مدیریت کوددهی به مرکبات
۲ شهریور ۱۳۹۸ توسط واحد آموزش (بروزرسانی: )
گفته می‌شود که منشأ اولیه مرکبات آسیای جنوب‌شرقی است. مرکبات در مناطق نیمه‌گرمسیری، مانند حوزه مدیترانه، رشد گسترده‌ای دارند. در بین گروه مرکبات، برخی از انواع میوه‌های پیوندی وجود دارند که کاملاً شناخته شده‌اند مانند پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت، نارنگی، نارنگی یافا و دارابی. اغلب، تولید تجاری این محصولات در ایران انجام می‌شود.
شرایط رشد لازم برای مرکبات
خاک مخصوص درختان مرکبات
سیستم ریشه مرکبات بسیار کم‌عمق است. این گیاهان، تا زمانی که در خاک زهکشی مناسبی صورت گیرد، در انواع مختلفی از خاک‌‌ها رشد می‌کنند. مرکبات در خاک‌های رسی یا درون گلدان به‌خوبی رشد می‌کنند اما تحمل شوری را ندارند. شرایط ایده‌آل pH برای رشد درختان مرکبات، محیط نسبتاً اسیدی (6) تا قلیایی (8) است.
اقلیم مناسب درختان مرکبات
لیموترش و سایر مرکباتی که میوه کوچکی دارند، در مناطق محافظت‌شده با اقلیم‌های خنک‌تر رشد مطلوبی دارند. با این حال، مرکباتی مانند گریپ‌فروت که میوه بزرگی دارند، در محیط‌های خنک، شیرین نمی‌شوند. دمای بهینه متوسط روازنه باید بین ۲۳ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد. میزان رشد مرکبات در دمای بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد و زیر ۱۳ درجه سانتی‌گراد، به‌شدت کاهش می‌یابد. وقتی دما به زیر صفر می‌رسد، حتی برای مدتی کوتاه، گل‌ها و میوه‌های تازه شروع به ریزش می‌کنند.
دوره‌ی رشد مرکبات
میوه‌دهی مرکبات
سه سال بعد از کشت درخت مرکبات، معمولاً میوه‌دهی آن‌ها آغاز می‌شود. اما محصول اقتصادی پس از گذشت ۵ سال قابل برداشت است. باغداران باید به سایر نکات کوددهی مانند دمای خاک نیز توجه کنند. وقتی دمای خاک بالاتر از ۱۸ درجه سانتی‌گراد برود، توصیه می‌شود که از کودهای حاوی ازت استفاده شود.
گل‌دهی مرکبات
برای گل‌دهی مرکبات در بهار، درخت به یک دوره استراحت یا کاهش رشد نیاز دارد. در مناطق نیمه‌گرمسیری، دماهای سرد زمستانی، این دوره استراحت را فراهم می‌کنند. اما چنانچه سرمای کافی وجود نداشته باشد، دوره استراحت گیاه را می‌توان به‌کمک کم‌آبی جبران کرد.
تولید میوه
تمام گل‌ها به میوه‌های بالغ تبدیل نمی‌شوند. در طول فرایند گل‌دهی، میوه‌های جوان و ضعیف به‌طور طبیعی ریزش می‌کنند. این فرایند در اوایل خرداد تا اوایل تیر است.
مطابق با فصل برداشت، برای تشکیل میوه، ۷ تا ۱۴ ماه طول می‌کشد تا گل‌ها بالغ شوند. این فصل برداشت آبان/آذر تا اردیبهشت/خرداد ادامه دارد. تمامی ارقام مرکبات به کوددهی صحیح برای تشکیل میوه نیاز دارند.
شوری
درختان مرکبات به وجود غلظت‌های بالایی از نمک در داخل خاک حساس هستند. درصدهای کاهش محصول با توجه به میزان شوری برحسب ds/m در جدول زیر خلاصه شده‌است.
| میزان کاهش محصول % | مقدار شوری ds/m |
| ۰ | ۱٫۷ |
| ۱۰ | ۲٫۳ |
| ۲۵ | ۳٫۳ |
| ۵۰ | ۴٫۸ |
| ۱۰۰ | ۸ |
بسترسازی و کشت مرکبات
برای ازدیاد درختان مرکبات معمولاً از پیوندزنی استفاده می‌شود. این روش شامل اتصال جوانه‌های واریته مطلوب برروی بخش‌های سبز از تنه در واریته دیگری است. معمولاً درختان مرکبات پیوند زده می‌شوند. فواصل کشت براساس پارامترهای مختلفی تعیین می‌شوند که شامل شرایط خاک، توپوگرافی عمومی، واریته و نوع درختان مورد کشت است. فواصل کشت معمولاً از ۴×۴ تا ۸×۸ متغیر است. تراکم درختان معمولاً بین ۲۰۰ تا ۸۰۰ درخت در هکتار انتخاب می‌شود.
