بیماری‌های شایع درختان
۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۸ توسط واحد آموزش (بروزرسانی: )
درختان مانند سایر گیاهان، با گذشت زمان بیمار می‌شوند. برخی از عوامل بیماری‌زا مختص درخت خاصی هستند در حالی که برخی دیگر ممکن است هر درختی را آلوده کنند. شایع‌ترین بیماری‌های غیراختصاصی که درختان (خزان کننده) را دچار مشکل می‌کند عبارتند از:
بیماری‌های شایع درختان
ارگانیسم‌هایی که موجب بروز بیماری در درختان می‌شوند پاتوژن‌هایی (عوامل بیماری‌زا) هستند که شایع‌ترین آن‌ها قارچ‌هاست و به شکل انگلی از مواد مغذی گیاه استفاده می‌کنند. برخی از آن‌ها آنقدر کوچک‌اند که قابل مشاهده نیستند، برخی دیگر، میوه‌هایی به‌رنگ روشن دارند و شبیه به قارچ‌های خوراکی‌اند که روی بدنه درختان می‌چسبند. غیر از قارچ‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها نیز مسئول بروز برخی از بیماری‌های درختان هستند.
کپک پودری (Powdery mildew)
کپک پودری بیماری شایعی است که علاوه بر برگ‌های درختان به سایر گیاهان هم حمله می‌کند. ظاهر این بیماری شبیه پودری است که (از نام آن هم پیداست) توسط میلیون‌ها هاگ ریز در زیر سطح برگ‌ها ایجاد می‌شود. در عمل، هر درختی که روی سطح زمین می‌روید، در معرض کپک پودری قرار دارد، اگر رطوبت هوا نیز بالا باشد، خطر بروز این بیماری هم بیشتر خواهد شد.
کپک دودی (Sooty mold)
کپک دودی از فعالیت قارچی سیاه رنگ ایجاد می‌شود که برروی سطح برگ‌ها، به‌خصوص آن‌هایی که در سایه هستند، لانه می‌گزیند. این نوع از قارچ زندگی انگلی ندارد زیرا برروی فضولات حشرات مختلف مانند شته‌ها رشد می‌کند. این قارچ ظاهر بسیار زشتی دارد اما در عمل آسیب زیادی به درخت نمی‌رساند.
پژمردگی ورتیسیلیوم (Verticillium wilt)
پژمردگی ورتیسیلیوم توسط قارچی ایجاد می‌شود که در خاک زندگی می‌کند. این قارچ موجب می‌شود که برگ‌های درخت کم‌رنگ شوند و ظاهری مات داشته باشند. در مرحله بعد، برگ‌ها بدون اینکه پژمرده شوند از درخت فرو می‌ریزند. در حالت‌های شدید، ممکن است شاخه‌ها نیز از بین روند. به‌دلیل اینکه این قارچ به سیستم ریشه گیاه حمله می‌کند، در هر مرحله‌ای از بیماری، رشد درخت متوقف می‌شود. بیش از ۳۰۰ گونه درختی در معرض ابتلا به بیماری پژمردگی ورتیسیلیوم هستند که شامل افراها، نارون‌ها، جوالدوز و درختانی که میوه‌های سفت دارند.
شانکر (Canker)
شانکر توسط قارچی ایجاد می‌شود که به بافت‌های چوبی آسیب می‌زند، این قارچ راه خود را به‌سمت بافت‌های چوبی باز می‌کند و آنجا تکثیر می‌شود. انواع مختلفی از خوره‌های گیاهی وجوددارد، از خوره‌های سالانه گرفته که فقط به‌مدت یک فصل رشد می‌کنند تا انواع مخرب آن که پس از گذشت چند سال نیز دوباره فعال می‌شوند.
لکه‌های برگی (Leaf spots)
لکه‌های برگی، با هاگ‌هایی که توسط قارچ‌ها و باکتری‌های مختلف تولید شده‌اند، به برگ‌ها حمله می‌کنند. انواع بسیار متنوعی از بیماری‌های لکه برگی وجوددارد. در مناطقی که بیشتر در سایه هستند، مثل درختانی که تراکم بالایی دارند یا ارتفاع کشت آن‌ها پایین است، لکه برگی شایع‌تر است. احتمال بروز این بیماری در اواخر تابستان بیشتر است. این بیماری خیلی خطرناک نیست و با انجام برخی از اقدامات پیشگیرانه باغبانی می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد.
