بیوچار چیست؟ آیا باید آن را به باغ خود اضافه کنید؟

آیا تا به حال نام بیوچار شنیده‌اید؟ برای اکثر باغداران خانگی احتمالا این اصطلاح کاملاً جدید است. به طور خلاصه بیوچار یک ترکیب زغال چوب است که با اضافه کردن به خاک موجب باروری بیشتر آن می‌شود و دارای سابقه طولانی و پیچیده‌ای برای استفاده در کشاورزی بومی در سراسر غرب آفریقا و جنگل‌های بارانی آمازون است که نتایج باورنکردنی را حتی تا به امروز می‌توان از آن مشاهده کرد.

بسیاری از دانشمندان بر این باورند که این روش باستانی کشاورزی می‌تواند به طور همزمان باعث افزایش عملکرد و حذف دی اکسید کربن از جو شود.

اما اینها چه ربطی به باغ خانه شما دارد؟ ممکن است شما مزرعه‌ای با بازدهی بالا اداره نکنید و یا سعی در جذب کربن نداشته باشید. اما بیوچار مزایای زیادی برای خاک باغچه حیاط و یا باغ شما دارد و می‌تواند باروری آن را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. اگر خانه شما بر روی زمین نابارور ساخته شده است رشد محصولات ناامیدکننده خواهد بود ولی بیوچار می‌تواند به احیای خاک فقیر کمک کرده و موجب افزایش برداشت و عملکرد در باغ سبزیجات شما شود.

بیوچار چیست؟

بیوچار از نظر فنی یک افزودنی یا تقویت کننده خاک است که به خاک کمک می‌کند تا محیط رشد را ایجاد، حفظ و دوباره پر کند تا گیاهان و مواد ارگانیک در داخل آن رشد کنند.

این نام از عنصر اصلی بیوچار یعنی زغال چوب گرفته شده است که وظیفه حفظ طیف متنوع سایر عناصر ضروری لازم برای زندگی را بر عهده دارد. این عنصر فقط ذغال نیست بنابراین نمی‌توانید خاکستر شومینه خود را خالی کرده و انتظار بهبود خاک خود را داشته باشید.

کلمه بیوچار (Biochar) گرفته شده از دو کلمه «Biomass» به معنی «زیست توده» و «Charcoal» به معنی «زغال» است که در کنار هم قرار می‌گیرد و در واقع این همان بیوچار است.

چگونه بیوچار وضعیت خاک را بهبود می‌بخشد؟

اگرچه ساخت زغال راه عجیبی برای افزایش تولید محصول به نظر می‌رسد اما این مفهوم بیش از ۲۰۰۰ سال پیش اثبات شد وقتی که کشاورزان قدیمی کلمبیایی در آمریکای جنوبی ذغال سنگ را به خاک ضعیف جنگل‌های آمازون اضافه کردند تا خاکی غنی و حاصلخیز ایجاد کنند.

این خاک‌ها که از گذشته‌های دور با بیوچار بهبود یافته‌اند در حال حاضر همچنان حاصل‌خیز هستند و شامل ۲۵ درصد کربن آلی حاوی ذغال هستند. مطالعات تحقیقی در دهه گذشته نشان داده است که این خاک‌های غنی شده با زغال چوب آب و مواد مغذی بیشتری را در خود نگه می‌دارند و همزمان آب و مواد مغذی را به راحتی در دسترس گیاهان قرار می‌دهند.

بیوچار خود برای بهبود کیفیت خاک می‌تواند از چوب یا محصولات جانبی کشاورزی تهیه شود. نکته اصلی این است که مواد را در دمای بالا در محیطی که با کمبود اکسیژن مواجه می‌شوند گرم کنید.

مزایای افزایش حاصلخیزی خاک به وسیله بیوچار تنها یکی از دلایل جهت علاقه زیاد به تولید بیوچار است. برخی به دلیل کاهش دی اکسید کربن اتمسفر علاقه‌مند به استفاده از آن می‌شوند. این به این دلیل است که تقریباً نیمی از کربن حاصل از تراشه‌های چوب، ساقه‌های ذرت و سایر توده‌های زیستی -کربنی که معمولاً به اتمسفر می‌رود- می‌تواند هزاران سال در داخل بیوچار محبوس شود.

بیشتر مزایای بیوچار مربوط به ماهیت بسیار متخلخل مواد زغال مانند است. بیوچار در حفظ آب و مواد مغذی محلول در آب بسیار موثر است و در عین حال یک زیستگاه سالم برای میکروارگانیسم‌های مفید خاک ایجاد می‌کند.

بیوچار می‌تواند کیفیت آب را بهبود بخشد، به خاک کمک کند تا کربن را برای مدت زمان طولانی جذب کند، آبشویی مواد مغذی و کود را کاهش دهد، اسیدیته خاک را کاهش دهد و حتی مقدار آب و کود مورد نیاز را در وهله اول کاهش دهد.

مطالعات متعدد کشاورزی اثرات مثبت استفاده از بیوچار را برای بهبود تولید محصولات در خاک‌های تخریب شده و ضعیف از نظر مواد مغذی نشان داده است.

بیوچار ویژگی غنی و رنگ سیاه خود را مدیون محتوای ذغال است. بخش زغال چوب بیوشار بسیار پایدار است و هزاران سال در خاک باقی می‌ماند و مواد معدنی و مواد مغذی را به هم متصل کرده و حفظ می‌کند و به طور معنا داری خاک بی کیفیت را به خاک غنی و حاصلخیز تبدیل می‌کند که باروری خود را در صدها یا حتی هزاران سال حفظ می‌کند.

