تکثیر گیاهان به روش تقسیم کردن
۲۷ تیر ۱۳۹۹ توسط واحد آموزش (بروزرسانی: )
درک اینکه یک گیاه چرا و چگونه نسبت به تقسیم واکنش نشان میدهد ممکن است به شما در رسیدن به موفقیت بیشتر در این کار کمک کند.
گیاهان را تقسیم کنید تا تکثیر شوند. حتی زبان این روش معمول باغداری به قدرت متناقض آن اشاره دارد. تقسیم یک روش سادهی تکثیر رویشی است که شامل تفکیک یک گیاه چندساله به دو یا چند قطعه است. این کار نهتنها آسانترین راه برای به دست آوردن گیاهان بیشتراست بلکه درصورتیکه سالبهسال حداکثر شکوفه را میخواهید، نگهداری برخی از گیاهان چندساله نیز لازم است- چه کسی سالبهسال حداکثر شکوفه را نمیخواهد؟ تقسیم عملی کاربردی، نسبتاً آسان و بسیار لذتبخش است. بعد از یک تقسیم موفقیتآمیز، باغبان به کار خود افتخار میکند.
گیاهان موجودات زندهی پیچیدهای هستند و هرچه علم ساختارها و چرخه رشد آنها را بیشتر بدانیم، باغبان بهتری میشویم. تقسیم موفقیتآمیز به رشد ریشههای جدید بستگی دارد و تسلط بر هر گیاه با عملی که در قلب علم است آغاز میشود یعنی مشاهده دقیق نمونههای گیاهی شما و محیط آن.
اگر تابهحال تعجب کرده ید که چرا یک گیاه پس از تقسیم شکوفا نشده است، ممکن است به این دلیل باشد که در سطح سلولی مشکلی پیشآمده است.
قبل از تقسیم، از خودتان دو سؤال بپرسید
برای درک اینکه در طول تقسیم چه اتفاقی برای گیاهان شما میافتد- خوب، بد و یا زشت، ابتدا باید بفهمید که چه نوع گیاهی را دارید و چه وقت از سال از آن را تقسیم میکنید.
گیاه چه نوع ریشه و سیستم تاجی دارد؟
اینکه دقیقاً چقدر درست تقسیم میکنید - یا نه - بستگی به این دارد که بفهمید در زیرزمین چه چیزی وجود دارد. اگر اطراف گیاهی چندساله را حفر کنید یک نوع از پنج نوع سیستم ریشه / تاج زیر را خواهید یافت. همانطور که نحوه ادامه کار را در نظر میگیرید، به خاطر داشته باشید که هر تقسیم گیاهی باید حداقل یک جوانه (چشم) یا نقطه رشد و همچنین چند ریشه سالم داشته باشد.
ریشههای انبوه (اغلب با سیستم ریشهای فیبری). این تقسیمات گاه بهعنوان شاخههای نورسته نامیده میشوند. بسیاری از گیاهان کوچکتر از پایهی گیاه اصلی رشد میکنند و هر یک از شاخههای نورسته، سیستم ریشهی جداگانهای برای خود تشکیل میدهند. همانطور که در تلاشید تا رشد انفرادی را جدا کنید وجود این ریشهها اغلب باعث تقسیم آسان توسط دست با آسیب بسیار کمی به بافت آن میشود.
مثالها: لمبز اییر (Lamb's ear)، دای لیلی (Daylily)، هوستا (hosta).
ریشههای رونده (با ساقههای زیرزمینی نازک و / یا ساقههای رونده). این گیاهان معمولاً تمایل دارند پخش شوند و زمین را توسط ریشههای افقی کمعمق به نام ساقههای زیرزمینی پوشش میدهند. ساقههای زیرزمینی در طول گرههای خود ریشه میدهد و سپس بلافاصله نو ساقهی جدیدی را به بالا میفرستد، ویژگیای که منجر به واحدهای تقسیم متعددی میشود.
مثال: بیبالم (Bee balm)، آروماتیک آستر (Aromatic aster)، گلدن رود (Goldenrod).
تاجهای محکم و چوبی (اغلب باریشههای نسبتاً ضخیم). ما در اینجا در حال حرکت به سمت قلمرو چالشبرانگیزتری هستیم، جایی که جوانهها روی یک تاج محکم (پایه) بهطور فشرده قرارگرفتهاند. دستیابی به تقسیمهایی که شامل چندین جوانه و انبوهی از ریشههای سالم باشد، به یک گیاه قدیمیتر نیاز دارد. این گیاه باید بهاندازه کافی بزرگ باشد تا قبل از اینکه خطر برش در تاج شکننده را داشته باشد به ۳ تا ۴ قطعه تقسیم شود.
