کپک گلهای آپارتمانی: تشخیص، رفع و جلوگیری

(بروزرسانی: ۱۴۰۲/۰۶/۳) توسط واحد آموزش

دیدن کپک در گلدان نشانه‌ی خوبی نیست، مخصوصاً اگر گیاه دارویی یا سایر گیاهان خوراکی پرورش می‌دهید. اما خیالتان راحت باشد که از بین بردن کپک گلدان آسان است و می‌توان از آن جلوگیری کرد. حتی با تجربه‌ترین باغبان‌ها نیز گاهی اوقات با رشد کپک در خاک گیاه خانگی خود مواجه می شوند.

کپک موجود در خاک شما چیست؟

کپک نوعی قارچ است که از هاگ‌های میکروسکوپی یا ذرات بسیار ریز تشکیل شده است که دائماً در هوا در حال حرکت هستند. این هاگ‌ها بدون اینکه کسی از وجود آن‌ها آگاه باشد در همه جا هستند و روی اکثر سطوح قرار دارند.

وقتی کپک کم باشد، در شرایط عادی، مقدار کپک موجود در هوا معمولاً دغدغه‌ای برای سلامتی شما ایجاد نمی‌کند.

اما، هنگامی که کپک روی خاک گیاهان یا در گلدان گل‌های آپارتمانی شروع به رشد می‌کند، امکان پوسیدگی ریشه را افزایش داده و باعث آسیب می‌شود. هنگامی که کپک در مقادیر بالاتری یافت شود، کیفیت هوای خانه‌ی شما را کاهش می‌دهد و هم بر انسان و هم حیوانات خانگی که در آن فضا زندگی می‌کنند تأثیر می‌گذارد، و مزایای تصفیه‌ی هوا که معمولاً از داشتن گیاهان خانگی ناشی می‌شود را خنثی می‌کنند. علاوه بر این، کپک می‌تواند برای افراد مبتلا به آلرژی به کپک نیز مشکلات تنفسی ایجاد کند.

گذشته از این، در عین حال که از اصطلاح کپک و زنگ گیاهی به جای هم استفاده می‌شود، تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین این دو اصطلاح وجود دارد. از نظر علمی، زنگ گیاهی به قارچ‌هایی اشاره دارد که روی برگ، ساقه و میوه گیاهان رشد می‌کند، مانند سفیدک پودری که ممکن است روی گیاهان موجود در باغ یا گلهای آپارتمانی شما رشد کند. معمولاً برای توصیف قارچ‌هایی که در گیاهان به صورت سطحی رشد می‌کنند از زنگ گیاهی استفاده می‌شود. کپک غالباً شکل برجسته و گرد دارد و وقتی رشد می‌کند از سطح بالاتر می‌رود.

کپک سفید روی خاک گلدان

کپک چگونه رشد می‌کند؟

رشد کپک تقریباً روی هر سطحی اتفاق می‌افتد که ممکن است قابل مشاهده هم نباشد و نشانه‌ی پاکیزگی نیست. وقتی هاگ‌های رشدیافته در هوا روی سطح فرود می‌آیند و شرایط مناسب یعنی منبع غذایی، رطوبت، گرما، و اکسیژن برایش فراهم باشد، شروع به رشد می‌کنند.

متأسفانه، خاک گلدانی که شما برای گل‌های آپارتمانی استفاده می‌کنید، مکانی عالی برای رشد قارچ است، به ویژه هنگامی که در داخل خانه باشد. هاگ‌ها از مواد ارگانیک موجود در مخلوط گلدان تغذیه می‌کنند. دمای پیرامون خانه و رطوبتی که به گیاهان می‌دهید می‌تواند به عنوان یک کاتالیزور عمل کند و باعث شود مواد خزدار روی آن سکنی بگیرند و شروع به تکثیر کنند.

