کنترل آفات گیاهی: روشهای مدرن برای انواع کشت
توسط دکتر جلال علیون (بروزرسانی: )
مطمئنا برای شما هم پیش آمده است که استفاده از سموم برای مقابله با آفات آنچنانکه باید و شاید جوابگو نیست! سئوال اینجاست که مشکل کجاست؟ آیا سموم مورد استفاده در مقابله با آفات کارائی خود را از دست داده اند یا آفات نسبت به سموم موجود مقام شده اند؟
در پاسخ باید گفت که متاسفانه هر دو مورد اتفاق افتاده است، یعنی هم سموم کارائی قبلی خود را در مقابله با آفات تا حدود زیادی از دست داده اند و هم آفات نسبت به سموم موجود مقاوم شده اند. طبق به روزترین متدهای کشاورزی استفاده صرف از سموم شیمیائی برای مقابله با آفات به هیچ عنوان جوابگو نیست، در حال حاضر برای مقابله با آفات باید نسبت به استفاده از مکملهای خاص و کودها برای ترمیم بافتهای آسیب دیده در گیاه بصورت همزمان اقدام کنیم.
اگر شما هم در کشت خودتان در مبارزه با آفات دچار مشکل شدهاید میتوانید با تکمیل فرم زیر از مشاورههای ما در این زمینه استفاده کنید.
در ادامه نسبت به توضیح زوایای مختلف این مشکل خواهیم پرداخت.
چرا سموم کارائیهای سابق خود را در مقابله با آفات ندارند و آفات مقاومتر شده اند؟
ایجاد مصونیت در برابر سموم
آفات هم مثل تمامی موجودات یک راه تعالی و پیشرفت را طی میکنند، بزرگترین هدف این موجودات حفظ نسل است. زمانیکه ما برای مقابله با آفات از سموم مختلف استفاده میکنیم، طبق نظریه انتخاب طبیعی داروین همیشه تعدادی از این آفات به دلیل جهشهای ژنتیکی که در ساختار این موجودات اتفاق افتاده است تا حدودی نسبت به این سموم مقاوم میشوند. زمانیکه جمعیت حساس در مقابل سموم روز به روز کمتر و کمتر میشوند این اقلیت آفات کم کم تبدیل به اکثریت میشوند و در نهایت این آفات که تا دیروز با استفاده از سموم قابل کنترل بودند در حال حاضر نسبت به این نوع سموم مصونیت پیدا کرده و استفاده از سموم به غیر از ایجاد شوک به گیاه هیچ تاثیر دیگری ندارد.
چرا این اتفاق میافتد؟
علل مختلفی برای این موضوع میتوان مطرح کرد که در ادامه به مهمترین آنها خواهیم پرداخت.
تحریک جامعه آماری
متاسفانه هدف نهایی استفاده از سموم از بین بردن ۱۰۰٪ جامعه آماری آفات است، این یعنی در میان مدت و بلند مدت جامعه آماری آفات در حال تهدید است، زمانیکه این اتفاق میافتد، آفات برای حفظ نسل خود میزان زاد و ولد را به شدت افزایش میدهند که این اتفاق بصورت طغیان آفات در انواع کشتها قابل مشاهده است. از طرفی به دلیل کاهش جمعیت آفات آسیب پذیر در مقابل سموم و افزایش جمعیت مقاوم در برابر سموم عملا سموم به غیر از تحریک جامعه آماری آفات و افزایش میزان زاد و ولد کارائی دیگری ندارند به همین دلیل است که بعضی از کشاورزان ادعا میکنند که چند مرحله بعد از استفاده از سموم شیمیائی نه تنها آمار آفات کاهش پدا نمیکند بلکه به شدت رو به افزایش و طغیان است.
استفاده بی رویه از کودهای شیمیائی
استفاده بی رویه از کودهای شیمیائی متاسفانه از چندین جهت باعث افزایش میزان حمله آفات به کشتها میشود که در زیر به مهمترین آنها خواهیم پرداخت
تولید پروتئینهای بد
یکی دیگر از علل طغیان آفات و کاهش کارائی سموم شیمیائی استفاده بی رویه از کودهای شیمیائی است. زماینکه ما بصورت بی رویه و بدون توجه به میزان نیاز کشت نسبت به استفاده از کودهای شیمیائی میکنیم، بالانس مواد و پروتئینهای تولیدی در ساختار گیاه به هم میخورد که این پروتئینها عملا هیچ کاربردی برای گیاه نداشته و گیاه مجبور به دفع این پروتئین هاست. دفت این پروتئینهای روی اندام سبز باعث ایجاد فرمون و جذب آفات به گیاهان میشوند.
