آفت شپشک آردی چیست؟

شپشک آردی یکی از متداول‌ترین آفت‌هایی است که به گیاهان زینتی و گلهای آپارتمانی حمله می‌کند. شپشک‌های آردی معمولاً به صورت خوشه‌ای در قسمت‌های پوشیده گیاه، مانند گوشه برگ‌ها، غلاف‌های برگ، بین ساقه‌های دوتایی و زیر پوست درخت یافت می‌شوند. پوشش مومی آن‌ها و تمایل‌شان برای پنهان شدن در جاهای دور از چشم، ریشه‌کن کردن آن‌ها را دشوار می‌کند. چندین گونه از شپشک‌های آردی در گلخانه‌ها یا گلدان‌های خانگی مشاهده می‌شوند. این گونه‌ها شامل شپشک آردی گلخانه‌ای (Pseudococcus calceolariae)، شپشک آردی دم بلند (P. longispinus) و شپشک آردی مرکبات (Planococcus citri) هستند.

در نوع Planococcus، گونه‌ی شپشک آردی مرکبات یک آفت شناخته شده است. شپشک آردی مرکبات از سال ۱۸۱۳ میلادی در اروپا و از سال ۱۸۷۹ در ایالات‌متحده به عنوان یکی از آفات اصلی مرکبات و گیاهان زینتی شناخته شده است.

ظاهر آفت شپشک آردی

به این دلیل به این حشره شپشک آردی گفته می‌شود که از مرحله لاروی سوم به بعد، ماده سفید موم مانندی روی بدن حشره‌ی ماده را می‌پوشاند. حشرات ماده بالغ بدن نرم و بیضی شکلی دارند که طول آن بین ۲٫۵ تا ۴ میلی‌متر و عرض آن بین ۲ تا ۳ میلی‌متر است. آن‌ها گاهی اوقات ممکن است صورتی به نظر برسند اما معمولاً به دلیل پودر مومی سفیدی که بدنشان را پوشانده است سفید هستند. از لبه‌های بدن آن‌ها فیلامنت‌ها یا رشته‌های مومی بیرون زده است. برعکس، حشرات نر کوچک و بالدار هستند، ظاهری شبیه مگس دارند و به ندرت مشاهده می‌شوند.

شپشک‌های آردی تمایل دارند به صورت خوشه‌ای و در قسمت‌های محافظت شده و پنهان گیاهان زندگی کنند.

چرخه زندگی آفت شپشک آردی

بیشتر گونه‌های شپشک آردی تخم‌گذار هستند، اگرچه برخی از آن‌ها، به ویژه در شرایط گلخانه‌ای، لاروهای جوان را به دنیا می‌آورند. زاد و ولد آن‌ها در گلخانه‌ها در تمام طول سال ادامه پیدا می‌کند اما در زمستان کند می‌شود. در فضای باز معمولاً در سال دو نسل تولید می‌شود، در حالی که در شرایط بهینه‌ی گلخانه‌ای تولید هشت نسل در سال امکان‌پذیر است. چندین مرحله رشد معمولاً به طور همزمان مشاهده می‌شوند. به طور معمول، حشره ماده حدود ۵۰۰ تخم در محفظه پنبه مانند زیر بدنش می‌گذارد. تخم‌ها طی ۶ تا ۱۴ روز بیرون آمده و لاروها در مکان‌های مناسبِ تغذیه در قسمت‌های جدید گیاه یا میزبان پراکنده می‌شوند. برخی از شپشک‌های آردی مانند شپشک‌های آردی دم بلند تخم نمی‌گذارند، بلکه لاروهای جوان را به دنیا می‌آورند.

لاروها به حشرات ماده بالغ شباهت دارند اما پس از تکامل حشرات نر و ماده ظاهر متفاوتی پیدا می‌کنند. پوره (یکی از مراحل رشد حشرات نابالغ) ماده با هر پوست انداختن بزرگ‌تر شده و پس از حدود یک ماه به حشره بالغ تبدیل می‌شود. در مقابل، شپشک آردی نر دو یا سه بار پوست می‌اندازد و پس از مرحله‌ی شفیرگی از پیله خارج شده و به یک حشره بالغ کوچک و مگس مانند که دو بال دارد تبدیل می‌شود. حشرات مذکر بالغ دهان ندارند، فقط یک یا دو روز زندگی می‌کنند و تنها کار آن‌ها بارور کردن ماده‌ها است.

