کپک پرزکی در گیاهان و گل‌های آپارتمانی

(بروزرسانی: ۱۴۰۳/۰۱/۲) توسط واحد آموزش

آفت کپک‌های پرزکی در بسیاری از محصولات گلخانه‌ای ضایعات شدیدی به‌دنبال دارد. در سال‌های اخیر آفت‌های جدید کپک پرزکی در حسن یوسف، ریحان و گل‌حنا کشف شده‌اند. کپک‌های پرزکی همزمان دو چالش پیش روی پرورش‌دهنده‌ها قرار می‌دهند؛ اولاً علیرغم اینکه وجود دارند نمایان نیستند و دوم اینکه به‌محض پاگرفتن به‌سختی می‌توان با قارچ‌کش‌ها آن‌ها را کنترل کرد. پاتوژن‌ها تفاوت زیادی با کپک‌های پودری دارند – آن‌ها در شرایط محیطی گوناگون به گیاهان مختلف حمله می‌کنند و برای کنترل‌شان باید به سراغ انواع دسته‌بندی‌های قارچ‌کش رفت. عامل ایجاد کپک‌های پرزکی گروهی از جانداران قارچ‌مانند تحت‌عنوان آب‌کپک (Oomycete) هستند که شامل گونه‌های پیتیوم و فیتوفتورا نیز می‌شود.

اکثر قارچ‌های کپک‌های پرزکی به میزبان خاصی عادت دارند و صرفاً یک تیره از گیاهان را آلوده می‌کنند. پاتوژن‌ها شامل گونه‌های پرونوسپورا، برمیا، پلاسموپارا و بازیدیوفورا هستند. کپک‌های پرزکی تقریباً تمام گیاهان زینتی و نیز بعضی از گیاهان آپارتمانی را آلوده می‌کنند. بر اساس گزارش‌ها بسیاری از محصولات گلخانه‌ای دارای آفت‌های کپک‌های پرزکی هستند.

علایم و نشانه‌ها

کپک‌های پرزکی با زخم‌لکه‌های برگی نامنظم با رنگ زرد متمایل به سبز روشن آغاز و سپس رنگشان به ارغوانی متمایل به قهوه‌ای تیره تغییر می‌کند و محدود به رگ‌برگ‌ها هستند. در شرایط مرطوب، قارچ‌ها در پشت برگ هاگ‌زایی و یک گندمه‌ی پرزکی سفید، قهوه‌ای مایل به زرد، خاکستری یا ارغوانی رنگ ایجاد می‌کنند.

کپک‌های پرزکی ازلحاظ خورندگی متغیر هستند و نشانه‌هایشان در گونه‌های مختلف میزبان‌ها متفاوت است. با پیشرفت این آفت اغلب برگ‌های پایینی پلاسیده می‌شوند و می‌ریزند. قارچ‌ها به‌صورت موضعی و منظم رشد می‌کنند و تا زمانی‌که شرایط برای هاگ‌زایی آن‌ها مناسب نباشد کسی متوجه‌شان نمی‌شود. نشانه‌های عمومی آن‌ها شامل بازماندگی از رشد، تغییرشکل برگ‌ها، روتنجی (Epinasty)، کوتاه‌شدن میان‌گره‌ها و کاهش کمیت و کیفیت گل‌ها است.

چرخه‌ی بیماری

تکثیر کپک‌های پرزکی از طریق ساختارهای خاصی به‌نام هاگدان‌ها انجام می‌شود که در پشت برگ‌ها ایجاد می‌شوند. جریان‌های هوا و آب‌پاشی سبب می‌شود هاگدان‌ها از جایشان بیرون بیایند و عامل بیماری‌زا را به گیاهان سالم مجاور منتقل کنند. فاصله‌ی زمانی آلودگی تا بروز نشانه‌ها از روزها تا هفته‌ها متغیر است و تاحد زیادی به شرایط محیطی بستگی دارد. بعضی از کپک‌های پرزکی هاگ‌هایی با ماندگاری طولانی به‌نام هاگ‌تخم (Oospore) تولید می‌کنند که برای مدت نامشخصی در خاک دوام می‌آورند. سایر کپک‌ها ممکن است در علف‌های هرز میزبان در نزدیکی گلخانه‌ها زنده بمانند. کپک‌های پرزکی می‌توانند بذر-زی هم باشند.