انواع کپک از نظر سلامتی

صدها نوع مختلف کپک وجود دارد که بسته به نوع هاگ قارچی موجود، هم در بیرون و هم در داخل خانه‌ی شما رشد می‌کنند. آگاهی از نوع کپکی که با آن مواجه هستید بسیار مهم است تا بدانید که آیا آن کپک خطرناک است یا خیر. کپک‌هایی که برای سلامتی خطرناک هستند را می‌توان به سه نوع تقسیم کرد:

  1. آلرژی‌زا: این نوع کپک ممکن است باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک مانند حملات آسم در افراد مستعد شود.
  2. بیماری‌زا: این نوع کپک ممکن است باعث ایجاد عفونت یا سایر مشکلات سلامتی در افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی بدن یا بیماری‌های حاد شود.
  3. سمی: این نوع کپک همان چیزی است که به عنوان «کپک سمی» شناخته می‌شود و صرف نظر از سلامت افراد می‌تواند شرایط خطرناک یا حتی کشنده‌ای برای آن‌ها ایجاد کند.

انواع متداول کپک

به خاطر سادگی، انواع متداول کپک را بر اساس رنگ آن‌ها طبقه‌بندی می‌کنند. اما توجه داشته باشید که گونه‌های مختلف کپک می‌توانند با رنگ‌های مشابه رشد کنند.

کپک سبز

یکی از رایج‌ترین کپک‌های موجود در منازل، کپک سبز است که معمولاً روی مواد غذایی مانند مرکبات و نان رشد می‌کنند.

کپک سفید

کپک‌ دیگری که معمولاً در خانه‌ها یافت می‌شود کپک‌ سفید است که معمولاً در خاک گلدان گیاهان یا روی سطوح پرمنفذ، کاغذ، خمیر، یا سطوح چوبی رشد می‌کند. این نوع کپک احتمالاً این یک قارچ ساپروفیت (خورنده‌ی مواد پوسیده) بی‌ضرر است؛ ارگانیسمی که از مواد ارگانیک تغذیه می‌کند تا آن را تجزیه کند.

کپک قرمز

در حقیقت، کپک‌ قرمز اصلاً کپک‌ نیست، بلکه نوعی مخمر است. این نوع کپک‌ معمولاً با سایر انواع کپک‌ تیره رنگ همراه است و در مصالح ساختمانی مانند کفپوش وینیل، دیوار، فرش‌ و پنل‌های دیواری ساکن است.

کپک سیاه

بسیاری از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که همه‌ی کپک‌های سیاه خطرناک هستند. در حقیقت، کپک‌های سیاه رایج‌ترین نوع کپک هستند که در خارج از خانه در جاهای نمناک، دارای گرد و غبار و خاک گیاهان رشد می‌کنند و خطری اندکی برای انسان ایجاد می‌کنند.

کپک‌های سمی ممکن است به رنگ‌های مختلفی باشند، نه فقط سیاه، و همه‌ی کپک‌های سیاه سمی نیستند. در واقع کلمه‌ی «سمی» یک توصیف نادرست است. خود کپک سمی یا زهردار نیست، بلکه انواع خاصی از کپک سمومی تولید می‌کنند که خطرناک است.

کپک زرد روی خاک گلدان

شناسایی کپک

یکی از اولین گام‌هایی که هنگام مشاهده‌ی هر نوع کپک روی خاک گیاهان خانگی خود باید انجام دهید این است که نوع آن را شناسایی کنید، بدین ترتیب می‌توانید به درستی کپک را از بین ببرید.

کپک سفید: به صورت پرزدار و کرکی روی سطح خاک ظاهر می‌شود. ممکن است ذاتاً پنبه‌ای یا کرکی به نظر برسد. همانطور که در بالا نیز گفته شد، این کپک معمولاً یک قارچ ساپروفیتیک (خورنده‌ی مواد پوسیده) است و آسیب‌ زیادی به انسان و یا گیاهان و گل‌های آپارتمانی وارد نمی‌کند. زمانی که شرایط مرطوب باشد و تهویه محدود باشد، این قارچ روی سطح خاک ساکن می‌شود.

