چه زمان و چطور گلدان یک گیاه را عوض کنیم

گیاهان خانگی شما بالاخره روزی از گنجایش گلدان خود بزرگ‌تر می‌شوند و این امر اجتناب‌ناپذیر است. با اینکه علائم آن می‌تواند نامحسوس باشد، درک زبان گیاهی کوچک به شما کمک می‌کند بفهمید کی زمان ارتقای آن به گلدانی بزرگ‌تر فرارسیده است.

سؤال: کی باید گلدان گیاه خود را عوض کنم؟ و چطور موفقیت خود را تضمین کنم؟

جواب: گیاهان مدت طولانی کوچک نمی‌مانند، به‌ویژه اگر شرایط رشد در خانه شما را دوست داشته باشند. نتیجه مراقبت صحیح شما - نوردهی مناسب، کود در طول فصل رشد، و برنامه آبیاری بی‌نقص - در واقعیت می‌تواند این باشد که گیاه تنها یک یا دو سال بعد کمی واخورده به نظر برسد. جای نگرانی نیست چراکه شما دارید کار درست را انجام می‌دهید، اما وقتی یک سری علائم را مشاهده کردید باید اقدام کنید. برای تشخیص اینکه آیا زمان تعویض گلدان گیاه شما فرارسیده است یا خیر باید به موارد زیر دقت کنید:

گلدان گیاه را عوض کنید وقتی خاک سریع‌تر از معمول خشک می‌شود.

آبیاری مسئله‌ای حساس در مورد بیشتر گیاهان است - حتی اگر نیازهای خاص گیاه خود را بدانید، رطوبت محیط داخل (که در هر خانه متفاوت است) در سرعت تشنه شدن گیاه شما نقش دارد. وقتی روال کارتان مشخص شد، به تغییرات غیرعادی در خاک دقت کنید. اگر برای حفظ رطوبت خاک، برنامه آبیاری یک‌بار در هفته به دو بار یا سه بار در هفته تبدیل شد و دما نسبتاً ثابت است، تشنگی گیاه شما می‌تواند به این معنا باشد که گیاه درحال‌رشد بوده و نیاز به تعویض گلدان دارد.

چک کنید که آیا ریشه‌ها از منفذ زهکشی بیرون زده‌اند.

رشدی که بالای سطح خاک می‌بینید زیر خاک که فضا محدود است نیز در جریان است. یک سیستم ریشه قوی با گذشت زمان از گنجایش گلدان خود بزرگ‌تر شده و برای بسط تلاش می‌کند، اما وقتی جایی برای رفتن نیافت، منفذ زهکشی تنها گزینه خواهد بود. به زبان ساده، گیاه به دنبال زمین بیشتر می‌گردد.

به هم فشرده شدن ریشه‌ها در گلدان نیز حاکی از نیاز آن به فضای بیشتر است.

در صورت امکان، گیاه را آرام از ظرف خود خارج کنید. برای این کار،  پایین گیاه را با یک دست بگیرید و با دست دیگر، گلدان را کج کنید و به سمت بالا کشیده و از گیاه دور کنید. گیاهان دارای ریشه‌های به شدت درهم‌پیچیده ممکن است در برابر بیرون آمدن مقاومت کنند چراکه ریشه‌های آن‌ها آن‌قدر فشرده گلدان را پرکرده است که هیچ فضایی برای تکان خوردن برای آن‌ها باقی نمانده است. توپ ریشه در گیاهی که نیاز به گلدان جدید و بزرگ‌تر دارد توده منسجمی از ریشه‌های سفید احاطه‌کننده خواهد بود که خاک بسیار کمی لابه‌لای آن قابل‌مشاهده است.

وقتی زمان تعویض گلدان فرامی‌رسد، گیاه شما ممکن است پژمرده به نظر رسیده یا حتی رشد آن متوقف شود.

با وجود برنامه کوددهی منظم در طول بهار و تابستان، گیاه شما ممکن است اخیراً رشد نکرده باشد. برگ‌ها ممکن است درخشش خود را ازدست‌داده باشند و نوعی خمودگی بر گیاه سلطه پیدا کند که قبلاً وجود نداشته است. گیاه دیگر سرحال نیست. در این مرحله، هیچ کاری نمی‌تواند به‌اندازه تعویض گلدان سبب رشد آن شود.

اما ظاهر می‌تواند گول زننده باشد.

