گیاهی که بیش‌ازحد کوددهی شده است را چگونه نجات دهیم؟

کوددهی بیش‌ازحد چیست؟

کوددهی بیش‌ازحد در مقایسه با کوددهی کم مشکلات بیشتری برای گیاهان بوجود می‌آورد. زیاده‌روی در کود‌دهی خیلی ساده اتفاق می‌افتد و عوامل متعددی همراه با کوددهی بیش‌ازحد می‌توانند اثرات منفی در گیاهان به‌جای بگذارند.

کودها حاوی مقادیر زیادی از نمک‌های مختلف هستند که می‌توانند طی فرآیندی موسوم به اُسمز معکوس رطوبت را از ریشه‌ها خارج کنند. اگر میزان نمک در خاک بیشتر از مقدار آن در گیاه باشد، اُسمز معکوس رخ خواهد داد.

اثرات کوددهی بیش‌ازحد را می‌توان خنثی کرد، اما گیاه برای به دست آوردن سلامتی کامل خود به زمان نیاز خواهد داشت. گیاهان گلدانی در مقایسه با گیاهانی که در خاک باغچه و... کاشته شده‌اند، سریعتر تحت تأثیر کوددهی بیش‌ازحد قرار می‌گیرند، اما آسیبی که کوددهی بیش‌ازحد ممکن است به گیاه بزند، به آسانی قابل ترمیم است.

اگر خاکی بیش‌ازحد کوددهی شده باشد، فرآیندی به نام آب‌شویی می‌تواند به کمک این خاک‌های پر از کود بیاید و آن‌ها را اصلاح کند. در ادامه با جزئیات بیشتری در مورد این فرآیند آشنا خواهیم شد.

علائم کوددهی بیش‌ازحد:

چندین نشانه‌ برای مصرف بیش‌ازحد کود وجود دارد. این علائم عبارتند از:

• توقف رشد
• رشد بیش از حد شاخ‌وبرگ با شکوفه‌های کم
• تغییر رنگ لبه‌ی برگ‌ها

شدیدترین آسیب در زیر زمین و به ریشه‌ها وارد می‌آید. ممکن است نمک اضافی در کود ریشه‌ها را بسوزاند و جذب آب را محدود کند. ترکیب سوختگی و جذب محدود آب، به سرعت منجر به ازدست‌رفتن سلامت گیاه می‌شود. ریشه‌های آسیب‌دیده نیز در برابر بیماری ضعیف می‌شوند.

اصلاح کوددهی بیش‌ازحد:

آب‌شویی:

مواد مغذی موجود در کود و نمک اضافی آن باید با فرآیندی به نام آب‌شویی حذف شوند. در این فرآیند طی آبیاری، این مواد به سطوح پائینی خاک جابه‌جا می‌شوند. آب‌شویی با زدودن موادمغذی اضافی کود از خاک یا زیر ناحیه‌ی ریشه، به گیاه کمک می‌کند روند بازیابی را آغاز کند و کم‌کم به حالت عادی بازگردد.

گیاهان گلدانی:

سطح خاک اطراف گیاه را بررسی کنید. نمک‌های محلول حاصل از کود باعث ایجاد پوسته‌ای سفید رنگ در خاک گلدان می‌شوند که این پوسته‌ی سفیدرنگ حین فرآیند آب‌شویی ممکن است به ریشه‌ها راه پیدا کنند و آسیب بیشتری به ریشه‌ها بزنند.

این پوسته‌ی سفیدرنگ باید با دقت از بقیه‌ی خاک گلدان جدا شود. توجه داشته باشید که بیش از یک سانتی‌متر خاک را از سطح خاک گلدان جدا نکنید. گاهی اوقات این پوسته‌ی سفید به اندازه‌ای سفت است که می‌توان آن را به‌صورت تکه‌هایی بزرگ از سطح خاک گلدان جدا کرد. مواظب باشید که خاک زیادی به همراه این پوسته‌ی سفید از خاک سطحی جدا نشود. حذف بیش‌ازحد خاک از سطح گلدان ممکن است باعث وارد آمدن استرس بیشتر به گیاه شود. پس از جدا کردن این پوسته، می‌توانید فرآیند آب‌شویی را آغاز کنید.

برای گیاهان گلدانی:

• با استفاده از آب مقطر هم دما با دمای اتاق، گلدان را تا لبه‌ی بالایی آن پر کنید. آب مقطر هم دما با دمای اتاق بهترین انتخاب برای شستشو است چرا که حاوی مواد معدنی محلول نیست و استرس بیشتری به گیاه وارد نمی‌کند. اگر آب مقطر در دسترس نبود، می‌توانید از آب تصفیه‌شده استفاده کنید.
• بعد از پرکردن گلدان، اجازه دهید تمام آب از گیاه خارج شود. مدت زمان موردنیاز برای تخلیه‌ی گلدان‌های بزرگ بیشتر است و بنابراین باید صبور باشید.
• این کار را حدود ۴ بار تکرار کنید.

با انجام این روش، کودهای اضافی از خاک شسته‌شده و از ته گلدان خارج می‌شوند.

گیاهان کاشته‌شده در خارج گلدان (باغچه و ...)

• شلنگ آب را در باغچه و در کنار گیاه قرار دهید.
• آب را به اندازه‌ای باز کنید تا جریان ثابت و آرامی از آب ایجاد شود.
• اجازه دهید آب برای مدتی باز باشد تا آب کافی به خاک وارد شود و کود اضافی را از ناحیه‌ی ریشه‌ها بشوید.

شاخ‌وبرگ مرده یا در حال مرگ را از گیاه جدا کنید:

شاخ‌وبرگ‌هایی که تغییر رنگ داده‌اند و یا در حال مرگ هستند باید از شاخ‌وبرگ مرده‌ی گیاه جدا شوند. چراکه این گیاه هرگز نمی‌تواند شاخ‌وبرگ آسیب‌دیده را التیام بخشد. از طرف دیگر گیاه نباید انرژی بیشتری را برای ترمیم شاخ‌وبرگ آسیب‌دیده هدر دهد. هنگامی‌که گیاه شروع به بهبودی ناشی از آسیب کوددهی بیش‌ازحد کرد، شاخ‌وبرگ جدید تولید خواهد کرد.

جلوگیری از کود‌دهی بیش‌از‌حد:

اگر نسبت به میزان کود مصرفی اطمینان ندارید، تنها از نصف تا یک‌چهارم مقدار ذکرشده روی بسته‌ی کود استفاده کنید. همیشه استفاده کمترازحد توصیه‌شده بهتر از استفاده‌ی بیش‌ازحد است.

قبل از استفاده از کود نیز در مورد گیاهانی که نیاز کمتری به کود دارند مطالعه کنید. گیاهان مختلف به کودهایی با فرمولاسیون‌های متفاوت نیاز دارند و ممکن است نسبت به فرمولاسیون‌های خاصی حساسیت داشته باشند. گیاهان گوشتی (کاکتوس و ساکولنت‌ها) قادر به تحمل کودهای غنی نیستند، درحالی‌که گیاهانی که سریع رشد می‌کنند این توانایی را دارد. جلوگیری از کوددهی بیش‌ازحد به نوع گیاه و تحقیقات کافی در این زمینه دارد تا از آسیب‌رساندن کود به گیاه جلوگیری کند.