کپک دوده‌ای: به صورت تکه‌های سیاه و دوده‌ای سبز تیره روی ریشه‌ی گیاه و روی سطح خاک ظاهر می‌شود. وجود کپک دوده‌ای نشان‌دهنده‌ی این است که گل آپارتمانی شما با حشرات لاک‌زا و ریز آلوده شده است؛ حشراتی که از شیره‌ی گیاه شما تغذیه کرده و چیزی به نام شهد را دفع می‌کنند. کپک دوده‌ای مستقیماً به گیاهان آسیب نمی‌رساند، اما اگر آن را رها کنید تا بیشتر شود، می‌تواند مانع فتوسنتز شود.

کپک خاکستری: وقتی هاگ‌های متحرک در هوای قارچ بوتریتیس روی زخم‌های باز گیاه یا بافت بیمار (در حال از بین رفتن) می‌نشینند، کپک خاکستری ایجاد می‌شود. کپک خاکستری به عنوان هاگ‌های خاکستری تیره ظاهر می‌شود و معمولاً در نزدیکی سطح خاک یا روی پرپشت‌ترین قسمت شاخ و برگ گیاهان یافت می‌شود. نواحی آلوده‌ی گیاه به سرعت بزرگ می‌شوند و باعث متلاشی شدن بافت می‌شوند؛ اگر کپک خاکستری درمان نشود، می تواند کل گیاه را از بین ببرد.

کپک سفیدک پودری: مانند غشای پودری سفید روی برگ و ساقه‌ی گیاهان شما ظاهر می‌شود و شبیه به گرد آرد است. با گذشت زمان ممکن است از نظر ظاهری به رنگ خاکستری تیره درآید و در خاک پخش شود. کپک سفیدک پودری در فتوسنتز اختلال ایجاد می‌کند، مانع رشد گیاه می‌شود، و اگر درمان نشود می‌تواند گیاه را از بین ببرد.

کپک سفید در گلدان گلهای آپارتمانی

چگونه از کپک خلاص شویم

بر اساس نوع کپکی که در خاک گیاه خانگی شما رشد می‌کند، روش‌های درمانی اندکی تفاوت دارد.

از بین بردن کپک سفید

اگر متوجه کپک سفید پرزدار روی گیاهان خانگی خود شدید، بهتر است هرچه سریعتر از شر آن خلاص شوید، حتی اگر آن کپک بی‌ضرر باشد.

  1. قبل از اینکه چیزهای دیگر را امتحان کنید، گیاه را بیرون خانه ببرید و آن را در جایی قرار دهید که در برابر نور طبیعی خورشید باشد و هوای زیاد به آن بخورد. اگر یک روز کامل بیرون باشد خیلی عالی است، حتی بهتر است که یکی دو روز بیرون باشد تا زمانی که اگر دمای هوا در شب کاهش یافت، آن را به داخل خانه بیاورید. شاید خورشید و هوا برای از بین بردن کپک کافی باشد.
  2. اگر قرار دادن گیاه در بیرون از خانه نتیجه‌بخش نباشد، یا انجام این کار امکان‌پذیر نباشد، خودتان باید آن را برطرف کنید. ماسک بپوشید، و با استفاده از یک قاشق، کاردک، یا چیزی مانند آن کپک را از روی سطح خاک بزدایید. کپک را داخل یک کیسه‌ی زیپ‌دار قرار دهید و در سطل زباله بیاندازید.
  3. با استفاده از پارچه‌ای تمیز نرم که با محلول رقیق شده‌ی مایع ظروفشویی مرطوب شده، گیاه را تمیز کنید تا هر نوع کپک در حال رشد روی شاخ و برگ گیاه از بین برود. این کار از آلودگی مجدد خاک گلدان جلوگیری می‌کند.
  4. بعد از پاک کردن کپک به صورت دستی و تمیز کردن برگ‌های گیاه، می‌توانید از قارچ‌کش برای درمان کپک موجود در زیر سطح گیاه یعنی ریشه استفاده کنید. از قارچ‌کش‌های ارگانیک استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که از مقدار توصیه شده در برچسب محصول استفاده می‌کنید.

از بین بردن کپک دوده‌ای

اول از همه، باید در مورد هجوم حشرات به گیاهان خانگی خود کاری کنید، وگرنه کپک دوده‌ای همچنان مشکل‌ساز خواهد بود.

