مقابله با لکه‌ی زاویه‌ای برگ صیفی‌جات

اگر با شیوع لکه‌های زاویه‌ای برگ صیفی‌جات دست و پنچه نرم می‌کنید، یا محصول آسیب‌پذیری مانند خیار پرورش می‌دهید و می‌خواهید بدانید چگونه کشت خود را در برابر این بیماری ایمن‌تر کنید، ما تمام نکاتی را که هنگام شیوع لکه‌های زاویه‌ای برگ در کشت باید بدانید، در کنار یک برنامه‌ی درمانی و پیشگیرانه برای مطمئن‌شدن از سالم‌ماندن گیاهان‌تان به شما ارائه می‌کنیم. برای آماده‌بودن در مقابل بیماری، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

تشخیص لکه زاویه‌ای برگ

لکه‌ی زاویه‌ای برگ یک بیماری باکتریایی‌ست که توسط Pseudomonas syringe pv.lachrymans (سودوناموس سینگا- یک نوع باکتری میله‌ای‌شکل) ایجاد می‌شود. این بیماری به‌خصوص به هنگام بارش‌های مکرر و طولانی ایجاد می‌شود. بیماری هنگامی به‌ بدترین حالت خود می‌رسد که دمای هوا بین ۲۳ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد باشد.

با وجود اینکه این بیماری به محصولاتی همچون خیار، خربزه قندی و کدو بیش‌ترین آسیب را می‌رساند، ممکن است محصولات دیگری را همچون طالبی، تمام انواع کدو، خربزه، کدو حلوایی، هندوانه و خیار درگیر کند.

هنگامی که عفونت به‌صورت ضایعات کوچک ظاهر می‌شود و ظاهری غوطه‌ور در آب دارد، علائم بصری لکه‌ی زاویه برگ خیار در بالای شاخ و برگ گیاه قابل مشاهده است. در طرف مقابل برگ‌ها، لکه‌های براق و دارای بافت صمغی وجود دارد. این لکه‌ها در برگ‌های جوان و تماماً رسیده علائم بیش‌تری نسبت به برگ‌های پیر دارند. ممکن است لبه‌های برگ گرد یا غیرطبیعی باشند و لکه‌ها با رنگ تقریباً سفید یا طوسی ظاهر شوند. این ضایعات تا زمانی که با ورید‌های برگ برخورد نکنند، به رشد ادامه می‌دهند و شکل‌های زاویه‌ای به‌وجود می‌آورند که بیماری نیز به همین نام شهرت دارد. با پیشرفت بیماری، لکه‌های بی‌رنگ به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهند و در نهایت خشک می‌شوند.

پس از خشک‌شدن، بافت‌های گیاه، به‌دلیل آلوده بودن به لکه‌های زاویه‌ای، اغلب شروع به چروکیده‌‌شدن می‌کنند. این امر فرایندی است که منجر به ایجاد الگوی سوراخ‌های انفجاری در گیاهانی می‌شود که به لکه‌های زاویه‌ای مبتلا بوده‌اند و درمان نشده‌اند. زمانی که تغییر حالت گیاه کامل شد، برگ‌ها که زمانی سالم بوده‌اند به رنگ زرد در می‌آیند و اغلب با سوراخ‌های ریز پر می‌شوند. هنگامی که هوا شرجی است، این لکه‌ها ترشحات سفیدرنگی ترشح می‌کنند که در کنار، یا بر روی حفره‌ها مثل یک پوسته‌ی خشک می‌شوند. در محصول خیار، این ضایعات همیشه گرد هستند و اندازه‌ی آن‌ها کوچک‌تر از لکه‌های روی شاخ و برگ آن‌ است. با رسیدن میوه، لکه‌ها باز می‌شوند و وسط میوه‌ی خیار که بافتی پودری و سفیدرنگ پیدا کرده‌است نمایان می‌شود. زخم‌ها و پارگی‌های موجود در سطح میوه‌ی بیمار باعث به وجود آمدن سوراخ‌هایی می‌شود که فرصت ورود عوامل بیماری‌زا و عفونت‌های دیگر را به درون گیاه فراهم می‌کند. بافت خیار در نهایت پوسیده می‌شود و بوی بد و فاسد ایجاد می‌کند. ممکن است ترشحات باکتریایی در سرتاسر گیاه منتشر شوند که پس از خشک‌شدن به یک لایه‌ی سفید پوسته تبدیل می‌شود. علائم جدید حتی پس از برداشت میوه هنگام ذخیره یا حمل خیارها ظاهر می‌شوند.