مثال: باپتیزیا (Baptisia)، بلوستار (Bluestar)، پئونی (Peony).
ریشههای عمودی تکی و چوبی و درختچه مانند چندساله. بگذارید آنها باشند. گیاهان چندساله درختچه مانند مثل اسطوخودوس و مریمگلی روسیهای پایههای تکی چوبی ایجاد میکنند که قابلتقسیم نیستند. ریشههای عمودی منفرد، مانند علف پروانه هم غیرقابلتفکیک هستند. باگذشت زمان، این ریشهها ممکن است چندین ریشهی عمودی بسازند و باغبان شجاع ممکن است در اوایل بهار سعی در جدا کردن این ریشهها داشته باشد.
ساقههای زیرزمینی ضخیم یا تکمهها. این اندامها ازلحاظ فنی ساقه هستند که در امتداد زمین یا در زیرزمین رشد میکنند و ضخیم و گوشتی هستند و برای نگهداری مواد غذایی اصلاحشدهاند. چاقو یا ابزار هرس برای بریدن آنها به چند بخش مناسب است که هر یک از آنها حداقل یک جوانه (چشم) دارد.
مثال: بیرد ایریس (Beareded iris)، کانا (Canna)، دالیا (Dahlia).
چه وقتی از سال است؟
گیاهان در مناطق معتدل خود را کاملاً با تغییرات فصلی قابل پیشبینی وفق میدهند. تغییر در طول روز و دما بر هورمونهایی تأثیر میگذارند که چرخههای بحرانی ازجمله رشد نو ساقه، گلدهی و مهمتر از همه رشد ریشه را که برای تقسیمکنندهها مهمتر است، هدایت میکنند. با شروع گرم شدن خاک در اوایل بهار، بیشتر گیاهان چندساله ریشههای تنومند جدیدی ایجاد میکنند. همینطور بسیاری از آنها در پاییز که خاک هنوز گرم است، ریشههای جدیدی ایجاد میکنند، اما ساقه و برگها به خواب میروند. ازآنجاکه تقسیم موفقیتآمیز به ایجاد ریشههای جدید بستگی دارد، میتوان فهمید که چرا بهار و پاییز زمانهای توصیهشده برای تقسیم هستند.
برخی از گیاهان چندین ساله اگر دچار اختلال شوند در تابستان ریشه ایجاد میکنند، اما درجه حرارت بالا نیاز به خنکسازی تبخیری برگها دارد که منجر به اتلاف آب میشود. اتلاف اساسی آب در همان زمانی که سیستم جذب آب گیاه (ریشهها) را بهطور موقت از بین بردهاید یک تنش برای گیاه چندساله محسوب میشود. برای اینکه بفهمید آیا گونهی خاص گیاهی شما اولویت تقسیم در پاییز یا بهار را دارد، باید کمی تحقیق کنید. بهعنوانمثال، بسیاری از علفهای زینتی فقط در بهار ریشههای جدیدی ایجاد میکنند. اگر این علفها را در فصل پاییز تقسیم کنید، آنها باریشههای قدیمی و آسیبدیده وارد زمستان میشوند که بهطور مؤثر نمیتوانند به گیاه آبرسانی کنند و در برابر پوسیدگی در زمستان آسیبپذیر هستند. بدون ریشههای سالم جدید، تقسیم بهاحتمالزیاد با شکست مواجه خواهد شد.
تقسیم اساسی گیاه بهصورت مرحلهبهمرحله
اکنونکه ساختار گیاهان و الگوهای رشد فصلی آنها را فهمیدید، یک بیل بردارید و دور آن را بکنید. وقتی این کار را انجام دادید، در سطح سلولی برای گیاه شما اتفاقات زیادی رخ میدهد که بر میزان موفقیت یا شکست در تقسیم شما تأثیر میگذارد.
مرحله 1: گیاه را با دقت بیرون بیاورید
اگر سریعاً گیاه را نمیکارید آن را از نور مستقیم آفتاب دورنگه دارید و از ریشه در برابر قرار گرفتن در معرض هوای خشک محافظت کنید. درآوردن گیاه از خاک تقریباًهمهی تارهای ریز و ظریف ریشه را از بین میبرد. این تارهای ریشه از لایه سلولی بیرونی (اپیدرم) ریشههای جوانتر رشد میکنند و مسئول جذب عمدهی آب هستند. محافظت از ریشههای جوانتر کشف نشده از آسیب بیشتر در اثر خشکیدگی به معنای ترمیم سریعتر پس از کاشت مجدد قطعهی تقسیمشده است. سیستمهای ریشهی گیاهی که مجدد کاشته شده مجبوراست فرآیند تقسیم سلولی (رشد نوک ریشههای جدید و تارهای ریشه) را قبل از جذب مجدد آب شروع کند.