اگر تعداد حشرات کم باشد، می‌توانید با انگشتان دست خود یا یک قیچی ضدعفونی شده آن‌ها را به صورت دستی جدا کنید و دور بریزید. همچنین می‌توانید با پنبه‌ی آغشته به الکل به آن‌ها بزنید و آن‌ها را از گیاه بزدایید. اگر تعداد حشرات زیاد باشد، از صابون حشره‌کش یا روغن باغبانی برای درمان گیاه استفاده کنید.

پس از حذف حشره‌ی لاک‌زا، می‌توانید با پارچه‌ای تمیز و مرطوب کپک دوده را از شاخ و برگ‌های گیاه خود پاک کنید. اگر کپک دوده ماندگار باشد، می‌توانید از محلول رقیق صابون استفاده کنید. سپس گیاه خود را در سینک آشپزخانه یا وان قرار دهید و به آرامی تمام برگ‌ها را بشویید.

از بین بردن کپک خاکستری

بوتریتیس می‌تواند در خاک سکنی گزیند، بنابراین بسیار مهم است که اطمینان حاصل شود که کاملاً درمان شود تا از آلودگی مجدد جلوگیری شود.

  1. گیاه دارای کپک خاکستری را از سایر گیاهان جدا کنید و با استفاده از قیچی ضدعفونی شده یا تیغ بافت گیاه آلوده یا بیمار را جدا کنید. بافت را در سطل زباله بیاندازید.
  2. از قارچ کش بیولوژیکی یا قارچ‌کش با پایه‌ی مس طبق برچسب محصول استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که خاک نیز کاملاً خیس شود. هر ۳-۱ هفته یا هر وقت نیاز باشد دوباره قارچ‌کش بزنید، تا قارچ کاملاً از بین برود.

از بین بردن کپک سفیدک پودری

نوع قارچ‌هایی که باعث ایجاد کپک سفیدک گردی در گل‌های آپارتمانی می‌شوند، متفاوت هستند. به عنوان مثال، قارچ‌هایی که باعث کپک سفیدک پودری در بنفشه‌ی آفریقایی می‌شوند با قارچ‌هایی که باعث ایجاد آن کپک در گیاه یشم می‌شوند متفاوت است. این بدان معناست که سرایت از یک گیاه به گیاه دیگر کم است، اما قبل از اینکه به گیاه آلوده آسیب برساند، باید آن را درمان کنید.

  1. با استفاده از قیچی ضدعفونی شده یا تیغ هر نوع بافت گیاهی آلوده یا بیمار را جدا کنید. بافت را در سطل زباله بریزید.
  2. گیاهان آلوده را با محلول بی‌کربنات (یک قاشق چایخوری جوش شیرین در یک لیتر) یا قارچ‌کش با پایه‌ی گوگرد مطابق دستور برچسب اسپری کنید.

رفع مشکلات کپک شدید

صرف نظر از نوع کپک، اگر کپک شدید یا گسترده باشد، شاید تعویض خاک گلدان یا حتی خود گلدان ضروری باشد. گیاه را درون گلدان تمیز و ضدعفونی با خاک مخلوط تازه دوباره بکارید. اگر از گلدان‌های پلاستیکی استفاده می‌کنید می‌تواند آن‌ها را در محلول ۹ قسمت آب و ۱ قسمت سفید کننده آغشته کنید، و آن‌ها را با آب تمیز کاملاً بشویید. اگر می‌خواهید مجدداً از خاک مخلوط آلوده استفاده کنید، می‌توانید خاک را ضدعفونی کنید تا هرگونه موجود بیماری‌زای موجود در آن کشته شود. برای ضدعفونی کردن خاک می‌توانید خاک را درون آب بریزید و آن را به مدت نیم ساعت بپزید.

چگونه از رشد کپک جلوگیری کنیم

یکی از بهترین روش‌های مقابله با کپک این است که با رعایت برخی از این روش‌های مراقبت عمومی از رشد کپک جلوگیری کنید.