لکه‌های زاویه‌ای برگ در صیفی‌جات چگونه منتقل می‌شوند؟

لکه‌های زاویه‌ای برگ از طریق دانه‌های آلوده منتقل می‌شوند. به همین دلیل، بهتر است که باغداران دانه‌های مورد کشت را از میان دانه‌های تأیید‌شده و عاری از بیماری انتخاب کنند. هنگامی که دانه‌ها شروع به جوانه‌زدن می‌کنند، شیوع بیماری از طریق پاشیده‌شدن آب از نهال‌های آلوده بر روی محصولات زراعی رسیده و بدون بیماری منتقل می‌شود. راه‌های دیگر انتقال شامل انتقال از طریق حشرات، ابزارهای باغ‌داری استریل نشده که به‌صورت مشترک میان گیاهان آلوده و دیگر محصولات استفاده می‌شوند، و حتی تماس لباس‌ها و دست‌های آلوده باغبان هستند. همچنین، خاک اطراف محصولات آلوده، اگر شنی باشد و با وزش باد بر روی گیاهان دیگر پراکنده شود، می‌تواند در گسترش بیماری لکه‌های زاویه‌ای مؤثر باشد.

با وجود تمامی این فاکتورها، گیاهان و میوه‌های سالم تا زمانی که آب موجود بر روی سطح‌شان موجود نباشد آلوده نخواهند شد. شرایط آب و هوایی که برای تسهیل انتقال بیماری باید موجود باشد شامل موارد زیر است: بارش باران مداوم، رطوب ۹۵ درصدی یا بیش‌تر، خاک گرم و مرطوب و دمای هوای پایین در شب‌ها که موجب بالارفتن دما در طول روز می‌شود.

آب و هوا در جلوگیری از شیوع بیماری لکه‌های زاویه‌ای نقش مهمی دارد. دو هفته شرایط آب و هوایی خشک احتمال ادامه‌یافتن گسترش بیماری را نابود می‌کند. با این وجود، ۵ روز متوالی که دمای هوا بیش از ۳۷ درجه سانتی‌گراد باشد، اثر مشابه را ندارد. علاوه بر آن، خاکی که حاوی نتروژن اضافی باشد، شدت و مدت زمان عفونت‌های موجود را افزایش می‌دهد. بیماری لکه‌های زاویه‌ای در برگ‌ها بیش‌تر در اوایل فصل پدیدار می‌شوند و احتمال شیوع آن‌ها تا اواسط فصل ادامه می‌یابد.

پیشگیری و درمان بیماری لکه‌های زاویه‌ای برگ در صیفی‌جات

شناختن علائم لکه‌های زاویه‌ای برگ و دانستن روش‌های انتقال بیماری در تشخیص نشانه‌های بیماری مؤثر است. اما برای مقابله با بیماری لکه‌های زاویه‌ای برگ بهتر است قبل از پدیدارشدن مشکل دست به‌کار شوید. به‌علاوه، دانستن روش‌های درمان بیماری به محض مواجه‌شدن با آن بسیار اهمیت دارد. باغبان‌هایی که روش‌های پیشگیرانه مانند آنچه که در این مطلب بیان‌شده است را به‌کار می‌گیرند، کم‌تر احتمال دارد که به شیوه‌های درمانی نیاز پیدا کنند.

