مقاوم‌سازی گیاهان در برابر شرایط محیطی
۷ خرداد ۱۳۹۹ توسط واحد آموزش (بروزرسانی: )
مقاوم‌سازی گیاهان فرآیندی است که طی آن گیاهانی را که بذر آن‌ها در محیط بسته کاشته شده است (یا طی فصل زمستان در محیط بسته نگهداری شده است) برای تغییرات شرایط محیطی که زمان انتقال به فضای آزاد با آن مواجه خواهند شد آماده می‌کنند و این فرآیند معمولاً در مناطق معتدل در فصل بهار انجام می‌شود. منظور از این اصطلاح، «مقاوم‌تر» شدن گیاه از لحاظ محکم بودن و یا دوام داشتن است نه از لحاظ سفت بودن. اگر اجازه ندهیم گیاهان مقاوم شوند، با قرار گرفتن در معرض پرتوهای خورشید به هنگام روز، خنکای شب و هر گونه باد یا باران شدیدی که به آن‌ها وارد شود، تحت تأثیر اثرات منفی شوک ناگهانی حاصل از آن قرار می‌گیرند.
مقاوم‌سازی گیاهان چه مقدار زمان می‌برد؟
یک الی دو هفته برای مقاوم‌سازی گیاهان وقت نیاز است. این فرآیند برای بیشتر باغبان‌ها شامل دوره‌ی گذاری است که طی آن گیاهان را فقط طی ساعات روز در فضای آزاد و در منطقه‌ای که سایه‌دار و به دور از باد و باران باشد رها می‌کنند. سپس آن‌ها را به فضای بسته بازمی‌گردانند تا شب تمام شود. تعداد ساعاتی که این گیاهان بیرون می‌مانند به مرور با گذر زمان افزایش می‌یابد و مقدار نور مستقیم خورشیدی که اجازه دارند دریافت کنند (با فرض اینکه گیاهانی باشند که قرار است در معرض نور کامل خورشید رشد کنند) نیز به همان مقدار افزایش می‌یابد. به راستی که عملاً «تدریجی» اصطلاحی است که باید به فرآیند مقاوم‌سازی گیاهان نسبت داد.
وقتی گیاهان را در فصل بهار مقاوم‌سازی می‌کنید، کافی است آن‌ها را در قسمت شمالی چند بوته که در باغچه دارید قرار دهید. نور خورشید که توسط برگ‌های بوته فیلتر می‌شود و تکه‌تکه بر گیاه می‌تابد آنقدر قوی نیست که گیاهانی را که مقاوم‌سازی می‌کنید بسوزاند. وقتی آن‌ها را در فضای باز در این قسمت سایه‌دار می‌گذارید، می‌توانند به تدریج با شرایط آب‌وهوایی جدیدی که قبلاً در فضای بسته نداشتند خو بگیرند. به‌تدریج مقدار نور خورشیدی که به آن‌ها تابیده می‌شود افزایش می‌یابد و اجازه می‌دهند مدت‌زمان بیشتری و تا عصر یا شب در فضای باز بمانند؛ اما گیاهان حساس را شب تا صبح در فضای باز رها نکنید تا آخرین روز سرما نیز در منطقه شما تمام شود.
دو روش دیگر کمتر برای مقاوم‌سازی گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از این روش‌ها شامل برنامه‌ی آب‌دادن به جوانه با استراحت است که قبل از نشا کردن آن‌ها در باغچه انجام می‌شود. تا زمانی که اولین نشانه‌ی پژمردگی ظاهر شود دیگر به آن‌ها آب ندهید و پس از آن سریعاً با آب آن‌ها را احیاء کنید. این کار را تکرار کنید. به مدت دو هفته ادامه دهید و سپس نشا کنید.
سومین روش مقاوم‌سازی گیاهان، رشد دادن آن‌ها در قاب سرد است.