مرحله 2: گیاه خود را به چند قطعه تقسیم کنید
اطمینان حاصل کنید که هر قطعه دارای چندین جوانه یا نقاط رشد باشد. تعداد جوانهها در هر بخش و اینکه آیا از دستان خود برای تقسیم استفاده کنید یا از تیغ، به نوع سیستم ریشه بستگی دارد. ریشههای انبوه را میتوان با تلاش و با کشیدن با دست یا اگر ریشهها متراکم باشند میتوان توسط چاقوی تمیز از هم جدا کرد. ریشههای رونده به بهترین شکل با چاقو، ابزار هرس، یک بیلچه یا چنگک تقسیم میشوند. ساقههای زیرزمینی و تکمههای ضخیم و همچنین تاجهای چوبی محکم، نیاز به چاقوی تیز یا ابزار هرس دارند. تاجهای چوبی ممکن است به اره دستی یا یک بیلچهی تیز نیاز داشته باشند.
شما به برخی از ریشهها و ساقههای زیرزمینی آسیب میرسانید، اما جای نگرانی نیست. در اولین نیش بیل یا چاقو، گیاه سیگنالهای زخم را انتشار میدهد و منابع را به سمت ریشههای سالم به حرکت درمیآورد تا از مناطق در معرض عفونت داخلی محافظت کند. شما میتوانید با ایجاد برشهای تمیز و از بین بردن قطعات ساییده، مرده یا ناقص به جلوگیری از عفونت کمک کنید. از بیشتر ریشههای بریدهشده چیزی ترشح نمیشود، بنابراین نیازی به نگرانی در مورد از دست رفتن بیشازحد رطوبت نیست، بهاستثنای گیاهان تولیدکنندهی لاتکس مانند افوربیا. این گیاهان شیره شیریرنگ یا رنگی پس میدهند و میتوانند بهطور موقت قبل از کاشت در آب گرم قرار بگیرند تا میزان ترشح شیره کاهش یابد.
مرحله 3: گیاه را دوباره بکارید اما حتماً گودالی که حفر میکنید بهاندازهی کافی بزرگ باشد
ریشهها میخواهند به بیرون و پایین رشد کنند، بنابراین سعی نکنید با بالا قرار دادن پیوندکها و یا چلاندن و پیچاندن آنها دور گودال کاشت، آنها را بهزور در گودال جا دهید. این کار میتواند باعث شود گیاه انرژی باارزشی را صرف تلاش برای صاف کردن ریشههای خود کند. مطمئن باشید که خاک با سیستم ریشه در تماس است. این کار تضمین میکند که وقتی تارهای ریز ریشهی جدید شروع به رشد میکنند، بهجای پر شدن توسط هوا، به خاک و آب برخورد کنند. آهسته و بهطور کامل آبیاری کنید و به خاک اجازه دهید تا بیشتر در اطراف ریشه باقی بماند. انجام این کار تضمینکنندهی تقسیمات موفقیتآمیز میشود که بهنوبهی خود باعث شادمانی باغبان میشود.
چرا تقسیم من موفقیتآمیز نبود؟
مراقبتهای بعد از تقسیم به هنگام بریدن و تکهتکه کردن گیاهان بسیار مهم است. در اینجا چند مورد برای امتحان کردن یا اجتناب کردن از آنها در دورهی مهم احیاء مجدد ذکرشده است.
- کمی سایه چطور است؟ نیمهی بالایی تقسیم شما در مورد آنچه در زیر اتفاق میافتد بیاطلاع نیست: ریشهها و شاخهها از طریق هورمونها و سایر پیامرسانهای شیمیایی باهم ارتباط برقرار میکنند. اگر گیاه خود را هنگامیکه دارای شاخ و برگ است تقسیم کنید، شوک واردشده با روزنههای برگ، روزنههای هوایی که برای تبادل گاز ازجمله بخارآب باز و بسته میشوند، ارتباط برقرار میکند. روزنههای هوایی با بسته شدن به بسیاری از تنشهای آبی پاسخ میدهند؛ اما اگر برگها در معرض آفتاب داغ قرار بگیرند، برای تأمین سرمایش تبخیری، باید بازشوند و این به معنای از دست دادن آب بیشتری است (بخشی از گیاه شما که هیچ تار ریشهای ندارد را به یاد بیاورید). شما میتوانید از تقسیمی که دارای بیشترین رشد است در برابر آفتاب سوزان با سایهی موقت کم محافظت کنید و به مهار اتلاف آب کمک کنید (عکس بالا).