تعویض گلدان یک گیاه بیمار مانند نمک پاشیدن بر زخم است. گیاه تحت‌فشار به گلدان جدید واکنش خوبی نشان نخواهد داد. به همین دلیل مهم است که مطمئن شوید گیاه شما در نتیجه رشد به مشکل برخورده است و نه به‌خاطر مسئله‌ای کاملاً متفاوت مانند آبیاری زیاد یا کم، کود بیش از اندازه، یا نور ناکافی.

بهار بهترین زمان برای تعویض گلدان است.

در بهار، گیاه از دوره خفتگی خود خارج می‌شود و به انتظار روزهای بلندتر و نور درخشنده‌تر می‌نشیند که به آن می‌گوید زمان رشد فرارسیده است. گیاه آماده شروعی تازه در گلدانی بزرگ‌تر و خاک تازه است. اما، اگر گیاهی را وسط زمستان خریده‌اید و حس می‌کنید احتیاج مبرم به گلدان جدید دارد، این کار را در فضایی گرم و با ملایمت انجام دهید. آب زیادی به آن ندهید و فعلاً به آن کود ندهید.

وقتی زمان تعویض گلدان گیاه شما فرارسید، این نکات را برای موفقیت دنبال کنید.

به قسمت جذاب کار رسیده‌ایم! برای اینکه با کمترین شوک ممکن به گیاه گلدان آن را عوض کنید، باید موارد زیر را رعایت کنید.

• ظرفی با زهکشی مناسب انتخاب کنید. اگر از گلدان پلاستیکی بدون منفذ استفاده می‌کنید، چند سوراخ ته آن ایجاد کنید تا مطمئن شوید گیاه با پای خیس زندگی نمی‌کند (و در نهایت از بین نمی‌رود). ماهیت منفذدار گلدان سفالی به این معنا خواهد بود که باید دفعات آبیاری را افزایش دهید.
• گلدان را فقط یک سایز بزرگ‌تر کنید. در حالت ایده‌آل، ظرف باید یک سایز بزرگ‌تر از گلدان فعلی شما باشد. اگر بیش از حد بزرگ باشد، گیاه ممکن است پا گرفتن به مشکل بربخورد. اگر می‌خواهید از گلدانی قدیمی تجدید استفاده کنید، حسابی آن را با مایع ظرفشویی رقیق بشویید تا از انتشار قارچ یا باکتری از صاحبان قبلی جلوگیری کنید.
• محیط کشت خود را درست انتخاب کنید. در مورد گیاهان خانگی، یک دستور برای همه جواب نمی‌دهد، به این معنا که برخی گیاهان به محیط کشتی متفاوت برای رشد احتیاج دارند. درحالی‌که بسیاری از آن‌ها در ترکیب خاکی پایه برای گیاهان خانگی به‌خوبی رشد می‌کنند، برخی دیگر، مانند گیاهان گوشتی (ساکولنت‌ها)، برای رفع نیازهای زهکشی خود به ترکیب‌های با شن بیشتر احتیاج دارند. تا زمانی که بدانید چه نوع گیاهی دارید، استفاده از ترکیب‌های آماده خاص هر گیاه می‌تواند شما را از شر گمانه‌زنی درباره ترکیب موردنیاز خلاص کند.
• با دقت گیاه را از گلدان خود خارج کنید. این کار ممکن است نیاز به کمی تلاش و صبر و حوصله زیاد داشته باشد خصوصاً اگر ریشه گیاه درهم‌پیچیده باشد. ریشه‌ها را چک کرده و قسمت‌های آسیب‌دیده یا لهیده را هرس کنید. اگر ریشه‌ها خیلی درهم‌پیچیده‌اند، کمی آن‌ها را از هم جدا کنید تا تشویق به رشد در محیط کاشت جدید شوند.
• خاک گلدان را خیس کنید تا مطمئن شوید رطوبت را به طور یکنواخت جذب می‌کند. سپس، مقداری محیط کاشت به گلدان اضافه کنید و گیاه را داخل منزل قرار دهید و حداقل یک اینچ فضا میان لبه گلدان و سطح خاک فاصله بگذارید تا آبیاری ساده‌تر شود و از سرریز آن جلوگیری شود. وقتی از جای‌گیری گیاه راضی بودید، اطراف گیاه را پر کنید، و به‌آرامی خاک را فشار دهید. خوب به آن آب بدهید. بیشتر ترکیب‌های کاشت آماده کود به همراه دارند. پس تا شش هفته که گیاه با شرایط جدید وفق می‌یابد از تغذیه گیاه خودداری کنید.