بیوچار از طریق فرآیندی ساخته می‌شود که «زباله‌های کشاورزی را به تقویت‌کننده خاک» تبدیل می‌کند. همچنین می‌تواند از آتش سوزی‌های گیاهی طبیعی ایجاد شود، مانند آتش‌سوزی‌های ناشی از صاعقه، آتش زدن علف هرز و سایر شرایط مساعد برای آتش سوزی.

بیوچار برای بسیاری از مشکلات زیست محیطی همچون حمایت از رشد گیاهان (و در نتیجه امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه)، کاهش فرسایش خاک، کاهش اثرات جنگل زدایی و جلوگیری از آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق حفظ مواد مغذی در خاک مفید است. علاوه بر این، تعدادی از مطالعات استفاده از بیوچار را به عنوان ابزاری در بازسازی جنگل‌ها و زمین‌های زراعی که توسط مصرف انسان تخریب شده است، ثبت کرده‌اند.

آیا بیوچار معایبی دارد؟

بسیار واضح است که بیوچار خاک و باروری خاک را بهبود می‌بخشد و همچنین کربن را به طور همزمان جذب می‌کند. آیا استفاده از آن معایبی دارد؟

احتمالا در مقیاس کوچک و استفاده از آن در باغ‌های شخصی اینطور نباشد.

اما در مقیاس بزرگتر چند مشکل احتمالی وجود دارد. دانشمندان و کارشناسان کشاورزی درباره ایده سوزاندن میلیون‌ها هکتار محصولات زراعی و کود برای دفن بقایا و شروع مجدد روند رشد آن‌ها نگران هستند.

استفاده از بیوچار در باغ

چرا می‌خواهید از بیوشار در باغ خود استفاده کنید؟ زیرا بیوچار خاک را غنی می‌کند! چه در حال پرورش گیاهان گلدار، درختان میوه، باغ‌های سبزیجات یا فقط تولید چمن سالم باشید این افزودنی می‌تواند با افزایش احتباس آب و تعدیل pH خاک عملکرد محصول را بهبود بخشد. برای مشاهده اثرات آن لازم نیست از بیوچار در مقیاس بزرگ استفاده کنید. بعد از استفاده آن برای بهبود خاک باغچه خود نتایج را مشاهده خواهید کرد.

نحوه ادغام بیوچار

برای استفاده از بیوشار در باغ خود با مخلوط کردن ترکیبی از بیوچار و کمپوست یا کود شروع کنید. این مخلوط را حداقل ۱۰ روز قبل از استفاده از آن کنار بگذارید در حالی که هر روز به مخلوط کردن و افزودن آب ادامه می‌دهید. هنگامی که مخلوط آماده استفاده می‌شود آن را در ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر بالای خاک موجود قرار دهید.

باغ شما چقدر نیاز دارد؟

برای خاک سالم ۱۰-۵ درصد مخلوط بیوچار ایده‌آل است. این مقدار حدودا ۱۰ لیتر برای هر مترمربع باغ است. اگر مواد مغذی خاک کافی به نظر نمی‌رسند می‌توانید مخلوط را مطابق نیاز خاک تنظیم کنید. می‌توانید با افزایش ۲۰ درصدی از فرمول شروع کنید. با این حال اگر خاک شما به شدت از نظر مواد مغذی تهی شده است با افزایش نسبت نصف بیوچار و نیمی از کمپوست شروع کنید.

با تکرار این فرآیند در طول چند ماه به مرور موجب افزایش باروری خاک می‌شوید اما به خاطر داشته باشید که احتمالا چند هفته طول بکشد تا متوجه بهبود رشد گیاه خود در نتیجه افزایش جذب مواد مغذی شوید.

با این حال مزیت اضافی استفاده از بیوچار این است که ترکیب متخلخل آن به احتباس آب کمک می‌کند و بنابراین اگر در منطقه شما بارندگی کمی باشد خاک غنی شده با بیوچار شما را در هیدراته نگه داشتن بهتر باغ کمک می‌کند و نیازی به پر کردن کامل خاک برای حفظ مواد مغذی نخواهید داشت.

طرز تهیه بیوچار

با حفر چاله در زمین شروع کنید. سپس علف هرز را داخل چاله بریزید و آن را روشن کنید. آتش شعله می‌گیرد و داغ می‌شود اما با کاهش اکسیژن خیلی سریع کند می‌شود. زمانی که دود نازک شده و به رنگ آبی مایل به خاکستری تبدیل می‌شود، آتش را با پوشاندن آن توسط حدود ۲ سانتی‌متر خاک خاموش کنید تا جریان هوا کاهش یابد و بگذارید تا دود شود. هنگامی که مواد آلی به قطعات ذغال تبدیل شد از آب برای خاموش کردن آتش استفاده کنید. از ذغال باقی مانده برای بیوچار خود استفاده کنید.

یکی دیگر از گزینه‌ها، استفاده از بشکه‌های فلزی قابل استفاده مجدد برای شومینه، اجاق چوبی یا آتش در فضای باز است. به سادگی بشکه را با آتش زدن موادی مانند خرده چوب، شاخه‌ها، ضایعات چوبی، مقوا، مهره و استخوان و غیره پر کنید و از نشستن در کنار آتش و نجات کره زمین لذت ببرید.