نحوه رشد و مراقبت از گیاه حسن یوسف

گیاه حسن‌یوسف، چه در آفتاب کاشته شود چه در سایه، به لطف برگ‌های چند رنگش دوباره توانسته محبوبیت قبلی خود را به دست آورد. شکل ساقه‌ی گیاه حسن‌یوسف مربعی شکل است و برگ‌های این گیاه، دقیقاً در مقابل یکدیگر قرار دارند. اگرچه این گیاه گل‌های آبی تا سفید رنگ ریزی دارد، اما گل‌دهی این گیاه به ندرت صورت می‌گیرد و گل‌ها معمولاً برای حفظ انرژی گیاه از بین می‌روند. شاخ و برگ گیاه حسن‌یوسف ممکن است از نظر شکل، پایه‌ی برچه‌ها و رنگ بسیار متفاوت باشد. پرورش‌دهندگان این گیاه، به طور مرتب محصولات جدیدی با رنگ‌ها و پایه‌ی برچه‌های غیر‌معمول‌تر تولید می‌کنند.

اگر گیاه حسن‌یوسف در اوایل بهار در فضای باز کاشته شود، در طی یک فصل به سرعت تا رسیدن به اندازه‌ی کامل رشد خواهد کرد. ردیف‌های بزرگ از انواع مختلف حسن‌یوسف ظاهری لحاف مانند به خود می‌گیرند و منظره‌ای زیبا ایجاد می‌کنند و در باغچه‌ها نیز دلپذیر به نظر می‌رسند. شاخ و برگ‌های رنگارنگ این گیاه‌ نیز به گلدان‌های پشت پنجره، گلدان‌های باغچه‌ها در فضای باز و سبدهای آویزان جلوه‌ای زیبا می‌بخشند. گیاه حسن‌یوسف برای حیوانات خانگی سمی است.

• نام رایج: حسن‌یوسف
• نام گیاه‌شناسی: پِلِکتِرانتوس اسکوتِلاریو (Plectranthus scutellarioides)
• خانواده: لامیاسه (Lamiaceae)
• نوع گیاه: علفی چندساله( معمولاً به صورت یکساله رشد می‌کند).
• اندازه‌ی گیاه بالغ: بلندی و پهنای گیاه ۸ تا ۹۰ سانتی‌متر
• نیاز به نور آفتاب: نیم سایه تا سایه دوست
• نوع خاک: غنی، مرطوب و خاک سُست
• اسیدیته‌ی خاک: کمی اسیدی تا خنثی (اسیدیته‌ی ۶٫۰ تا ۷٫۰).
• زمان گل‌دهی: فصلی
• رنگ گُل: آبی تا سفید
• بومی: منطقه‌ی آسیا
• سمیت: برای جانوران

مراقبت از گیاه حسن‌یوسف

حسن‌یوسف گیاهی حساس و گرمسیری است که بومی نواحی همجوار با خط اُستوا می‌باشد. در نواحی با آب و هوای گرم‌تر، این گیاه می‌تواند به شکل گیاهی چندساله و باغی رشد کند. در این نواحی، حسن‌یوسف شبیه به درختچه‌هایی کوچک با ساقه‌های چوبی ضخیم خواهد بود. علیرغم علاقه به گرمای حسن‌یوسف، این گیاه می‌تواند به خوبی تقریباً در هر باغچه‌ای رشد کند، که در اینصورت به عنوان گیاهی یک‌ساله در بستر باغچه‌ها یا در گلدان‌ها کاشته می‌شود.

با این‌حال، این گیاه در برابر سرما مقاوم نیست، پس برای کاشتن گیاه‌تان در باغچه عجله نکنید. تا زمانی‌که درجه‌ی حرارت هوا حتماً بالای ۱۵ درجه‌ی سانتیگراد برسد و سپس این گیاه را به باغچه منتقل کنید. این گیاه در خاک غنی و سبک به بهترین نحو رشد خواهد کرد. بنابراین، اصلاح خاک با کمپوست یا خزه‌ی پوده‌زار توصیه می‌شود، مگر اینکه خاک باغچه خیلی خوب باشد.

