هرس درخت انجیر

هر موقع که شاخه‌های آسیب‌دیده، مرده یا دارای بیماری را دیدید باید آن‌ها را از روی درخت بچینید. این شیوه «هرس کردن نگهداری» پایه محسوب می‌شود، شبیه هرس کردنی که برای درختان دیگر هم انجام می‌دهید. ولی جدای از این، شیوه‌های هرس خاصی وجود دارد که برای رشد درختان انجیر در سالهای اول عمرشان باید انجام دهید.

نگاهی اجمالی به درخت انجیر

درخت عادی انجیر (با نام علمی Ficus carica) در واقع جزو درختچه‌های برگریزان از تیره‌ی مورسه به شمار می‌آید. برای همین با توت سفید هم‌خانواده است. گیاه مذکور بومی مناطق غرب آسیا و جنوب شرق اروپاست. در بعضی از مناطق آمریکای شمالی جزو گیاه مهاجم شناخته می‌شود.

ارتفاع آن به ۳ الی ۶ متر و پهنایی به همین ابعاد می‌رسد. درخت بیشتر تمایل دارد روی زمین پهن شود. درخت انجیر علاوه بر به ثمر نشاندن میوه‌ای هم‌نام خودش، ویژگیهای جذابی دارد که آن را به درخت زینتی مناسبی برای تزیین پاسیو تبدیل کرده است، بالاخص برای کسانی که دنبال خلق منظره‌ای گرمسیری هستند:

• ارزش پوست درخت به زیبایی‌اش است، بالاخص وقتی سنش بالا می‌رود. در این زمان پوستش به شکل دلچسبی پیچ در پیچ می‌ماند.
• برگهایش که شبیه کف دست است تا ۲۵ سانتی‌متر رشد می‌کند و رنگش سبز تیره است.

گلها، که در بهار شکوفا می‌شوند، آنچنان زیبا نیستند، ولی اولین مرحله‌ی انجیر‌دهی محسوب می‌شود. این گلها شبیه ظروف توخالی هستند.

شرایط رشد مطلوب

انجیر در مناطق سردسیر و گرم‌سیر رشد می‌کند. ولی در مناطق با حداقل دمای سالانه ۳۰- تا ۱۲- سانتی‌گراد بهتر است آن‌ها را داخل ظرف کاشت تا هنگام سرد شدن هوا، گیاه را به فضای سرپوشیده انتقال داد. ساکنان مناطق سردسیر باید در پاییز میزان آبیاری را کم کنند تا فرآیند رشد در طول زمستان درخت شروع شود.

موقعی که در مناطق گرم‌سیر انجیر را در زمین می‌کارید، آن را در محلی نیم‌سایه بکارید. ولی در مناطق سردسیر بهتر است آن‌ها را زیر نور کامل خورشید کاشت. در خاکی که رطوبت، حاصلخیزی و زهکشی یکسانی داشته باشد، درخت بهترین عملکردش را نشان می‌دهد.

درخت انجیر برای گرده‌افشانی متکی به درخت دیگری نیست. حشرات فلسی از عمده مشکلات آفتی این درخت محسوب می‌شود.

بهترین زمان برای هرس درخت انجیر

بعضی از درختها و درختچه‌ها بیشتر از بقیه خونریزی (ترشح شیره بعد از بریده شدن) دارند و انجیر هم جزو همین درختهاست. خونریزی به این شکل احتمال ورود بیماری از راه زخم را (همانجایی که به‌خاطر برش هرس اتفاق افتاده است) افزایش می‌دهد. به همین دلیل، مواقعی که احتمال می‌رود درخت خونریزی داشته باشد از هرس کردن درخت خودداری کنید.

ایمن‌ترین زمان برای هرس انجیر موقع خواب زمستانی‌اش است. چون درختی برگریز است، ساده می‌شود فهمید کی خواب زمستانی‌شان شروع می‌شود، یعنی همان موقع که برگهایشان شروع به افتادن کرد.

شیوه‌ی هرس درختان انجیر

اولین زمانی که باید برای هرس درخت اقدام کنید در اولین زمستان (دوره‌ی خواب زمستانی) خواهد بود. هرس باید به شکل وسیعی انجام شود: با اینکار تقریباً نیمی از اندازه درخت را می‌کاهید. در این نقطه از هرس کردن، تمرکز روی این است که درخت را جمع‌وجور نگه دارید. بهتر است انرژی درخت متوجه رشد ریشه‌ها شود تا بزرگ‌تر شدنش.

موقع خواب زمستانی بعدی نیز همین روش را پیش بگیرید. فقط اینبار کارهای بیشتری برای انجام دادن دارید. قرار است آینده درخت را با جزئیات بیشتری برنامه‌ریزی کنید. در اینجا باید فقط به چند عدد از شاخه‌های قوی و تازه مجال رشد بدهید. این کار شما «شاخه‌های بارور» را تعیین می‌کند. شاخه‌های مذکور محل اصلی تولید میوه خواهند بود. چون اینها به فضا نیاز خواهند داشت حتما آن‌هایی را انتخاب کنید که به شکلی یکسان اطراف درخت پراکنده شده باشند.

طی سومین فصل خواب زمستانی درخت (و پس از آن)، شاخه‌های تازه را (از جمله زیرشاخه‌ها که از بیخ درخت رشد می‌کنند) هرس کنید؛ اینها بر سر منابع با شاخه‌های اصلی رقابت دارند.

موارد زیر را نیز هرس کنید:

• بعضی از شاخه‌های ثانویه: اینها شاخه‌هایی هستند که روی شاخه‌های اصلی میوه‌دهی رشد می‌کنند. شاخه‌هایی را هرس کنید که با زاویه‌ی کمتر از ۴۵ درجه از شاخه‌های اصلی رشد کرده‌اند. چون در زاویه ناپایداری رشد یافته‌اند ضعیف هستند.
• شاخه‌هایی که از جهت مخالف همدیگر را قطع کرده‌اند یا به هم ساییده می‌شوند.
• یک‌سوم از طول شاخه‌های اصلی را هرس کنید. اینکار سبب جمع‌و‌جور ماندن درخت می‌شود (و میوه‌ها راحت‌تر قابل دسترس خواهند بود) و از اینکه منابع به قیمت اندازه‌ی بزرگ‌تر و تولید میوه بیشتر به هدر رود جلوگیری می‌شود.