صدمات وارده به گیاه

صدمات ناشی از تغذیه شپشک آردی از بافت‌های میزبان عمدتاً ناشی از تزریق سموم یا پاتوژن‌های گیاهی به گیاهان میزبان است. علاوه بر این، شپشک آردی نوعی مایع شیرین و شهد مانند ترشح می‌کند که روی برگ‌ها را با یک لایه براق و چسبناک می‌پوشاند. این شهد به عنوان واسطه‌ای برای رشد نوعی قارچ انگلی سیاه عمل می‌کند که باعث کاهش توانایی فتوسنتز گیاه شده و ظاهری ناخوشایند دارد. علاوه بر این، شپشک آردی می‌تواند باعث ریزش زودرس برگ، پوسیدگی و در صورت عدم کنترل مرگ گیاه شود.

حشرات شکاری مانند نابودکننده شپشک آردی (سمت راست)، شپشک‌های آردی موجود در فضای باز را شکار می‌کنند (سمت چپ) و اغلب می‌توانند تعداد آن‌ها را کاهش دهند.

کنترل آفت شپشک آردی

بسیاری از شپشک‌های آردی در شرایط آب و هوایی گرم‌تر رشد می‌کنند، به همین دلیل معمولاً برای گیاهان در فضای باز مشکلی ایجاد نمی‌کنند. از طرف دیگر، این حشرات می‌توانند در تمام طول سال برای گیاهان گلخانه‌ای و گیاهان آپارتمانی مشکل ایجاد کنند.

فرایند کشت را به طور مناسبی کنترل کنید تا گیاهان نیرومند باشند و بتوانند آسیب ناشی از شپشک آردی را بدون صدمات زیاد تحمل کنند. بیش از حد به آن‌ها آب یا کود ندهید - شپشک‌های آردی به گیاهانی که سطح نیتروژن بالا و رشد ملایمی ‌دارند جذب می‌شوند. از بین بردن محل‌هایی از گیاه که در طی زمستان باقی می‌مانند، مانند پوست شل شده‌ی درخت می‌تواند به کاهش تعداد شپشک‌های آردی کمک کند. حشرات شکاری مانند توربال، مگس‌های گل از خانواده سیرفیده، کفشدوزک و چندین زنبور انگل کوچک، شپشک‌های آردی موجود در فضای باز را شکار کرده و تعداد آن‌ها را کم نگه می‌دارند. از سوسک نابودگر شپشک آردی نیز در گلخانه می‌توان استفاده کرد. استفاده غیرضروری از حشره‌کش‌ها را به حداقل برسانید تا اثرات سوء آن بر حشرات مفید به حداقل برسد. در عوض سعی کنید تعداد مورچه‌ها را پایین بیاورید زیرا آن‌ها به شیره تولید شده توسط شپشک‌های آردی جذب شده و فعالیت‌های دشمنان طبیعی آن را مهار می‌کنند.

کنترل شپشک‌های آردی با حشره‌کش‌ها دشوار است، دلیل این امر سطح خارجی موم مانند آن‌ها و توانایی‌شان در مخفی شدن است. این حشرات در مرحله لاروی در آسیب‌پذیرترین حالت خود قرار دارند و به‌راحتی می‌توان آن‌ها را کنترل کرد. صابون‌های حشره‌کش به کاهش تعداد آن‌ها کمک می‌کنند زیرا صابون با لایه مومی سطح آن‌ها واکنش نشان داده و آن را حل می‌کند، در نتیجه حشره خشک می‌شود. با این حال، حشره‌کش‌ها روی تخم‌ها تأثیری ندارند و باید به طور مرتب از آن‌ها استفاده شود.