نور

حسن‌یوسف یک گیاه نیم‌سایه تا سایه دوست است، اما میزان نیاز به نور به واریته‌ی گیاه نیز بستگی دارد. حسن‌یوسف های قدیمی که از بذر رشد کرده‌اند در نیم‌سایه تا تمام سایه بهترین عملکرد خود را خواهند داشت، اما ارقام جدید این گیاه، اگر در مکانی با دریافت نور آفتاب بیشتر کاشته شوند، بهترین رنگ را خواهند داشت. با این‌حال، شرایط رشد این گیاه به آب و هوای محل زندگی شما نیز بستگی دارد. اگر در منطقه‌ای گرم و خشک زندگی می‌کنید، تمامی انواع این گیاه به سایه نیاز دارند، به خصوص بعدازظهرها. در مناطق خنک‌تر با فصول کوتاه‌تر، گیاه حسن‌یوسف سایه‌دوست برای رشد بهتر به قرارگرفتن در معرض آفتاب بیشتری نیاز دارد.

گیاهانی که در گلدان‌ و در داخل خانه رشد می‌کنند، معمولاً در ماه‌های گرم‌تر (روشن‌تر) نور غیرمستقیم زیادی از خورشید دریافت می‌کنند، اما ممکن است در طول زمستان نیاز باشد که در معرض نور فیلتر شده خورشید قرار بگیرند. شاید این کار وقت زیادی از شما نگیرد، اما گیاهان شما به این نور نیاز دارند.

خاک

ترجیح گیاه حسن‌یوسف خاکی دائماً مرطوب، غنی و سست است. قبل از کاشت، خاک را با کمپوست یا مواد آلی دیگر اصلاح کنید. برای گیاهان گلدانی، هر نوع خاک مخلوط گلدانی با کیفیت خوب مبتنی بر خزه کارآیی خوبی خواهد داشت.

حسن‌یوسف کشت شده در گلدان، خاک با بافتی سست را دوست دارد و همیشه شروع کشت این گیاه در خاک مخلوط و با کیفیت با اسیدیته‌ی کمی اسیدی تا خنثی از ۶٫۰ تا ۷٫۰ کمک کننده خواهد بود. در گلدان باید شرایط زهکشی فراهم باشد و مطمئن شوید که خاک دائما خیس نیست، چون در اینصورت منجر به پوسیدگی ریشه خواهد شد.

آب

گیاه حسن‌یوسف در خاکی که به طور مداوم مرطوب است اما خیس نیست، بهترین رشد را خواهد داشت. خاک نباید همیشه مرطوب باشد، اما دوره‌های خشک طولانی مدت نیز رشد گیاهان را کند می‌کند و لبه‌ی برگ‌ها شروع به قهوه‌ای شدن می‌کنند. کود گیاهی به خاک کمک می‌کند رطوبت را برای مدت طولانی تری حفظ کند، اما از کودگیاهی سرو استفاده نکنید چون ممکن است برای گیاه‌تان سمی باشد. همچنین، اجازه ندهید کود گیاهی با ساقه‌ها تماس پیدا کند، زیرا ممکن است باعث پوسیدگی شود و حلزون‌ها در زیرش پنهان شوند.

در هوای گرم، حسن‌یوسف کاشته شده در گلدان شاید نیاز به دوبار آبیاری در روز داشته باشد. گلدان‌هایی که در فضای باز هستند ممکن است دو بار در روز به آب نیاز داشته باشند. گیاهان در مکان سرپوشیده فقط هر دو یا سه روز یک بار به آب نیاز دارند یا اگر در آب و هوای خشک زندگی می‌کنید گیاه‌تان کمی بیشتر به آب نیاز خواهد داشت.

دما و رطوبت

از آنجائیکه حسن‌یوسف یک گیاه گرمسیری است، در شرایط گرم و مرطوب رشد می‌کند. در آب و هوای معتدل، در فصل سرد، ریختن برگ گیاه نشان‌دهنده‌ی پایان عمرگیاه است. توجه داشته باشید که قبل از سرد شدن هوا حتماً قلمه‌ها را برای تکثیر گیاه‌تان بردارید.

گیاهان داخل خانه را از دریچه‌های تهویه مطبوع و سایر نقاط سرد دور نگه دارید. در آب و هوای خشک، گیاهان مقداری رطوبت ساطع شده از دستگاه مرطوب کننده هوا یا محیط حمام را دوست خواهند داشت. برای بردن گیاهان گلدانی به بیرون از خانه در بهار، صبر کنید تا دمای خارج از منزل به 21 درجه‌ی سانتی‌گراد یا گرمتر برسد.

کود

اگر از خاک غنی استفاده می‌کنید، ممکن است اصلاً نیازی به تغذیه گیاهان حسن‌یوسف نباشد. اما اگر از خاک ضعیف استفاده می‌کنید، گیاه را ماهیانه با کودی متعادل مخلوط شده با کودی در قدرت نصف تغذیه کنید. اگر به راحتی کود را مصرف کنید، بهترین رنگ را از برگ های گیاه خود دریافت خواهید کرد.

