معایب استفاده از سیلاب در کشاورزی

اگر بخواهیم مشکلات سیلاب و یا سیل در کشاورزی را بررسی کنیم به جمع بندی زیر خواهیم رسید

1. مشکلاتی که در هنگام بروز سیل کشت‌ها را دچار می‌کند
2. مشکلاتی که بعد از فروکش کردن سیلاب کشت‌ها با آن‌ها درگیر هستند.

مشکلاتی که در هنگام وقوع سیل کشت‌ها با آن درگیر می‌شوند:

اگر بخواهیم این مشکلات را بصورت فهرست وار بیان کنیم به جمع‌بندی زیر خواهیم رسید:

• آسیب‌های فیزیکی وارد شده به ریشه و اندام سبز گیاه
• افزایش شدید میزان رطوبت در خاک
• خفگی ریشه و عدم امکان جذب از این طریق
• استوپ کردن رشد و نمو در گیاه

زمانیکه سیلاب وارد زمین‌های کشاورزی می‌شود جدایی از ضررهای فیزیکی که به بوته‌ها و درختان وارد می‌کند باعث افزایش شدید میزان رطوبت در خاک اطراف ریشه و محیط شده و عملا ریشه گیاهان دچار خفگی می‌شوند با وجود این شرایط گیاه امکان تغذیه خود از طریق ریشه را از دست داده و به نوعی استوپ می‌کند.

مشکلاتی که بعد از فروکش کردن سیلاب کشت‌ها با آن‌ها درگیر هستند

به جرات می‌توان گفت بیشترین مشکلات در زمین‌های کشاورزی بعد از فروکش کردن سیلاب خود را نشان می‌دهد اگر بخواهیم فهرست‌وار این مشکلات را بیان کنیم به جمع‌بندی زیر خواهیم رسید:

• افزایش شدید شوری خاک به دلیل بالا بودن بسیار زیاد درصد املاح در سیلاب
• افزایش رطوبت محیط و به دنبال آن افزایش بیماری‌های قارچی
• ضعف عمومی در گیاهان به دلیل عدم امکان تغذیه مناسب
• افت شدید کارائی ریشه
• کاهش قدرت خودایمنی گیاه و ...

افزایش شدید شوری خاک به دلیل بالا بودن بسیار زیاد درصد املاح در سیلاب

بعد از سیل و وارد شدن سیلاب به زمین‌های کشاورزی خاک اطراف ریشه به شدت سنگین شده و pH و EC خاک بشدت افزایش پیدا می‌کند. این مشکل زمانی خود را نشان می‌دهد که آب‌های سطحی از محیط ریشه فروکش کرد و به دلیل تابش آفتاب میزان رطوبت از خاک اطراف ریشه کم شده و این املاح بعد از تبخیر آب در خاک باقی می‌مانند.

اگر فکری به حال این املاح باقی مانده در خاک اطراف ریشه نشود به مرور زمان حتی خاک زراعی خاصیت زراعی خود را از دست خواهد داد این باور در بعضی از کشاورزان وجود دارد که سیلاب باعث افزایش قدرت باروری خاکهای زراعی می‌شود این باور به نه بصورت کامل صحیح و نه به صورت کامل غلط است، اگر میزان املاح موجود در سیلاب متناسب با احتیاجات خاک به این املاح باشد مفید و اگر بیش از احتیاجات خاک به این املاح بوده و یا به شکلی غیر قابل جذب برای ریشه باشد باعث افزایش شدید میزان شوری در خاک‌های زراعی خواهد شد

افزایش رطوبت محیط و به دنبال آن افزایش بیماری‌های قارچی

همانطور که می‌دانید شدت بیماریهای قارچی در گیاهان رابطه مستقیم با میزان رطوبت محیط دارد، هر چقدر میزان رطوبت محیط بیشتر باشد به همان میزان احتمال مبتلا شدن گیاه به بیماریهای قارچی بیشتر خواهد بود. بعد از فروکش کردن سیلاب از زمین‌های زراعی متاسفانه میزان رطوبت به دلیل افزایش میزان تبخیر از واحد سطح خاک به شدت افزایش پیدا می‌کند.

ضعف عمومی در گیاهان به دلیل عدم امکان تغذیه مناسب

در زمانیکه زمین‌های زراعی دچار سیلاب هستند عملا امکان تغذیه و جذب کود از گیاه گرفته میشود، بعد از فروکش کردن سیلاب از زمین‌های زراعی به دلیل آسیب‌های وارد شده به ریشه و برهم خوردن بالانس مواد در خاک اطراف ریشه بازهم امکان تغذیه درست برای گیاه فراهم نیست.

افت شدید کارائی ریشه

کارائی ریشه برای گیاه رابطه مستقیمی با شرایط محیطی موجود در خاک و هوا دارد در زمان سیل و بعد از آن به دلیل برهم خوردن این شرایط میزان کارائی ریشه به شکل کاملا محسوسی افت می‌کند.

کاهش قدرت خودایمنی گیاه

قدرت خود ایمنی گیاه رابطه مستقیمی با تغذیه و سلامت خود گیاه دارد، در هنگام بروز سیل و بعد از آن به دلیل عدم امکان تغذیه درست برای گیاه و ضعف عمومی که بر گیاه حاکم می‌شود قدرت خود ایمنی گیاه به شدت کاهش پیدا کرده و در برابر عوامل بیماریزای موجود در محیط اطراف و تنش‌های محیطی به شدت آسیب پذیر خواهد شد.

در مقالات بعدی راهکارهای رفع تمامی این مشکل و مدیریت شرایط کشت حین و بعد از سیل را ارائه خواهیم کرد

با تشکر
کارشناس ارشد فنی
دکتر جلال علیون