کوددهی مرکبات
استفاده از کودها اثر فوق‌العاده‌ای برروی رشد مرکبات در تمام مراحل دارد. از جوانه‌زنی و توسعه ریشه گرفته تا رشد سبزینه، بلوغ، رسیدن میوه‌ها و تغییر رنگ آن‌ها. وقتی کوددهی درختان مرکبات انجام می‌شود، هم باید مواد مغذی خاصی را که مورد نیاز گیاه است تأمین نمود و هم شرایط خاک را بررسی کرد. همچنین، از آنجا که در مراحل مختلف رشد، مقادیر متفاوتی از مواد مغذی مورد نیاز است، زمان‌بندی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. دسترسی به مواد مغذی مورد نیاز در زمان صحیح آن، تضمین‌کننده تولید محصول بالا و کیفیت مطلوب است. از سوی دیگر کود به هدر نمی‌رود و حداقل آسیب به محیط وارد می‌شود.
تحلیل بافت گیاهی و خاک مرکبات
اگر مواد مغذی، کم یا زیاد باشد، رشد درختان مرکبات کم می‌شود، تولید محصول زیر حد بهینه خواهد بود و کیفیت میوه‌ها کاهش می‌یابد. در تولید مرکبات، باید همواره ارزیابی و توجه به مواد مغذی موردنیاز گیاه، بخشی از برنامه روتین قرار گیرد. وقتی که برای شرایط خاص مزرع خود برنامه کوددهی را تنظیم می‌کنید، با آزمایش مواد مغذی در خاک و در برگ‌ها، هرگونه حدس و گمان از بین می‌رود.
تحلیل بافت
آزمایش بافت برگ‌ها به‌منظور تعیین مقدار دقیق غلظت مواد مغذی معدنی در برگ انجام می‌شود. این آزمایش برای بررسی این مواد مغذی به‌کار می‌رود: نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg)، گوگرد (S)، منگنز (Mn)، روی (Zn)، مس (Cu)، آهن (Fe) و بور (B).
مقدار کلر (Cl) معمولاً در اراضی کشاورزی کافی است. اگر چنانچه خاک یا آب آبیاری شور باشد، مقدار کلر افزایش می‌یابد. کمبود یا مسمومیت با مولیبدن به‌ندرت رخ می‌دهد. هدف از آزمایش بافت برگ‌ها، تنظیم برنامه کوددهی است تا از بروز مشکلات ناشی از مواد مغذی و عواقب پرهزنیه آن جلوگیری شود. هر نوعی از مرکبات در مراحل مختلف رشد خود دارای محتوای متفاوتی از مواد مغذی مورد انتظار در برگ‌هاست. نمونه‌های گیاهی باید از بافت‌های مشخصی از گیاه برداشت شوند. در جدول زیر مثالی از استانداردهای بررسی مواد مغذی در برگ ارائه شده‌است:
| کمبود | مقادیر کافی | مقادیر بالا | مقادیر مازاد | |
| N % | ۲٫۲ | ۲٫۳-۲٫۶ | ۲٫۷-۲٫۸ | ۲٫۸ < |
| P % | ۰٫۰۹ | ۰٫۱-۱٫۱۶ | ۰٫۱۷-۰٫۲۹ | ۰٫۳ < |
| K % | ۰٫۶ | ۰٫۷-۱٫۰۹ | ۱٫۱-۲٫۲ | ۲٫۳ < |
| Zn (PPM) | ۲۴ | ۲۵-۱۰۰ | ۱۰۱-۱۹۹ | ۲۰۰ < |
| Mg (PPM) | ۲۴ | ۲۵-۲۰۰ | ۲۰۱-۹۹۹ | ۱۰۰۰ < |
| B (PPM) | ۳۰ | ۳۱-۱۰۰ | ۱۰۱-۲۵۹ | ۲۶۰ < |
نمودار زیر تحلیل بافت‌های نمونه را که از واریته پرتقال برداشت شده‌است، ارائه می‌نماید. بافت‌های نمونه از بخش‌های رویشیِ برگ‌های بالغ بدست آمده‌اند.
دیدگاه‌ها
دیدگاه توسط سردار |
عالی ممنون ازمطالب مفید واموزنده
پاسخ واحد آموزش
از حسن نظر شما سپاسگزاریم.
دیدگاه توسط سردارنجم الدینی |
بسیارعالی ومفید ازانجا که بیشترکشاورزان امروزی سواد درحدعالی ندارن یک مقدارنمودارها محلی تر وساده ترارائه بشه که امثال مامتوجه بشیم بهتر هست ممنون
افزودن یک دیدگاه