کود اوره چیست؟ فواید و مضرات، معرفی بهترین جایگزین کود اوره

اوره، از انواع کودهای نیتروژن خالص است که قیمت بالایی ندارد و نسبت NPK (نیتروژن-فسفر-پتاسیم) در آن برابر با 0-0-46 است. با اینکه اوره به‌طور طبیعی در بدن انسان و حیوانات تولید می‌شود، اوره مصنوعی توسط آمونیوم غیرهیدرات، تولید می‌شود. کود اوره می‌تواند بیشترین مقدار نیتروژن را با کمترین قیمت در اختیار کشاورز و محصولات کشاورزی قرار دهد، هنگام استفاده از کود اوره در خاک باید مراقب بعضی از نکات باشید، تا از طریق واکنش‌های شیمیایی، اوره یا نیتروژن از بین نرود.

فرآیند ساخت کود اوره

زمانی که کربن دی‌اکسید با آمونیاک غیرهیدرات واکنش می‌دهد، اوره تولید می‌شود. این فرآیند تحت فشار بالا و در دمای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد انجام می‌شود. اوره که از این فرآیند بدست می‌آید، فرآوری می‌شود تا به‌ شکل دانه‌ها یا توپک‌های جامد به‌نام پریل درآید. اوره خشک کاملاً در آب محلول است و باید تا زمان مصرف دور از رطوبت نگهداری شود.

نحوه مصرف کود اوره

وقتی کود اوره روی سطح خاک قرار می‌گیرد، طی یک فرآیند شیمیایی، به بی‌کربنات آمونیوم تبدیل می‌شود. آمونیوم تبدیل به گاز می‌شود، اگر از این گاز محافظت نشود، از بین خواهد رفت. این بدان معناست که برای حداکثر کارایی این کود، باید آن را با خاک مخلوط کرد. برای رسیدن به این هدف دو روش وجود دارد: یا باید کود اوره روی سطح خاک پخش شود و سپس فوراً با خاک به‌خوبی شخم زده شود یا اینکه اوره مستقیماً در داخل خاک تزریق گردد. در روش دوم می‌توان کود اوره را روی سطح خاک پخش کرد و سپس با یک آبیاری سنگین، اوره محلول را به بخش‌های پایینی خاک هدایت نمود.

مزایای کود اوره

در حالت کلی، کود اوره می‌تواند بیشترین مقدار نیتروژن را با کمترین قیمت برای خاک و کشت تامین کند. کود اوره به‌سادگی انبار می‌شود و در دراز مدت خطر آتش‌سوزی ندارد. کود اوره را می‌توان یا به تنهایی استفاده کرد یا با دیگر کودها (پتاس و فسفات) مخلوط نمود. برای گیاهانی که در خاک‌های اسیدی بهتر رشد می‌کنند، کود اوره از بهترین گزینه‌هایی است که موحب اسیدی‌شدن خاک می‌شود. در کشت محصولاتی چون ذرت، توت فرنگی و سایر گیاهانی که به نیتروژن بالایی نیاز دارند، کود اوره قادر است مقادیر بالایی از نیتروژن را فوراً در اختیار گیاه بگذارد.

معایب کود اوره

پس از واکنش‌های شیمیایی که با مصرف اوره در خاک ایجاد می‌شوند، مراقبت‌های ویژه‌ای باید صورت گیرند تا آمونیوم تبخیر نشود. این امر برای کشاورزانی که در مزارع بزرگ کشت می‌کنند، مشکل‌ساز می‌شود. قابلیت انحلال بالای اوره باعث می‌شود که انبار نمودن آن ضرورتاً به‌حالت خشک صورت گیرد.

۵ نکته مهمی که در مصرف کود اوره باید بدانید

۱- اوره همیشه به‌عنوان منبع اولیه نیتروژن گیاهان نبوده است.

اوره اولین بار توسط شیمیدان آلمانی به‌نام فردریک ولر در سال ۱۸۲۸ تولید شد. قبل از آن، منابع ارگانیکی چون ادرار، خاک تیره، کود حیوانی و کمپوست تنها منابعی از این درشت‌مغذی بودند که استفاده می‌شدند. در طول قرن گذشته، از سایر ترکیبات شیمیایی به‌عنوان کودهای نیتروژن استفاده می‌شوند که از کود اوره بهتر هستند. نیترات آمونیوم (N₂H₄O₃) یکی از این نوع ترکیبات است که نرخ NPK در آن 0-0-34 است. از سوی دیگر درجه NPK اوره برابر 0-0-46 است، این مقدار سبب می‌شود که از لحاظ اقتصادی، حمل‌ونقل آن مقرون به‌صرفه باشد. ۹۰٪ از میزان اوره که به‌صورت مصنوعی تولید می‌شود برای تولید کود اوره استفاده می‌شود.

