زمانبندی و تکرار دفعات کوددهی
۶ شهریور ۱۴۰۰ توسط واحد آموزش (بروزرسانی: )
زمانبندی کوددهی تأثیر قابلتوجهی روی بازدهی محصول دارد. زمانبندی صحیح کوددهی موجب افزایش باروری محصول میشود، کمبود مواد مغذی خاک کاهش مییابد و همچنین کارایی مواد مغذی کود افزایش مییابد. از طرف دیگر زمانبندی کوددهی مانع آسیبدیدن محیط زیست میشود.
کوددهی در زمان نامناسب میتواند منجر به کاهش مواد مغذی دریافتی و هدررفتن کود شود و حتی ممکن است موجب آسیبدیدن محصول شود. مکانیسمی که موجب بروز این عوارض میشود به ویژگیهای مادهی مغذی و واکنشهای آن با محیط اطراف بستگی دارد. در ادامهی این مقاله در این مورد بیشتر بحث خواهیم کرد.
زمانبندی بر اساس فنولوژی محصول
میزان و نسبت مواد مغذی مورد نیاز گیاهان در مراحل مختلف رشد متفاوت است. برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز گیاهان باید کوددهی در زمان مناسب انجام شود. بنابراین، زمانبندی مناسب کوددهی براساس الگوی جذب مواد مغذی محصول تعیین میشود. در یک محصول مشابه هر مادهی مغذی دارای الگوی جذب متفاوت و مجزا است.
نمونهای از جذب کود NPK
کوددهی جداگانه
سطح تحمل شوری محصولات مختلف با یکدیگر متفاوت است. وقتی میزان شوری بیشتر از میزان مقاومت گیاه به نمک شود محصول تحت تأثیر قرار میگیرد و بازدهی آن کاهش مییابد. ما در راهکارهای خود برای بسیاری از محصولات و انواع خاکها روشی ایجاد کردهایم که میتواند با درنظر گرفتن محدودیتهای شوری خاک میزان صحیح کود موردنیاز را به کشاورزان ارائه دهیم.
حداکثر کود مورد استفاده در یک بار کوددهی به آستانهی شوری بستگی دارد که گیاه میتواند آن را تحمل کند.
بنابراین کوددهی جداگانه مانع آسیبدیدگی ناشی از شوری حاصل از کودها میشود و میزان جوانهزنی را بهبود میبخشد. کوددهی کمتر در هر مرحله و تکرار آن در چند مرحله در فواصل کوتاهتر موجب کاهش تنش شوری در گیاه میشود. همچنین فروشست نیز تأثیر شوری را کاهش میدهد. این مسئله دقیقاً همان نکتهای است که روش ما آن را توصیه میکند.
تکرار کوددهی براساس نوع خاک
تعداد دفعات کوددهی و زمانبندی آن به نوع خاک بستگی دارد و دو ویژگی مهم خاک تعیینکنندهی تعداد دفعات کوددهی و زمانبندی آن هستند. این ویژگیها عبارتند از:
۱- ظرفیت تبادل کاتیونی
ظرفیت تبادل کاتیونی پارامتری است که از طریق آن ظرفیت خاک برای ذخیرهی عناصر دارای بار مثبت اندازهگیری میشود. عناصری همچون کلسیم، منیزیم و پتاسیم. تعداد دفعات کوددهی برای خاکهای دارای ظرفیت تبادل کاتیونی بالا کمتر است. درنتیجه در هربار کوددهی میزان کود به کار رفته نیز بیشتر است. در خاکهای دارای ظرفیت تبادل کاتیونی پایین باید کوددهی به چند نوبت تقسیمبندی شود تا مانع فقدان مواد مغذی در خاک شود.
۲- بافت خاک
بافت خاک بهشدت با ظرفیت تبادل کاتیونی ارتباط دارد. معمولاً ظرفیت تبادل کاتیونی در خاکهای ماسهای پایین است ولی در خاکهای رسی میزان ظرفیت تبادل کاتیونی در سطح بالایی قرار دارد. ظرفیت تبادل کاتیونی شاخصی است که ظرفیت خاک برای نگهداشت مواد مغذی را نشان میدهد ولی بافت خاک به اندازهی ذرات خاک اشاره میکند. خاکهای ماسهای در مقایسه با خاکهای دارای بافت ریز آب کمتری را در خود حفظ میکنند. معمولاً تعداد دفعات آبیاری خاکهای ماسهای بیشتر است درنتیجه فروشست مواد مغذی نیز شدیدتر است. بنابراین در خاکهای ماسهای کوددهی اسپلیت ضروری است.
زمانبندی کود نیتروژن
زمانبندی برای کود نیتروژن (ازت) نیازمند مدیریت دقیق است. زیرا نیتروژن بسیار حساس است و به راحتی در خاک از بین میرود. در فرایند فروشست، تجزیهی نیتروژن، فرسایش و تبخیر سطحی خاک، نیتروژن میتواند بهراحتی از بین برود. در خاکهای ماسهای نیتروژن راحتتر از خاکهای دارای بافت ریز دچار فروشست میشود. عدم کاربرد صحیح نیتروژن هدررفت این مادهی مغذی را در خاک افزایش میدهد که این میزان میتواند تا بیش از 60%-50% نیترات بهکار رفته باشد.
بهعنوان مثال اگر نیتروژن خیلی زودتر از زمان آن (یعنی زودتر از زمانی که گیاه به آن نیاز دارد) به خاک اضافه شود ممکن است بخش قابلتوجهی از نیتروژن قبل از اینکه توسط گیاه جذب شود در خاک از بین برود. در جاهایی که برای کاهش فروشست و کمبود نیتروژن اشکال مختلف نیتروژن (اوره، آمونیوم و نیترات) به کار میرود ما روش خاصی برای کوددهی پیش از کاشت وجود دارد. ازیک طرف این کار موجب صرفهجویی در هزینه و مانع آسیب محیط زیست میشود و ازطرف دیگر موجب میشود تا نیتروژن به نحو مؤثرتری به مصرف گیاه برسد.
بنابراین، باید فاصلهی زمانی بین کوددهی نیتروژن و جذب آن توسط گیاه بسیار کوتاه باشد. یک روش مؤثر برای انجام این کار نیتروژندهی جداگانه است. نیتروژندهی جداگانه خطر کمبود نیتروژن را کاهش و کارایی آن را افزایش میدهد.
زمانبندی فسفردهی
فسفر مادهای است که به کندی در خاک حرکت میکند. بنابراین، ریشههای گیاهان تنها فسفری را میتوانند جذب کنند که در فاصلهی نزدیک به آنها قرار دارد.
وقتی فسفر برای اولین بار همراه سایر کودها به خاک اضافه شود بصورت انحلالپذیر و قابل استفاده در دسترس گیاه است. ولی در فرایند «تثبیت» فسفر به سرعت از دسترس گیاه خارج میشود.
چون فسفر به کاررفته در بالاترین لایهی خاک باقی میماند هدررفت عمدهی فسفر ازطریق زهکشی و فرسایش صورت میگیرد.
هنگام اتخاذ برنامهی زمانبندی فسفردهی و تکرار دفعات آن باید عوامل ذکرشده را درنظر گرفت. بهعنوان مثال مصرف مقادیر بالای فسفر بویژه قبل از بارندگی یا آبیاری سنگین میتواند موجب از بین رفتن فسفر در زهکشی یا فرسایش خاک و درنتیجه کمبود این مادهی مغذی شود. میتوان فسفردهی جداگانه را در برنامهی کوددهی قرار داد.
دیدگاهها
افزودن دیدگاه