- به من غذا ندهید! به گیاه خود زمان دهید تا ریشههای جدید و تارهای ریشهای جدید ایجاد کند. کود دهی بهطور بالقوه میتواند با عمل اسمز آب را از ریشه بیرون بکشد - حرکتی در جهت اشتباه. حداقل 3 هفته صبر کنید بعد به گیاه کود بدهید.
- از آبیاری گلدیلاکس (Goldilocks) اجتناب کنید. فراهم کردن میزان «مناسب» رطوبت خاک در این زمان مهم است. گیاه تازه تقسیمشدهی شما برای رشد ریشههای جدید به زمان نیاز دارد و ریشهها برای عملکرد هم به هوا وهم آب احتیاج دارند. آب ساکن یا ثابت، هوا را بیرون میکشد و باعث پوسیدگی ریشه و رشد قارچ میشود. آب خیلی کم هم بدان معنی است که تارهای ریشه تازه تشکیلشده خشک و پژمرده خواهند شد و منابع بیشتری برای رشد جدید استفاده میشود و بازگرداندن آب به ساقهها و برگها را به تأخیر میاندازد. گیاهان تثبیتشده میتوانند با بعضی از افراطوتفریطها مقابله کنند، اما به گیاهان تقسیمشده TCL بیشتری بدهید. آنها سریع آن را پس خواهند داد.
نگاهی دقیقتر به تقسیم
تارهای ریشه بسیار ریز هستند و دقیقاً بالای نوک ریشه قرار دارند. هر تار، آب را به درونهستهی ریشه جذب میکند (بالا سمت چپ).
پس از بیرون کشیدن از زمین، اگر گیاه همهی تارهایش را از دست ندهد، تارهای ریشهای ارزشمند خود را از دست میدهد (بالا سمت راست).
هنگامیکه یک چاقو سیستم ریشه را از وسط قطع میکند، بیشتر گیاهان سیگنال زخم را برای کمک به محافظت از گیاه در برابر عفونت و بیماری احتمالی ارسال میکنند (پایین سمت چپ).
گیاه را در حفرهای که بهاندازه کافی بزرگ است دوباره بکارید تا ریشهها بتوانند به سمت پایین کشیده شوند و بدون انبوه شدن یا پیچ خوردن بهطور یکنواخت گسترده شوند (پایین سمت راست).
دیدگاهها
دیدگاه توسط حسین محمدی |
مطالب بسیار عالی و کاربردیی دارین.خداقوت.
یک سوال داشتم.من تعدادی گل اپارتمانی در یک گلخونه ی کوچیک دارم.
این گلهارو تازه از شمال خریدم و گلخانه در اصفهان هست.شرایط گلخونه عموما دما بین 19تا28هست و رطوبت50تا75
چندروزی گیاهام رو با ترکیب کود اوره و 105210وسولوپتاس تغذیه کردم.
اوایل رشد عالی بود و بعد از چند وقت احساس کردم یکسری گلها تشنه هستن و برگها حالت تشنگی بخودشون گرفتن.
مقدار کمی اب به اون گلها دادم،ولی تغییری ندیدم و برگها پژمرده موندن.
یکی دوروز بهد گیاه رو از گلدون در اوردم و دیدم که ریشه ها خشک شدن،خاک گلدان مرطوب بود و نه غرق اب ولی ریشه ها سیاه نشده بودند ولی به راحتی از گیاه جدا میشدن.
خیلی برام عجیب بود که چه اتفاقی افتاده؟
حالا باخوندن مطالب شما حس میکنم با کود دهی مصرف اب گیاه بالا رفته و تمام اب موجود در ریشه هارو مصرف کرده.
چون ریشه های نابجا هم کامل خشک شدن...با اینکه توخاک نبودن.و تا حدی من فکر کردم غلظت بالا بوده و برگها و ریشه هاروسوزونده...نظر شما چیه...؟بازن ممنونم.
پاسخ دکتر جلال علیون
کلا بحث افزایش شوری و نیاز آبی کشت است. بهترین راهکار مدیریت املاح در محدوده ریشه و آبیاری هست.
افزودن دیدگاه