آیا کود حیوانی در خاک بستر گلخانه باعث افزایش محصول می‌شود؟

داشتن یک بستر خوب با دانه بندی متناسب و مواد ارگانیک بالا از شروط اساسی در افزایش راندمان تولید در کشت گلخانه ای است. اگر به دنبال داشتن این راندمان بالا هستیم باید در اولین قدم نسبت به بهبود همه جانبه بستر کاشت در زمان آماده سازی خاک، قبل از کاشت اقدام بکنیم.

جهت افزایش میزان مواد ارگانیک خاک که بیشترین تاثیر را در افزایش قدرت حاصلخیزی بازی می‌کنند، از گذشته تا حال استفاده از کودهای حیوانی رواج داشته است، ما در این مقاله به بررسی شرایط کلی این کودها جهت استفاده، مضرات استفاده و در نهایت مواد جایگزین کودهای حیوانی، محاسن و مزایایی این مواد جدید خواهیم پرداخت با ما همراه باشید.

اهمیت آماده سازی خاک بستر در کشت گلخانه ای

ریشه گیاه به عنوان مهمترین قسمت در جذب و تامین مواد اولیه مورد نیاز نقش بی بدیلی را در میزان بهره‌وری گیاه بازی می‌کند، خاک به عنوان بستری که ریشه در آن حضور دارد هرچقدر قوی‌تر و متناسب تر برای ریشه و باشد، به همان میزان جذب ریشه‌ای هم بیشتر خواهد بود. عمده‌ترین کارهایی که ما در جهت اصلاح و تقویت خاک بستر می‌توانیم انجام دهیم، در زمان آماده سازی خاک بستر در کشت گلخانه ای است، ما در این زمان خاک را از لحاظ فیزیکی یعنی دانه‌بندی خاک و از لحاظ شیمیایی و بیوشیمیایی باید اصلاح و تقویت کنیم.

تقویت درست و اصولی خاک یعنی افزایش میزان بهره‌وری کشت

مواد مورد استفاده در آماده سازی خاک بستر در گلخانه

بصورت کلی مواد مورد استفاده در آماده سازی خاک برای دو هدف می‌باشد:

• اصلاح ساختار فیزیکی خاک
• و اصلاح شیمیایی و بیوشیمیایی

خاک مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مواد باید متناسب با شرایط کشت بوده و دارای شرایط کلی زیر باشند:

• به هیچ عنوان باعث ایجاد استرس در ریشه نشوند.
• دارای قدرت ماندگاری متناسبی باشند.
• بدون پسماند یا حداقل پسماند را داشته باشند.
• باعث ایجاد تغییرات مخرب در ساختار خاک مثل ایجاد مسمومیت در میان مدت و بلند مدت نشوند.

با یک بررسی ساده می‌توان به این نتیجه رسید که استفاده صرف از کودهای حیوانی به تنهایی کافی نیست.

نقش کودهای حیوانی در آماده سازی خاک بستر  کشت گلخانه ای

کودهای حیوانی مثل:

• کود مرغی
• کود گوسفندی
• کود اسبی
• کود گاوی

و کودهایی از این دست، نقش مهمی در اصلاح ساختاری فیزیکی و بیوشیمیایی خاک بستر بازی می‌کنند. بسته به نوع کود مورد استفاده در خاک بستر، قسمتی از احتیاجات و کسری‌های خاک بستر توسط این نوع کودها تامین می‌شود، ولی نکته بسیار مهمی که نباید از آن غافل شویم شرایط استفاده از کودهای حیوانی در زمان آماده سازی خاک بستر در کشتهای گلخانه ای است.

کودهای حیوانی باید قبل از استفاده فرآوری شوند، استفاده از کود حیوانی تر و بدون فرآوری باعث نابودی کشت خواهد شد

شرایط کلی استفاده از کودهای حیوانی در آماده سازی خاک بستر

کودهای حیوانی مورد استفاده در خاک بستر باید دارای شرایط خاصی باشند که مهمترین آنها عبارتند از:

• کود حیوانی باید خشک و فرآوری شده باشد، یعنی به هیچ عنوان نباید از کودهای تازه در خاک بستر کشتهای گلخانه هائی استفاده کنید.
• نوع کود باید متناسب با شرایط خاک و کشت باشد که در ادامه به صورت مفصل این موضوع را توضیح خواهیم داد.

