشت به‌وجود آورد.

۵- کاکتوس کریسمس و لیلیوم

اکثر گیاهانِ گلدارِ شیره‌دار، از جمله کاکتوس کریسمس و کالانکوئه، نیازمند تاریکی‌های طولانی‌مدت هستند تا فرایند شکوفه‌دهی در آن‌ها آغاز شود. از سویی دیگر، شکوفه‌دهی لیلیوم (سوسن پاک) زمانی آغاز می‌شود که روزها طولانی‌تر شوند و ممکن است، برخلاف کاکتوس کریسمس، به نور مکمل نیاز پیدا کند. در هر صورت، به کم‌نوری نیاز داریم، چه برای تحریک آغاز شکوفه‌دهی چه برای نگه داشتن گیاه در دوره‌ی نهفتگی.

۶- بگونیا

بگونیا از جمله ارزشمندترین و رایج‌ترین گیاهان آپارتمانی است. این گیاه برای آغاز عادات گل‌دهیِ نادر خود به شب‌های بلند نیاز دارد. گل‌دهیِ بگونیا برای مصرف‌کننده جذابیت بیشتری دارد، اما تلاش برای دستکاریِ روند شکوفه‌دهیِ این گیاه در گلخانه‌های تجاری، تقریباً غیرممکن به‌نظر می‌رسد. کم‌نوری برای تسریع گل‌دهی در این گیاهِ حساس، ضروری است، اما در عین‌حال فقط پوشش‌های باکیفیت قادرند ما را به نتایج مطلوب برسانند؛ زیراکه این گیاه به نوسانات دما و رطوبت به‌شدت حساس است.

اینها فقط تعداد معدودی از ده‌ها گیاهی هستند که با روش کم‌نوری دستکاری می‌شوند. گل شاه‌اشرفی، گل اطلسی، مریم‌گلی، گل میمون، گل همیشه‌بهار و گل آفتابگردان از جمله گیاهان دیگری هستند که برای کنترل از این طریق وجود دارند. با چند بار آزمون و خطا، قطعاً فرصت‌های جدیدی طی سال‌های آینده پیدا خواهد شد.