پوسیدگی عمقی طوقه و تنه (Heart rot)
پوسیدگی عمقی بیماری دیگری است که توسط قارچ ایجاد می‌شود. وقتی قسمتی از بدنه درخت دچار آسیب می‌شود، این قارچ به بخش آسیب‌دیده حمله می‌کند و در آنجا لانه می‌گزیند. این قارچ ظاهری شبیه به قارچ‌های خوراکی یا قارچ‌های صدفی دارد.
بیماری‌های درختان میوه
شایع‌ترین بیماری‌های درختان میوه شامل:
- پیچش برگ
- کپک پودری
پیچش برگ در برگ‌های جوان رخ می‌دهد و منجر به چروکیدگی و تغییر شکل برگ‌ها می‌شود. همچنین رنگ برگ‌ها به‌سمت صورتی کم‌رنگ پیش می‌رود. زمانی که هوا سرد و مرطوب باشد این بیماری به شدت خود می‌رسد.
کپک پودری در درختان میوه مشابه با سایر درختان است. رشد قارچ‌ها ابتدا از برگ‌های جوان و لبه‌هایی که درحال رشد هستند آغاز می‌شود و سپس به‌سمت برگ‌های پیرتر پیش‌روی می‌کند. در صورتی که بارندگی کم، دمای هوا بالا و رطوبت زیاد باشد، رشد این قارچ بیشتر است.
مدیریت بیماری‌های درختان میوه
هنوز هم بهترین و مرسوم‌ترین راه برای مقابله با بیماری‌های قارچی، استفاده از قارچ‌کش‌ها است. از آنجا که برخی از بیماری‌ها توسط حشرات منتقل می‌شوند، کنترل آفت‌ها راه مناسبی برای جلوگیری از تکثیر آن‌هاست. استفاده از ابزارهای ارگانیک می‌تواند مشکل را حل کند.
متأسفانه همه بیماری‌ها قابل کنترل نیستند، نمونه‌ای از آن پژمردگی ورتیسیلیوم است. در این بیماری، تنها کاری که می‌توان کرد هرس شاخه‌های آسیب‌دیده و آبیاری مناسب آن برای رشد سالم درخت است. مشکل اصلی که در این بیماری وجود دارد آن است که قارچ تولیدکننده این بیماری در خاک زندگی می‌کند و به‌راحتی دوباره فعال می‌شود و در نتیجه به درختان دیگر نیز شیوع پیدا می‌کند. اگر درختان در حال برگ‌ریزان هستند، پس از اینکه برگ‌های آسیب‌دیده روی زمین افتادند، بهتر است سوزانده شوند.
پیشگیری از بیماری‌های درختان میوه
بهترین راه برای پیشگیری از بیماری‌های درختان، کاشت درختانی است که از بیماری‌ها مصون هستند یا در مقابل آن‌ها مقاومت دارند. همیشه در شرایط مناسب اقدام به کشت کنید. شرایط مناسب را نوع درختی که می‌کارید تعیین می‌کند. همچنین مراقب شرایط خاک نیز باشید.
درختانی که قدرت و سلامت کافی ندارند، بیشتر در معرض انواعی از بیماری‌ها هستند. این یعنی درختان نیاز دارند که در شرایط خوب و سالم نگهداری شوند و به‌خوبی تغذیه و آبیاری گردند. آبیاری درختان جوان را به‌خوبی و منظم انجام دهید تا از بروز بیماری‌هایی که ناشی از خوره گیاهی هستند جلوگیری شود.
وقتی درختان را هرس می‌کنید، مراقب باشید که بخش زیادی از قسمت‌های چوبی درخت از پوسته آن بیرون نیفتد. اگر شاخه‌ها به‌علت باد یا طوفان آسیب دیدند، هر آنچه که روی درخت از بخش‌های آسیب‌دیده باقی مانده است را ببرید و تنه اصلی را تمیز کنید. اگر درختی به‌علت بیماری که در خاک ایجاد شده‌است، قطع می‌شود، دوباره از همان گونه درخت (یا انواع دیگری که مستعد آن بیماری هستند) در همان منطقه استفاده نکنید.
بهترین راهکارهای هر منطقه با هدف افزایش مقاومت درختان
همیشه بهترین راه کشت درختان و گیاهان مقاوم در مقابل بیماری‌هاست. اما به‌خاطر داشته باشید که هر منطقه بیماری‌ها و حشرات شایعِ مخصوص به‌خود را دارد. نکته دیگر آن است که درختی که در مقابل بیماری مقاومت دارد، ممکن است بومی منطقه مورد نظر نباشد، در این‌صورت کشت این نوع درخت انتخاب مناسبی نیست. بنابراین مراقب این نکات باشید.
دیدگاه‌ها
افزودن یک دیدگاه