قاب سرد چیست؟
قاب سرد، سازه‌ای بدون ته و جعبه‌مانند است که معمولاً روی آن شیشه یا پلاستیک شفاف قرار می‌گیرد و برای محافظت از گیاهان در برابر سرما و دمای پایین استفاده می‌شود. می‌توان آن را گرم کرد یا گرم نکرد. می‌توانید آن را به‌عنوان نوعی گلخانه‌ی مینیاتوری در نظر بگیرید. برای مقاوم‌سازی گیاهان حتماً لازم نیست قاب سرد داشته باشید. به راستی که نیازی به هیچ سازه‌ی اختصاصی برای انجام این کار نیست؛ اما داشتن قاب سرد، به دلیل پناهی که برای گیاه ایجاد می‌کند، شما را قادر می‌سازد تا گیاهان را در فصل بهار زودتر بیرون ببرید. اگر قاب سرد گرم شود یا به اندازه‌ی کافی گرم بماند، حتی شب تا صبح هم می‌توانید اجازه دهید گیاهان در آن بمانند.
هم قاب سرد تجملاتی وجود دارد و هم قاب سرد ساده. اگر مهارت نجاری ندارید، قاب ساده بسازید. در اصل حتی نیاز نیست دیواره‌های آن از جنس چوب باشد. اگر مخلوط کردن بتن از اره کردن چوب برای شما آسان‌تر است، دیواره‌ها را از جنس بتن بسازید. بعضی افراد کار را از این هم ساده‌تر انجام می‌دهند و با روی هم گذاشتن بلوک ذغال یا کپه یونجه دیواره می‌سازند.
بهترین حالت این است که دیواره‌ی پشتی به اندازه‌ای از دیواره‌ی جلویی بلندتر باشد تا زاویه‌ی 25 تا 30 درجه محقق شود. آن را رو به جنوب قرار دهید. یک پنجره‌ی بادشکن قدیمی می‌تواند درپوش مناسبی برای آن باشد. باید بتوانید درپوش را بلند کرده و حائل برایش قرار دهید تا هوای داغ اضافی از آن خارج شود.
آیا مقاوم‌سازی فقط برای گیاهانی است که در ابتدا در فضای بسته پرورش می‌دهید؟
بیشتر مردم زمانی که صحبت از «مقاوم‌سازی» می‌شود، احتمالاً به جوانه‌هایی فکر می‌کنند که در ابتدا در فضای بسته پرورش می‌یابد. حقیقتاً بسیاری از باغبان‌ها در شمال در فصل بهار گیاهان سیفی یا گیاهان یک‌ساله نظیر مریم‌گلی آتشین را ابتدا به‌صورت بذر در درگاه پنجره پرورش می‌دهند و سپس در فصل تابستان آن‌ها را در زمین نشا می‌کنند. علاوه‌براین می‌بایست جوانه‌ای را نیز که از مرکز گل‌وگیاه می‌خرید مقاوم‌سازی کنید، به شرطی که به تازگی از گلخانه‌ای که در آن پرورش یافته‌اند بیرون آمده باشند؛ زیرا شرایط گلخانه‌ای تفاوت بسیار زیادی با شرایط فضای باز دارد.
اما موارد دیگری نیز وجود دارد که در این موارد باید گیاه را در فصل بهار و قبل از بیرون نگاه داشتن آن برای تابستان مقاوم‌سازی کنید. گیاهان استوایی نظیر نی مردابی را به عنوان مثال در نظر بگیرید که طی زمستان به عنوان گیاه آپارتمانی در فضای بسته نگاه می‌دارید. گیاهانی نظیر آن در تمام مدت زمستان به نور نسبتاً کم خانه‌ی شما خو گرفته‌اند. بیرون بردن آن‌ها در شرایط نور شدید خورشید به ناگهان می‌تواند برای آن‌ها شوکه‌کننده باشد.
همچنین گاهی اوقات می‌شنوید که اصطلاح «مقاوم‌سازی» برای اشاره به آماده‌سازی درختان در فصل پاییز برای مواجهه با فصل زمستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این معنا، با کاهش میزان آبی که در اوایل پاییز به گیاه می‌دهید، آن را «مقاوم‌سازی» می‌کنید. پس از انجام این کار، دوباره در ادامه‌ی فصل پاییز به درخت آب دهید. این برنامه درخت را قوی‌تر می‌کند و آن را برای مواجهه با زمستان بیش از پیش آماده می‌سازد.
دیدگاه‌ها
افزودن یک دیدگاه