چگونه هویج بکاریم و از آن مراقبت کنیم
توسط واحد آموزش (بروزرسانی: )
هویج‌ها سبزیجات دوساله‌ای هستند، هرچند معمولاً در سال اول، پیش از گذراندن زمستان و گل‌دهی در سال بعد برداشت می‌شوند. برگ‌های هویج ظریف و شبیه سرخس هستند. گل‌های آن پنج گلبرگ و کاسبرگ دارند و به‌صورت چترهای مرکب (umbel) ظاهر می‌شوند. ریشه‌ی بیشتر هویج‌ها حدود ۲٫۵ سانتی‌متر قطر و بین ۲٫۵ تا بیش از ۳۰ سانتی‌متر طول دارند. اگرچه بیشتر به خاطر ریشه‌های نارنجی و بلندشان شناخته می‌شوند، اما هویج‌ها در رنگ‌ها و شکل‌های مختلفی وجود دارند.
هویج‌ها را در بهار بکارید. بذرها در مدت ۱۰ تا ۲۱ روز جوانه می‌زنند. زمان رشد تا برداشت معمولاً ۵۰ تا ۷۵ روز است.
زمان کاشت
هویج در هوای خنک به‌خوبی رشد می‌کند. می‌توانید بذر را از زمانی که خاک قابل‌کشت شد، حتی ۲ تا ۳ هفته قبل از آخرین سرما، بکارید. در بهار، می‌توانید هر دو هفته یک‌بار بذر جدید بکارید (کاشت پی‌درپی). در اقلیم‌های گرمتر، کاشت در پاییز و زمستان نتیجه بهتری خواهد داشت.
انتخاب مکان کاشت
هویج در مکانی که روزانه ۶ تا ۸ ساعت آفتاب مستقیم یا کمی سایه در بعدازظهر داشته باشد، رشد خوبی دارد. خاک باید سبک، شنی و دارای زهکشی خوب باشد؛ چون در خاک سنگین، رشد کند و ریشه‌ها بدشکل خواهند شد. استفاده از بسترهای بلند با خاک پف‌دار ایده‌آل است.
فاصله‌گذاری، عمق کاشت و نگهداری
فاصله‌گذاری صحیح کلید برداشت موفق است، اما چون بذرها ریزند، سخت است و نیاز به تنک‌کردن دارد. بذرها را به عمق حدود ۶ میلی‌متر و با فاصله ۵–۷ سانتی‌متر از یکدیگر بکارید. اگر بذرها نزدیک‌تر سبز شدند (مثلاً با فاصله ۱ سانتی‌متر)، بعداً باید آن‌ها را تنک کنید تا در نهایت ۷–۸ سانتی‌متر از هم فاصله داشته باشند. بهترین روش تنک کردن، بریدن نهال‌ها با قیچی در سطح خاک است تا به ریشه‌های کناری آسیب نرسد.
هویج‌ها نیازی به قیم یا نگهدارنده ندارند، اما از جابجایی و نشاکاری خوششان نمی‌آید.
مراقبت از هویج
نور
با وجودی‌که ریشه‌ها در زیر خاک رشد می‌کنند، برای رشد مناسب و شیرین شدن، برگ‌ها باید نور کامل تا نیم‌سایه دریافت کنند.
خاک
خاک باید سبک، دارای زهکشی خوب و بدون کلوخه و سنگ باشد؛ در غیر این صورت، ریشه‌ها دوشاخه یا بدشکل خواهند شد. pH مناسب خاک بین ۶٫۰ تا ۶٫۸ است (کمی اسیدی).
آبیاری
هر هفته حداقل ۲٫۵ سانتی‌متر آب به خاک بدهید. مالچ‌پاشی به حفظ رطوبت و خنک نگه‌داشتن خاک کمک می‌کند.
دما و رطوبت
اگرچه هویج در همه مناطق به‌عنوان گیاه یک‌ساله کشت می‌شود، اما در آب‌وهوای خنک بهتر رشد کرده و خوش‌طعم‌تر می‌شود. دمای شبانه حدود ۱۳ درجه سانتی‌گراد و دمای روزانه حدود ۲۴ درجه برای آن ایده‌آل است. در مناطق گرم، کاشت پاییزه و زمستانه توصیه می‌شود.