تناوب زراعی را به‌صورت مداوم انجام دهید

تناوب زراعی یکی از مهم‌ترین و ساده‌ترین راه‌هایی است که باغداران با استفاده از آن می‌توانند از آسیب‌های ناشی از هجوم حشرات و بیماری‌های گیاهی ناشی از خاک، مانند لکه‌های زاویه‌ای برگ، جلوگیری کنند. محل پرورش صیفی‌جات خود را تغییر دهید. مراقب باشید که در طول یک دوره‌ی سه تا چهار ساله محصولات صیفی خود را در یک مزرعه یا در بستر یک باغ مشابه کشت نکنید. محل کشت صیفی‌جات خود با سایر محصولات مانند سبزیجات، میوه‌ها و گیاهان زینتی گلدار تعویض کنید. به‌علاوه، از کشت محصولات صیفی در مناطقی که در مجاورت روان‌آب‌ باغ‌های صیفی‌جات همسایه قرار دارند پرهیز کنید.

در صورت امکان، از بذرهای زراعی بدون بیماری و تأیید‌شده یا انواع مقاوم استفاده کنید

بسیاری از محصولات زراعی آسیب‌پذیر (به‌خصوص خیار) برای ساخت دانه‌های عاری از بیماری بهبود یافته‌اند تا در دسترس باغداران و کشاورزان قرار گیرند. زمانی که شما از یک روش پیشگیرانه مانند استفاده از بذرهای عاری از بیماری و تأییدشده استفاده می‌کنید، احتمال نیاز پیداکردن به مقابله با لکه‌های زاویه‌ای برگ در مزارع یا باغ‌تان تا حد زیادی کاهش می‌یابد. با این حال، به‌خاطر داشته باشید که استفاده از دانه‌های زراعی عاری از بیماری روشی قطعی و کاملاً قابل اعتماد برای جلوگیری از ایجاد عفونت نیست. طی آزمایشات انجام‌شده در آزمایشگاه‌ها مشخص شده‌است که دانه‌های دارای برچسب فاقد بیماری، نهال آلوده تولید نمی‌کنند. اما در نهایت، تضمین کاملی وجود ندارد که گیاه شما به هیچگونه عفونتی مبتلا نشود. روش دیگر، استفاده از انواع مقاوم خیار است. برخلاف دانه‌های عاری از بیماری که در آزمایشگاه‌ها تأیید شده‌اند، دانه‌های مقاوم دارای ایمنی ژنتیکی یا توان مقاومت در برابر لکه‌های زاویه‌ای هستند.

حشرات آفت باغ‌تان از بین ببرید

زمانی که حشرات به گوشت یا شاخ و برگ گیاه نفوذ می‌کنند، زخم‌های سوراخ‌مانند بر روی گیاه ایجاد می‌شود. این سوراخ‌ها محل مناسبی برای ورود انواع عوامل بیماری‌زا از جمله Pseudomonas syringe pv.lachrymans (سودوناموس سینگا) به درون گیاه است. بنابراین، با کاهش تعداد حشرات در باغ (دست کم حشرات آفت‌‌زا برخلاف گرده‌افشان‌ها و سایر گونه‌های مفید) احتمال گسترش عفونت یا لکه‌های زاویه‌ای برگ را در محصولات غیر آلوده کاهش می‌‌دهید.