برهم خوردن بالانس هورمونی گیاه
هرچقدر یک گیاه قوی تر و سالم تر باشد به همان میزان قدرت مقابله بیشتری در مواجه به آفات دارد، زمانیکه ما بیش از حد نیاز گیاه از کودهای شیمیائی استفاده میکنیم این بالانس هورمونی به هم خواهد خورد، برهم خوردن این بالانس هورمونی یعنی کاهش میزان قدرت خود ایمنی و افزایش آسیب پذیری در مقابله با آفات.
برهم خوردن شرایط محیطی گیاه
از عمده ترین موارد در برهم خوردن شرایط محیطی در استفاده بی رویه از کودهای شیمیائی افزایش میزان شوری مخصوصا در خاک اطراف ریشه و کاهش میزان ماده خشک به دلیل افزایش بی رویه آب میان بافتی در ساختار گیاه است که هر دوی این موارد باعث افزایش آسیب پذیری گیاه در مقابله با آفات است.
عدم تامین احتیاجات کودی گیاه در مقابله با آفات
از عمده ترین آسیب هائی که آفات به ساختار گیاه وارد میکنند، فقر مواد غذائی است چرا که به دلیل حمله آفات روند جذب و تامین مواد کودی و به دنبال آن مواد غذایی مورد نیاز گیاه دچار اختلالهای جدی شده اند، پس به همین دلیل مهم باید نسبت به تامین مواد کودی مورد نیاز کشتها در حین مبارزه با آفات و استفاده از سموم شیمیائی دقت کنیم، ولی متاسفانه واقعیتی که با آن روبرو هستیم این است که معمولا در کنار سموم شیمیائی نمیتوانیم از کودهای شیمیائی و سنتی استفاده کنیم، چرا که باعث ایجاد استرس و رسوب در استفاده همزمان از این دو نوع ماده شیمیائی وجود دارد.
حال سئوال این است که با توجه به مواردی که در بالا اشاره شد راهکار چیست و کشاورزی مدرن برای رفع این مشکلات چه راهکارهائی را توصیه میکند؟
از عمده ترین راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با این مشکلات میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- استفاده از سموم ارگانیک و تغییر رویه مبارزه با آفات
- اصلاح شرایط محیطی در کنار مبارزه با آفات
- افزایش قدرت خود ایمنی در گیاهان
- استفاده از کودهای خاص در کنار استفاده از سموم شیمیائی
استفاده از سموم ارگانیک و تغییر رویه مبارزه با آفات
یکی از عمده ترین مسائل در خصوص مقابله با آفات تغییر رویه و نوع مواد مورد استفاده است. اگر در گذشته هدف استفاده از سموم از بین بردن 100٪ آفات بوده است باید در حال حاضر کنترل جمعیت آفات باید باشد. در این روش جمعیت آفات تا نقطه ایجاد خسرات پایین آورده میشود و هدف از بین بردن 100٪ جمعیت نیست. این کار با استفاده از سموم ارگانیک به تنهائی یا همراه با سموم شیمیائی حاصل خواهد شد.
در این روش در کنار سموم شیمیائی از سموم ارگانیک هم استفاده میشود. استفاده از این سموم ارگانیک ضمن بالا بردن میزان تاثیر سموم شیمیائی مقداری هم روی ایجاد بالانس هورمونی و افزایش خود ایمنی گیاه تاثیر گذاشته و از طرفی هم شرایط محیطی را که در ادامه بصورت کامل توضیح خواهیم داد به نفع گیاهان اصلاح خواهند کرد.