۲. وجود ناخالصی و استفاده نادرست از کود اوره موجب آسیب به گیاهان می‌شود.

یکی از ناخالصی‌های رایج در کود اوره، بیورت (C₂H₅N₃O₂) است. این ماده در خاک تجزیه می‌شود اما این فرآیند مدت زمان طولانی نیاز دارد. از سوی دیگر، در طول فرآیند تجزیه، این ماده برای گیاهان مسموم‌کننده است. مشابه سایر منابع نیتروژن، اوره نیز به‌خودی خود می‌تواند به گیاهان آسیب بزند: نیتروژن ممکن است جوانه‌زنی بذر را از بین ببرد یا این فرآیند را کاملاً متوقف کند. همچنین مقدار زیاد نیتروژن سبب «سوختگی» محصولات می‌شود.

۳. باکتری‌های موجود در خاک موجب تجزیه کود اوره می‌شوند.

اولین گام برای اینکه نیتروژن موجود در اوره (CH₄N₂O) برای گیاه قابل جذب باشد، آن است که این ماده تبدیل به آمونیاک (NH₃) یا یون‌های آمونیوم (NH₄+) و یون‌های بی‌کربنات (HCO₃−) شود. به‌طور طبیعی، باکتری باکتری اکسیدکننده آمونیاک (AOB)، این فرآیند را به‌کمک آنزیم اوریاز (Urease) سرعت می‌بخشد. بنابراین، در طی فرآیندی به‌نام «ترکیب با نیتروژن»، آمونیاک اکسید‌ می‌شود و نیتریت تولید می‌گردد. باکتری اکسید‌کننده نیتریت (NOB)، نیتریت را اکسید می‌کند و نیترات بدست می‌آید. دو ترکیبی از نیتروژن که بیشترین قابلیت جذب توسط گیاه را دارند، آمونیوم و نیترات هستند.

۴. کود اوره روی pH خاک اثر می‌گذارند.

در طول فرآیند نیتروژن‌دار کردن، تعداد یون‌های آزاد نیتروژن (H+) در خاک افزایش می‌یابد، در نتیجه خاک اسیدی می‌شود. به‌علاوه، وقتی گیاهان یون‌های آمونیوم را جذب می‌کنند (NH₄+)، یون‌های هیدروژن را در محیط خاک آزاد می‌نمایند. در نتیجه، باید به‌کمک ترکیباتی چون کربنات کلسیم مؤثر (ECC) میزان اسیدیته اضافی خاک را از بین برد و خاک را به‌حالت خنثی نزدیک کرد.

۵. رشد سالم گیاهان به کیفیت وابسته است، نه کمیت.

همانگونه که بالا اشاره شد، مقدار زیاد کود اوره، یا به عبارتی، مقدار زیاد نیتروژن روی گیاه اثرات منفی دارد. همچنین این موضوع روی محیط پیرامون نیز اثرات منفی می‌گذارد: نیتروژن در آب قابلیت حرکت بالایی دارد، نشت این ماده از آب‌های مزارع کشاورزی به سایر آبراهه‌ها می‌تواند خطرناک باشد. بنابراین، اگرچه کود اوره با آب‌وهوا سازگار هست و از لحاظ اقتصادی مناسب می‌باشد، در هنگام استفاده باید دقت زیادی به‌خرج داد تا اولاً بیشترین کارایی را از آن دریافت نمود و ثانیاً کمترین اثر مخرب بر محیط‌زیست وارد کرد. استفاده هوشمند از ادوات کشاورزی منجر به بهترین نتایج می‌شود.

محصولات جایگزین کود اوره

امروزه با پیشرفت تکنولوژی در زمینه مواد مغذی کودی برای انواع کشت‌ها، شاهد ظهور کودهای با راندمان بالا هستیم که دارای اثرات منفی کمتر نیز هستند. شرکت وطن بیو کودهای جایگزین کود اوره زیر را پیشنهاد می‌کند.