کپک‌های پرزکی در شرایط سرد و مرطوب بهار و پاییز هم جان سالم به‌در می‌برند. این پاتوژن‌ها برای بیماری‌زایی نیاز به برگ‌های خیس و رطوبت نسبتاً زیاد ( بیشتر از ۸۵٪) دارند؛ در چنین شرایطی بیماری به‌سرعت ایجاد می‌شود و به‌سختی قابل‌کنترل است.

مدیریت زراعی

اقدامات مدیریت زراعی در مورد آفات کپک‌های پرزکی شامل خارج‌کردن آفت از گلخانه، کنترل رطوبت نسبی و رعایت کامل اصول بهداشتی است.

  • گیاهان باید فقط از منابع معتبر و قابل‌اطمینان خریداری و قبل از ورودشان به قسمت‌های تولیدی به‌طور کامل وارسی شوند.
  • برای جلوگیری از هاگ‌زایی در گیاهان آلوده و توقف رویش هاگ‌ها در گیاهان سالم رطوبت نسبی را زیر ۸۵٪ نگه‌دارید. این کار از طریق تخلیه‌ی هوا و گرمایش انجام می‌شود که در این فرآیند گلخانه با هوای گرم و خشک‌تر پر می‌شود. استفاده از فن در گلخانه‌ها جریان هوای افقی را بهتر می‌کند و از تشکیل نقاط سرد در قسمت‌هایی که چگالش گسترش می‌یابد جلوگیری می‌کند. برای اینکه دسترسی به نورخورشید و جریان هوا حداکثر شود باید با ایجاد فاصله بین درختان تراکم چتر درختان را کاهش داد.
  • به‌طور مرتب اولین نشانه‌های آفت را جستجو کنید. گیاهان آفت‌زده، خاک و پسماندهای آلوده باید بلافاصله جابه‌جا و منهدم شوند. گیاهان بدون علامت دراطراف گیاهان آفت‌زده باید فوراً حذف شوند و از بین بروند.
  • علف‌های هرز داخل و خارج گلخانه را کنترل کنید چراکه ممکن است این علف‌ها میزبان کپک‌های پرزکی باشند.
  • از گیاهان مستعد کپک‌های پرزکی در باغچه‌های تزیینی نزدیک گلخانه‌ها اجتناب کنید.
  • منطقی است که ارقام زراعی مقاوم دربرابر کپک‌های پرزکی را پرورش بدهید؛ البته در حال حاضر دسترسی به این ارقام محدود است.

مدیریت شیمیایی

قارچ‌کش‌ها اثربخشی ندارند مگراینکه در کنار آن‌ها از اقدامات مناسب مدیریت زراعی بهره گرفته شود. برای حداکثر اثربخشی باید قارچ‌کش‌ها را با هدف بازدارندگی استفاده کرد. بالاترین سطح کنترل زمانی حاصل می‌شود که قارچ‌کش‌ها پیشگیرانه به‌کار گرفته شوند. اگر بسیاری از محصولاتی که در کنترل پیش‌گیرانه عملکرد عالی دارند برای درمان استفاده شوند نمی‌توان ازآن‌ها انتظار کنترل داشت یا اینکه این کنترل حداقل است.

به دلیل گسترش سویه‌های مقاوم دربرابر قارچ‌کش‌ها، استفاده از آن‌ها برای کنترل آفات کپک‌های پرزکی با دشواری مواجه شده‌است. اقدامات پیشگیری از افزایش مقاومت قارچ‌کش عبارتند از:

  • آغاز یک برنامه‌ی منظم سم‌پاشی به‌همراه یک قارچ‌کش محافظ
  • محدودکردن تعداد موارد استفاده از قارچ‌کش‌های مخصوص در هر فصل
  • استفاده‌ی تناوبی از قارچ‌کش‌ها
  • استفاده از مواد شیمیایی عمومی در ترکیب با یک محافظ

این مطلب چقدر مفید بود؟

0 از 5 (0 رای)

بازگشت به وبلاگ

دیدگاه‌ها

افزودن یک دیدگاه

لطفا جمع 2 و 2 را محاسبه نمایید.

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:

مشترک خبرنامه وطن‌بیو شوید!

جمع 6 و 2 برابر است با؟