اصلاح شرایط محیطی در کنار مبارزه با آفات
یکی از عمده ترین علل شیوع یک آفت شرایط محیطی است و تا زمانیکه این شرایط به نفع گیاه اصلاح نشوند عملا مبارزه و کنترل آفت امکان پذیر نخواهد بود، متاسفانه در متدهای استفاده صرف از سموم شیمیائی برای مقابله با آفات هیچگونه توجهی به این امر نمیشود ولی در روشهای مدرن در مبارزه با آفات یکی از ارکان مبارزه همین اصلاح شرایط محیطی به نفع گیاهان است. در این روش به دلیل استفاده از سموم ارگانیک و با توجه به خاصیت دورکنندگی که اکثر سموم ارگانیک آفات دارند، آفات بصورت موقتی هم که شده امکان نزدیک شدن به گیاهان و تغذیه از آنها را ندارند که این امر روی کاهش آمار نقش بسیار مهمی ایفاء میکند.
در کنار این کارها اصلاح شرایط محیطی مخصوصا از لحاظ میزان شوری، رطوبت، کنترل میزان استفاده از کودهای شیمیائی و عواملی از این دست شرایط را برای گیاه مساعد و برای آفات نامساعد میکند.
افزایش قدرت خود ایمنی در گیاهان
زمانی یک گیاه از دام آفات رهایی پیدا میکند که گیاه به حالت طبیعی یا همان بالانس هورمونی خود بازگشته باشد و این امر محقق نخواهد شد مگر با استفاده همزمان از سموم ارگانیک در کنار سموم شیمیائی و اصلاح شرایط محیطی.
استفاده از کودهای خاص در کنار استفاده از سموم شیمیائی
یکی از عمده ترین کمبودهای در روشهای سنتی مبارزه با آفات به نوعی بی توجهی به تغذیه و کوددهی است، که این هم به دلیل عدم امکان استفاده از کود شیمیائی در کنار سموم شیمیائی است. خوشبختانه با توجه به پیشرفتهای فراوان در علم کشاورزی و تولید کودهای ارگانیک با قابلیت استفاده همزمان با سموم شیمیائی این مشکل بصورت کلی رفع شده است، در حال حاضر ما میتوانیم در کنار سموم شیمیائی و ارگانیک نسبت به استفاده از کودهای ارگانیک اقدام کنیم تا در عین کنترل آفات و مبارزه با آنها احتیاجات کودی گیاه را تامین و در نهایت وضعیت گیاه را به حالت طبیعی و بهبودی کامل سوق دهیم.
سوالات متداول
چرا استفاده از سموم شیمیایی دیگر مانند گذشته در کنترل آفات مؤثر نیست؟
با گذشت زمان، آفات به دلیل جهشهای ژنتیکی و انتخاب طبیعی نسبت به بسیاری از سموم شیمیایی مقاوم شدهاند. از سوی دیگر، استفاده مکرر و بیرویه از این سموم باعث کاهش جمعیت آفات حساس و افزایش جمعیت مقاوم میشود. به همین دلیل، صرف استفاده از سموم شیمیایی دیگر نمیتواند جمعیت آفات را بهدرستی کنترل کند.
آیا میتوان همزمان با سموم شیمیایی از کودهای شیمیایی هم استفاده کرد؟
خیر، استفاده همزمان از سموم و کودهای شیمیایی معمولاً باعث ایجاد استرس در گیاه و رسوب مواد میشود که نه تنها به بهبودی گیاه کمک نمیکند، بلکه آسیبپذیری آن را افزایش میدهد. به همین دلیل توصیه میشود از کودهای ارگانیک خاص استفاده شود که قابلیت استفاده همزمان با سموم شیمیایی و ارگانیک را دارند.
بهترین روش برای مقابله مؤثر با آفات در کشاورزی مدرن چیست؟
برای مقابله مؤثر با آفات، باید از ترکیب چند روش استفاده کرد: بهجای تکیه صرف بر سموم شیمیایی، از سموم ارگانیک در کنار آنها برای کنترل جمعیت آفات بهره گرفت. همچنین اصلاح شرایط محیطی گیاه و استفاده از کودهای ارگانیک خاص برای تقویت ایمنی و تغذیه گیاه ضروری است. این روشها در کنار هم باعث کاهش آسیب آفات و بهبود سلامت گیاه میشوند.
دیدگاهها
افزودن دیدگاه