پیوند زدن چیست؟

پیوند زدن روشی است که دو گیاه را به روش تکثیر گیاهی، در یک گیاه پیوند می‌زنند. بجای گرده‌افشانی دو گیاه و تولید دانه پیوندی، گیاهان پیوندی از ریشه و قسمت پایینی یک گیاه (پایه‌ی پیوندی) استفاده می‌کنند و آن را به یک جوانه‌ی ظریف‌تر از قسمت بالایی گیاه دیگر وصل می‌کنند. این کار اغلب با درختان و بوته‌ها انجام می‌شود تا بهترین ویژگی‌های این دو گیاه باهم ترکیب شوند.

امروزه بیشتر درختان میوه بر روی پایه‌های پیوندی پیوند زده می‌شوند. علاوه بر انتقال ویژگی‌های خاص به گیاه حاصل، این روش ‌یک ابزار سریع و قابل‌اعتماد برای تولیدمثل گیاهانی است که به‌طور حقیقی از دانه نمی‌رویند. متأسفانه برای باغبانی که تنها در حیاط‌خلوت خانه‌اش باغبانی می‌کند، این بدان معنی است که ما نمی‌توانیم بذر را ذخیره کنیم و گیاهان بیشتری تولید کنیم. در حقیقت، بسیاری از گیاهان پیوندی گسترده شده‌اند.

پایه‌ی پیوندی چیست؟

قسمت پایین گیاه که در پیوند زدن استفاده می‌شود پایه‌ی پیوندی نامیده می‌شود. این پایه‌ی پیوندی، معمولاً یک سیستم ریشه سالم و بخشی از ساقه است. احتمالاً شما برجستگی‌های گره مانندی مثل تصویر در زیر بوته‌های گل رز یا درختان میوه مشاهده کرده‌اید. این همان‌جایی است که پیوند انجام‌شده است، یعنی اتصال پیوندی. هر چیزی زیر برجستگی، پایه‌ی پیوندی است.

خصوصیات پایه‌ی پیوندی این امکان را به گیاهان می‌دهد که سریع‌تر و در شرایط کمتر از شرایط مطلوب رشد کنند. یکی از رایج‌ترین کاربردهای پایه‌های پیوندی، ایجاد درختان میوه‌ی کوتوله است. بیشتر درختان میوه نه‌تنها برای حیاط‌خلوت متوسط، بسیار بزرگ هستند، بلکه سال‌ها هم طول می‌کشد تا به‌اندازه‌ای برسند که بتواند میوه بدهند. با پیوند دادن یک درخت میوه موردعلاقه بر روی پایه‌ی پیوندی که باعث ایجاد درخت‌های کوتوله می‌شود، می‌توانیم درختی به بلندی تنها ۲ متر ایجاد کنیم. این اندازه بلندی، یک ارتفاع مطلوب برای باغبان است تا از درخت نگهداری کند و میوه‌های آن را بچیند و به باغ‌های تجاری کمک می‌کند تا زودتر رشد کنند و زودتر محصول بدهند.

علاوه بر درخت‌های کوتوله، پایه‌های پیوندی می‌توانند صفاتی را به اشتراک بگذارند تا بازدهی، مقاومت در برابر سرما یا خشک‌سالی و حتی مقاومت در برابر بیماری‌ها را بهبود بخشند. بسیاری از انگورهای اروپایی بر روی پایه‌ی پیوندی انگورهای آمریکای شمالی رشد داده می‌شوند چون پی بردند که این نوع انگور در برابر فیلوکسرا (Phylloxera)، حشره‌ای که در قرن نوزدهم تاکستان‌ها را تهدید می‌کرد، مقاوم بود.

قلمه چیست؟

بخش بالای پیوند، قلمه نامیده می‌شود. قلمه، یک جوانه‌ی نورسته یا غنچه‌ای از یک گیاه با خصوصیات مفیدی مانند طعم عالی، رنگ و مقاومت در برابر بیماری است. تمام رشد بالای یک گیاه پیوند شده، برگ، گل، میوه و غیره از قلمه حاصل می‌شود. با ترکیب پایه‌ی پیوندی و قلمه می‌توانید به‌طور منطقی اطمینان داشته باشید که به یک گیاه قابل‌اعتماد بادوام و پربار دست خواهید یافت.

پایه‌ی پیوندی و قلمه لزوماً نباید از یک‌گونه مشابه باشند، ولی باید با یکدیگر ارتباط نزدیکی داشته باشند، برای مثال پیوند درخت آلو بر روی یک‌پایه‌ی پیوندی هلو. همچنین امکان پیوند چندین قلمه بر روی یک‌پایه‌ی پیوندی نیز وجود دارد، همان‌طور که برای درختان سیب انجام دادند که گونه‌های متعددی را بر روی شاخه‌های مختلف تولید کرد.

ملاحظات رشدی خاص برای گیاهان پیوندی

هنگام کاشت گیاهان پیوندی باید مراقب باشید. اگر اتصال پیوندی زیرزمین دفن شود، پایه‌ی پیوندی می‌تواند رشد بالایی خود را ادامه داده یا قلمه می‌تواند ریشه‌های خود را به پایین بفرستد. هنگامی‌که این اتفاق می‌افتد، شما ویژگی‌های انتخاب‌شده هنگام پیوند گیاه را از دست می‌دهید. یک درخت سیب مادربزرگ اسمیت ممکن است شروع به تولید سیب سرخ غیرقابل تشخیص، از جوانه‌های پایه‌ی پیوندی کند.

مواقعی نیز وجود دارد که پایه‌ی پیوندی مثل بیشتر رزهای پیوندی، به حفاظت در زمستان احتیاج دارند. به همین دلیل است که توصیه می‌شود که باغداران مناطق آب و هوایی سرد، پیوند را در اواخر پاییز بپوشانند، اما به یاد داشته باشند که در فصل بهار پوشش آن را بردارند، چون در این صورت پایه‌ی پیوندی جوانه نمی‌زند.

آیا می‌خواهید پیوند زدن را امتحان کنید؟

پیوند زدن یک روش قدیمی است، اما بیشتر گیاهان پیوندی موجود امروزه نتیجه‌ی تحقیقات انجام‌شده در قرن گذشته هستند. آزمایش‌های فعلی به‌طور مداوم از محدودیت‌هایی که در آن گیاهان رشد خواهند کرد، فراتر می‌روند. اگر علاقه دارید که دست خود را درزمینهٔ پیوند امتحان کنید، این کار نیازمند چالاکی و حوصله است، اما مطمئناً توسط باغبان خانگی می‌توان این کار را انجام داد. پایه‌های پیوندی استاندارد در بسیاری از گلخانه‌هایی که سفارش پستی قبول می‌کنند، وجود دارند. آن‌ها ویژگی‌های هر یک را توصیف می‌کنند، بنابراین می‌توانید تجربه‌ی واقعی خود را انجام دهید.