محل رشد گیاه را خشک نگه دارید

با وجود اینکه فرایند رشد گیاهان به آبیاری مداوم نیاز دارد، اما در طول فصل رشد خاک گیاه، به رغم مرطوب بودن، نباید خیس باشد. همچنین باید مراقب باشید که خود گیاه در فرایند آبیاری خیس نشود. به همین منظور، سعی کنید از آبیاری قطره‌ای به جای آبیاری بارانی استفاده کنید. اگر انجام آبیاری قطره‌ای برای‌تان امکان‌پذیر نیست، سعی کنید آبیاری را از پایه ساقه انجام دهید. دقت داشته باشید که خاک زیر گیاهان را مرطوب کنید و تا جایی که ممکن است خود گیاه را خشک نگه دارید تا از مشکلات و بیماری‌های ناشی از خاک جلوگیری کنید. البته گاهی اوقات به‌دلیل بارش زیاد و نور ناکافی خورشید نمی‌توان از خیس شدن گیاهان جلوگیری کرد. در این صورت، باید صبر کنید تا زمین زراعی یا باغ شما قبل از کشت یا برداشت محصول و به‌طور کلی قبل از استفاده‌ی گیاهان خشک شود.

از کوددهی گیاهان با کودهای حاوی نیتروژن زیاد خودداری کنید

تغذیه‌ی محصولات با مقادیر زیاد نیتروژن می‌تواند شیوع بیماری‌های ناشی از خاک را تشدید کند. برای جلوگیری از تشدید مشکلاتی مانند لکه‌های زاویه‌ای برگ، استفاده از کودهای حاوی نیتروژن بالا را در محصولاتی مانند خیار محدود کنید.

محل رشد محصولات را مرتب و پاکیزه نگه دارید.

برای کاهش ابتلا به بیماری‌ها در فاصله‌ی برداشت محصولات، همه‌ی بقایای گیاهی را جمع‌آوری و خارج کنید. اسپورهای قارچ و باکتری‌ها در بین فصول رشد در بقایای گیاهی مخفی می‌شوند و محصولات شما را آلوده می‌کنند. بلافاصله پس از برداشت، بقایای محصول را با دست جمع کنید یا آن‌ها را به سمت زیر شخم بزنید. آنچه را که جمع‌‌آوری می‌کنید بسوزانید تا بیماری‌ در خاک باقی نماند و در فصل‌های بعدی ظاهر نشود.

هنگام برداشت با محصولات با ملایمت رفتار کنید.

هنگام استفاده از چاقوی تیز یا قیچی باغبانی تمیز برای جداکردن میوه‌ها از ساقه یا بریدن خیارها از شاخه‌ها، مراقب باشید به گیاهان یا میوه‌ی رسیده‌ی خود آسیب نرسانید.

از ظروف نگهدارنده‌ی نرم و انعطاف‌پذیر برای جلوگیری از لگدشدن یا خرابی محصول خیار استفاده کنید، زیرا باکتری‌ها از طریق زخم‌های باز وارد میوه‌های آسیب‌دیده می‌شوند.

اگرچه بیماری لکه‌های زاویه‌ای برگ خیار در مناطق به‌خصوصی گسترده می‌شود، اما باغداران و کشاورزان نیازی به قبول محصولات خراب و درآمد ناشی از عفونت ندارند. با وجود اینکه اجرای برنامه‌های پیشگیرانه با استفاده از روش‌‌های فوق و نیز درمان بیماری‌های در حال شیوع زمان‌بر است و به انرژی نیاز دارد، اما تأثیرات چنین اقداماتی تلفات ناشی از لکه‌های زاویه‌ای برگ را تنها برای یک فصل کاهش نمی‌دهد.

جلوگیری از بازگشت مجدد بیماری در فصل‌های آینده یکی از مزایای سرکوب بیماری خواهد بود. هرچه زودتر اقدامات پیشگیرانه را آغاز کنید لکه‌های زاویه‌ای برگ فرصت کم‌تری برای گسترش در میان گیاهان شما خواهند داشت. بنابراین، با دیدن علائم و نشانه‌های بیماری در باغ یا مزرعه‌تان نباید ناامید شوید. با دانستن نکات ارائه‌شده در این مطلب، دقیقاً می‌دانید که برای مقابله با شیوع لکه‌های زاویه‌ای برگ چه اقداماتی باید انجام دهید و چگونه از شیوع مجدد آن جلوگیری کنید.