  • بیش از حد به گیاهان آب ندهید - بدون شک، آب دادن بیش از حد عامل اصلی رشد کپک است. قبل از آب دهی مجدد به گیاهانتان، بگذارید لایه‌ی بالایی خاک خشک شود: «باید بگذارید لایه‌ی دوم گلدان‌های بزرگتر قبل از آب دادن خشک شوند؛ نصف لایه‌ی رویی تا ۲ سانتی‌متر در گلدان‌های کوچکتر.»
  • رطوبت را کم کنید - اگر در منطقه‌ای با رطوبت زیاد زندگی می‌کنید، ممکن است خاک گلهای آپارتمانی مستعد کپک باشد. برای کاهش رطوبت نسبی اطراف گیاهان از رطوبت‌گیر استفاده کنید.
  • به آن‌ها نور بدهید - مطمئن شوید که گلهای آپارتمانی شما نور کافی دریافت می‌کنند. نور طبیعی خورشید بهترین نور است، اما نور مصنوعی نیز می‌تواند کمک کند. اگر هوا خوب است به صورت دوره‌ای گلهای آپارتمانی را بیرون بگذارید تا نور دریافت کنند، ولی مطمئن شوید که دچار سوختگی برگ نشوند.
  • زهکشی خوب - مطمئن شوید که ظروف دارای حفره‌های زهکشی هستند، هنگامی که گیاهان خود را در گلدان می‌گذارید لایه‌ی زهکشی ایجاد نکنید (این یک روش دیگر مرسوم نیست)، و نگذارید گیاهان با آب راکد در زیرگلدانی باشند و بعد از هر بار آبیاری، آب زیرگلدانی را خالی کنید.
  • جریان هوای مناسب - گیاهان را طوری کنار هم قرار دهید که فضای کافی برای گردش هوا بین آن‌ها وجود داشته باشد. این کار همچنین به خشک شدن سریع خاک بعد از آب دادن نیز کمک می‌کند.
  • هرس و تمیز کردن گیاهان - برگ‌های مرده و همچنین هرگونه آشغال که روی سطح خاک انباشته شده را از گیاهان جدا کنید تا از رشد قارچ جلوگیری شود. هر وقت گل جدیدی به خانه می‌آورید از نظر کپک یا هرگونه علائم بیماری بررسی کنید، بدین ترتیب کپک به گیاهان قبلی شما سرایت نمی‌کند و پخش نمی‌شود.
  • قارچ کش‌های طبیعی – می‌توانید دارچین، جوش شیرین، سرکه‌ی سیب را روی سطح خاک بپاشید تا به صورت طبیعی از رشد قارچ جلوگیری شود. هر سه مورد اگر به مقدار کم استفاده شوند ایمن هستند و خطری برای گیاهان شما ایجاد نمی‌کنند.

نتیجه‌گیری

معمولاً کپک روی سطح خاک گلدان گلهای آپارتمانی خانگی شما ظاهر نمی‌شود. در عین حال که در بیشتر موارد، کپک سفید، پرزدار، چیزی نیست که شما را نگران کند، اما خوب است که از شر آن خلاص شوید و پس سعی کنید از بروز مجدد آن جلوگیری کنید. روش‌های پیشگیری از کپک عبارتند از: آبیاری مناسب، نور زیاد، و تهویه‌ی هوای مناسب.

این مطلب چقدر مفید بود؟

4 از 5 (65 رای)

بازگشت به وبلاگ

دیدگاه‌ها

دیدگاه توسط Fariba |

ممنون عالی بود،گلدانهای خونه ما همیشه کپک میزنه و همچنین بعد از اون تمام گلدان برگهای زرد میشه تا آخر زمستون همین طور هست،راه حلش چیست

پاسخ روابط عمومی

اولا سعی کنید با اقدامات پیشگیرانه از کپک زدن گلدان ها جلوگیری کنید. برای رفع کپک هم در همین متن راه‌حل‌هایی ارائه داده‌ایم، که اگر موثر واقع نشد، فرم مشاوره را تکمیل نمایید تا همکاران ما با شما تماس بگیرند.

افزودن یک دیدگاه

لطفا جمع 9 و 7 را محاسبه نمایید.

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:

مشترک خبرنامه وطن‌بیو شوید!

جمع 3 و 3 برابر است با؟