متناسب بودن نوع کود با شرایط خاک، آب و کشت در گلخانه ها

کودهای حیوانی هر چقدر هم حاوی مواد مورد نیاز در آماده سازی خاک بستر در کشتهای گلخانه ای باشند، دارای مشکلات و محدودیت‌های خاصی هم هستند، از جمله این مشکلات و محدودیت‌ها می‌توانیم به مواردی مثل:

• افزایش شوری در خاک بستر
• ایجاد استرس برای ریشه
• ایجاد پسماند در استفاده میان مدت و بلند مدت در خاک
• ایجاد محیط امن برای آفات و بیماری ها

و مواردی از این دست اشاره بکنیم. ما برای به حداقل رساند این مشکلات باید به شرایط خاک، آب و نوع کشتها جهت انتخاب کودی حیوانی مناسب دقت ویژه ای داشته باشیم، اگر ما در شرایطی که آب و خاک یا یکی از این‌ها شوری داشته باشند از کود مرغی استفاده کنیم، میزان شوری به شدت افزایش پیدا خواهد کرد چرا که کود مرغی به عنوان یکی از منابع افزایش دهنده شوری در خاک است، یا در شرایطی که خاک بستر کشت، سفت است و نفوذ پذیری خوبی ندارد از کودهای حیوانی به صورت کپه ای استفاده شود به دلیل عدم تخلیه متناسب پساب و ایجاد ارتباط با ریشه، استرس‌های شدیدی متوجه ریشه خواهد شد. با توجه به این شرایط و مواردی از این دست باید در انتخاب نوع کودهای حیوانی دقت ویژه ای داشته باشید ولی استفاده از کودهای حیوانی در آماده سازی خاک بستر در گلخانه‌ها همیشه دارای مشکلات و معضلاتی بوده و هست.

با یک حساب سرانگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که استفاده از کودهای حیوانی با توجه به شرایط کشت در ایران و نحوه استفاده بیشتر ضرر دارد تا سود

مشکلات استفاده از کودهای حیوانی در خاک بستر گلخانه

استفاده از کودهای حیوانی در آماده سازی خاک بستر در کشتهای گلخانه ای همیشه دارای مشکلات و معضلات خاصی بوده و هست که به دلیل نبود جایگزینی مناسب و لزوم استفاده از این نوع کودها تا به امروز با این مشکلات درگیر بوده ایم. از عمده این مشکلات می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• افزایش شوری خاک به دلیل پسماند زیاد کودهای حیوانی
• آلوده شدن خاک به عوامل قارچی، باکتریایی و بروز بیماریهای خطرناکی مثل: نماتد، بوته میری، پیتیوم و غیره
• تبدیل شدن کودهای حیوانی به عنوان مامنی برای آفات و بیماری‌ها و به نوعی منبع آلودگی در کشتهای گلخانه ای

و مواردی از این دست. زمانیکه این عوامل را در کنار هم قرار می‌دهیم خواهیم دید که استفاده از کودهای حیوانی در کشتهای مدرنی مثل کشت گلخانه ای ضررهای زیاد و بعضلا جبران ناپذیری به کشت‌های گلخانه ای وارد می‌کنند. سئوالی که در اینجا ایجاد می‌شود این است که در کشورهای پیشرفته کشاورزی برای این مشکل راهکاری وجود دارد یا نه؟

به زبان ساده تر خود کودهای حیوانی می‌تواند به عنوان یک منبع آلوده کنند کشت به انواع بیماریهایی مثل: نماتد، فوزاریوم و مواردی از این دست بدل شود

راهکار

استفاده از کودهای حیوانی در کشتهای گلخانه ای در کشورهای مدرن هیچ جایگاهی ندارد، به زبان ساده از کودهای حیوانی به شکلی که در کشتهای گلخانه ای در ایران استفاده می‌شود، در کشورهای پیشرفته به هیچ عنوان استفاده نمی‌شود. در این کشورها در کشتهای گلخانه ای مدرن خاکی، به جای کودهای حیوانی از کودهای خاص از نوع مخلوط با خاک و ارگانیک پایه معدنی استفاده می‌شود.

خصوصیات کودهای مدرن جایگزین کود حیوانی

از عمده خصوصیات این کودها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

دارای قدرت ماندگاری بالا

این کودهای جزو کودهای مخلوط با خاک هستند، به همین دلیل هم دارای قدرت ماندگاری خیلی بالائی هستند. این کودها بسته به شرایط کشت و دفعات آبیاری از 2 تا 3 ماه در کشتهای گلخانه ای به صورت قابل جذب برای ریشه حضور دارند.

خاصیت سوزانندگی ریشه را ندارند.

این کودها به دلیل ارگانیک و معدنی بودن هیچگونه استرسی برای ریشه ایجاد نمی‌کند، این در حالیست که مهمترین آسیبی که کودهای حیوانی به ریشه‌های کشت وارد می‌کنند، ایجاد استرس‌های شدید مخصوصا در ابتدای دوره کاشت در گلخانه هاست.

هیچگونه پسماندی در خاک ایجاد نمی‌کنند.