برای گیاهانی که در گلدان رشد می‌کنند، شاید بتوان از یک کود آهسته رهش اضافه شده به خاک در زمان تعویض گلدان جدید بهره‌مند شد. پس از آن، با کود مایع رقیق شده، هر یک تا دو هفته، تغذیه گیاه را ادامه داد. نیازهای تغذیه‌ای گیاهان گلدانی نسبت به گیاهانی که در باغچه رشد می‌کنند بیشتر است، زیرا آبیاری مکرر مواد مغذی را از خاک گلدان خارج می‌کند.

هرس

برای داشتن گیاهان پر و پرپشت، زمانی که ارتفاع گیاه چیزی حدود 15 سانتی‌متر است، جوانه‌ی انتهایی آن را قطع کنید. اگر می‌خواهید گیاه انرژی خود را صرف برگ‌ها کند نه گل‌ها و دانه‌ها، زیر جوانه‌های گل را فشار دهید.

گیاهانی که هرس نمی‌شوند، ساقه‌ی خیلی بلندی خواهند داشت و شکل زیبا و شاخ و برگ متراکم خود را از دست خواهند داد. اگر ساقه‌ی گیاه خیلی بلند شود، گیاه ممکن است به آفتاب بیشتری نیاز داشته باشد. این امر بیشتر در فصل زمستان و در مورد گیاهانی است که در فضای سرپوشیده هستند، بنابراین کمی بیشتر باید در معرض نورخورشید یا در صورت لزوم نور مصنوعی قرار بگیرند.

تکثیر گیاه حسن‌یوسف

گیاه حسن‌یوسف مورد علاقه‌تان را می‌توانید به راحتی با برداشتن قلمه‌های ساقه و ریشه‌زایی تکثیر کنید.

1. با یک قیچی تیز، نوک ساقه را به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر برش بزنید، سپس تمام برگ‌ها را از نیمه پایینی قلمه جدا کنید.
2. انتهای ساقه را به ترکیب هورمون ریشه‌زایی آغشته کنید، سپس آن را در خاک مخلوط مرطوب گلدان بکارید به شکلی که خاک گره‌های برگ‌ها را بپوشاند.
3. گلدان را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید، مطمئن شوید که پلاستیک با قلمه‌ها تماس نداشته باشد.
4. قلمه‌ی پوشیده شده با پلاستیک را در مکانی روشن و گرم قرار دهید تا ریشه‌های جدید ایجاد شوند، این امر دو تا سه هفته طول می‌کشد.
5. بعد از این مدت، پلاستیک را بردارید و گیاه جدید را برای رشد در مکانی روشن و گرم قرار دهید.

برخی از ارقام غیرمعمول‌تر ممکن است تمایلی به ریشه‌ زدن نداشته باشند، بنابراین برای تکثیر این انواع، تعداد زیادی قلمه بردارید تا از بابت داشتن تعداد کافی گیاه زنده خیالتان راحت باشد.

کاشتن در گلدان و تعویض گلدان گیاه حسن‌یوسف

برای رشد حسن‌یوسف در گلدان، از یک گلدان بزرگ استفاده کنید، که گیاه به راحتی بتواند در آن رشد کند، در غیر این صورت، قبل از اینکه متوجه شوید، گیاه به سرعت رشد کرده و نیاز به تعویض گلدان خواهد داشت. اگر از گلدان‌های سفالی برای گیاه حسن‌یوسف استفاده می‌کنید، گلدان را با پلاستیک بپوشانید تا رطوبت گلدان حفظ شود.

در گلدان‌هایی که چند نوع گیاه در آن‌ها کاشته می‌شود، حسن‌یوسف معمولاً به‌عنوان گیاه اصلی و بزرگ به شکل عمودی در مرکز گلدان قرار می‌گیرد و توسط پرکننده‌ها و اِسپیلرها (Spillers) احاطه می‌شود. در مناطق سردتر، گیاهان کاشته شده در گلدان، گاهی اوقات برای زمستان ‌گذرانی به داخل خانه منتقل می شوند.

آفات و بیماری‌های رایج گیاهی

حسن‌یوسف معمولاً دچار بیماری نمی‌شود، مگر اینکه هوا خنک و مرطوب باشد. در اینصورت، انتظار داشته باشید که علائم بیماری‌های قارچی مانند کپک را ببینید. اگر گیاهان خود را در داخل خانه پرورش می‌دهید، مراقب حشرات فلسی، مگس سفید و به خصوص شپشک آردی باشید.