استفاده میان مدت و بلند مدت از کودهای حیوانی در کشتهای گلخانه ای خیلی سخت و آسیب رسان است چرا که این کودها پسماند شدیدی دارند و در صورت تجمیع این پسماندها قدرت حاصلخیزی خاک به شدت افت پیدا خواهد کرد. این در حالیست که کودهای مدرن جایگزین کود حیوانی، هیچگونه پسماندی ندارد و استفاده مداوم از این کودها نه تنها قدرت حاصلخیزی خاک را کاهش نمی‌دهد بلکه باعث تقویت خاک گلخانه هم خواهد شد.

اصلاح خاک از لحاظ شوری و قدرت حاصلخیزی

استفاده از کودهای حیوانی به هر مقدار و به هر شکلی در نهایت باعث ایجاد شوری در خاک زراعی خواهد شد. این در حالی است که کودهای مدرن جایگزین کود حیوانی نه تنها باعث ایجاد شوری در خاک نمی‌شوند، بلکه شوری‌های قبلی دپو شده در خاک را نیز از بین خواهند برد. این کودها به دلیل دارای بودن درصد قابل توجهی از مواد ارگانیک (35٪) نقش بسیار پرنگی در افزایش قدرت حاصلخیزی خاک گلخانه‌ها بازی می‌کند.

به زبان ساده تر خود کودهای حیوانی می‌تواند به عنوان یک منبع آلوده کنند کشت به انواع بیماریهایی مثل: نماتد، فوزاریوم و مواردی از این دست بدل شود

استفاده از کودهای مدرن به جای کود حیوانی

مدیریت منابع انسانی و هزینه در کشت گلخانه ای مهم و حائز اهمیت است، چرا که تعداد نفر به سطح زیر کشت در کشت گلخانه ای بیشتر از سایر کشتهای باغی و فضای باز است. یکی از عمده‌ترین کارها در کشت گلخانه ای در ایران، قبل از شروع کاشت، آماده سازی و فرآوری کودهای حیوانی است. این فرآیند بسیار زمانبر و هزینه‌بر است، این در حالی است که در استفاده از کودهای مدرن جایگزین کود حیوانی، هیچکدام از این هزینه‌ها وجود ندارد، چون این کودها بصورت آماده استفاده تهیه خواهد شد در حالی که در استفاده از کودهای حیوانی باید خود کود حیوانی و مکمل‌های آن بصورت جداگانه تهیه و بعد از انجام فرآوری‌های خاص قابل استفاده برای خاک بستر کشت در گلخانه شود.

شما می‌توانید به دو صورت از کود بیوپاور در کشت گلخانه ای خودتان استفاده کنید:

1. قبل از کاشت
2. حین کاشت

استفاده از بیوپاور قبل از کاشت در گلخانه

بصورت کلی استفاده از کود ارگانیک بیوپاور بسیار ساده و راحت است، بعد از آماده سازی خاک بستر و ایجاد پشته در کاشت پشته ای یا آماده سازی بستر کاشت در نوع هم سطح شما می‌توانید روی پشته‌ها و یا خط کاشت مقدار توصیه شده از بیوپاور را ریخته و فقط سطح خاک را هم بزنید. دقت داشته باشید که قرار گرفتن این مواد در محدوده ریشه نشاء نه تنها هیچگونه مشکلی ایجاد نمی‌کند بلکه بهتر هم هست.

اگر شما به ازای هر 1000 مترمربع سطح زیر کشت گلخانه از 2000 الی 2200 نشاء (یا بذر) استفاده می‌کنید حدودا 100 الی 120 کیلوگرم کود بیوپاور کافیست.

استفاده از بیوپاور حین کاشت در گلخانه

اگر شما به هر دلیلی در زمان آماده سازی بستر کاشت نتوانستید از کود بیوپاور استفاده کنید به هیچ عنوان نگران نباشید، در حین کاشت نشاء و یا حتی کاشت بذر می‌توانید از کود بیوپاور استفاده کنید، برای این منظور کافیست به ازای هر نشاء حدودا 25 الی 50 گرم از کود بیوپاور را در چاله کاشت نشاء یا بذر ریخته و ریشه نشاء یا بذر را در صورت کاشت مستقیم در آن قرار دهید. ضمنا جهت افزایش سرعت تاثیر می‌توانید این مقدار از کود بیوپاور را با همین مقدار خاک یا ماسه بادی (در خاک‌های سفت بهتر است از ماسه بادی استفاده کنید) مخلوط کرده و به شکلی که گفته شد استفاده کنید.

ضمنا در صورت وجود هر گونه سئوال یا ابهام در خصوص نحوه و مقدار مورد استفاده می‌توانید از مشاوره‌های رایگان ما با تکمیل فرم ارسال مشکل یا تماس مستقیم با یکی از شماره ها، با ما در ارتباط باشید.