کوددهی
اگر خاک غنی از مواد آلی نباشد، حدود دو هفته بعد از ظهور برگ‌ها، نیاز به کوددهی دارید. از کود ارگانیک مخصوص سبزیجات استفاده کنید. توجه داشته باشید که کود نیتروژنی بیش از حد باعث رشد برگ‌ها و کاهش رشد ریشه می‌شود.
برداشت هویج
چون زیر خاک رشد می‌کند، نمی‌توانید وضعیت آن را ببینید. بهترین راه برای تعیین زمان برداشت، توجه به تعداد روزهای ذکرشده روی بسته بذر (معمولاً ۵۰ تا ۷۵ روز) و لمس تاج ریشه در نزدیکی سطح خاک است. برای اطمینان، یک عدد هویج را از خاک درآورده و امتحان کنید.
هویج‌های نارس طعم خوبی ندارند و شیرینی آن‌ها کمتر است. شیرینی بیشتر زمانی ایجاد می‌شود که گیاه سرمای ملایمی را تجربه کرده باشد. هویج‌های کوچک موجود در فروشگاه یا از نوع خاصی هستند یا از تراش‌دادن هویج‌های بزرگ ساخته شده‌اند.
اگر خاک نرم باشد، می‌توانید هویج را پیچانده و بیرون بکشید، در غیر این صورت کمی خاک را شل کنید (بدون آسیب‌زدن به ریشه‌ها). پس از برداشت، بلافاصله برگ‌ها را جدا کنید تا رطوبت و مواد غذایی از ریشه خارج نشود.
کاشت هویج در گلدان
هویج نیاز به خاک سبک و زهکشی‌شده دارد. اگر باغچه خاک سختی دارد، بهتر است در گلدان با خاک گلدانی مخصوص سبزیجات استفاده کنید. انواع کوتاه‌قد مانند هویج‌های گرد 'Paris Market' یا نوع انگشتی که طول ۵ تا ۷ سانتی‌متر دارند، برای گلدان مناسب‌اند.
گلدان باید حداقل ۳۰–۶۰ سانتی‌متر قطر و ۳۰ سانتی‌متر عمق داشته باشد و سوراخ زهکشی کافی داشته باشد. چون خاک گلدان سریع‌تر خشک می‌شود، هفته‌ای یک‌بار به‌صورت کامل آبیاری کنید.
هرس
برای جلوگیری از ریشه‌های بدشکل، هنگام رشد هویج علف‌های هرز را حذف کنید. اگر در مرحله بعد نیاز به تنک‌کردن بود، می‌توانید از هویج‌های کوچک در سالاد استفاده کنید. بعد از تنک‌کردن نهایی، فاصله باید به‌گونه‌ای باشد که ریشه‌ها در بلوغ به هم نچسبند.
کاشت هویج از بذر
بذر هویج را مستقیم در زمین و در بهار بکارید، زیرا نشاکاری مناسب نیست. بذرها بسیار ریز هستند و کاشت یکنواخت آن دشوار است؛ ممکن است تا ۳ هفته طول بکشد تا جوانه بزنند.
مراحل:
- خاک را تا عمق حداقل ۳۰ سانتی‌متر شخم بزنید.
- شیارهایی به عمق ۶ میلی‌متر و با فاصله ۳۰ سانتی‌متر ایجاد کنید.
- بذرها را با فاصله ۵ تا ۷ سانتی‌متر بپاشید و به‌صورت سبک خاک بریزید.
- با چوب، تاریخ و نام محصول را علامت‌گذاری کنید.
- خاک را کمی فشار دهید تا تماس خوب بین بذر و خاک ایجاد شود.
- رطوبت خاک را حفظ کنید. خشک شدن سطح خاک باعث تشکیل لایه سفت و مانع از جوانه‌زنی خواهد شد.
- هفته‌ای یک‌بار ۲٫۵ سانتی‌متر آب بدهید.
- وقتی نهال‌ها به ۲ تا ۵ سانتی‌متر رسیدند، آن‌ها را با قیچی تنک کرده و به فاصله ۷–۸ سانتی‌متر برسانید.
نگهداری در زمستان
می‌توانید هویج را در خاک نگه دارید. قبل از اولین یخبندان، علف‌های هرز را حذف کرده و حدود ۸ سانتی‌متر مالچ (کاه یا برگ خشک) روی بستر بریزید. اگر در منطقه‌ای خیلی سرد هستید، از پوشش ردیفی استفاده کنید. اگرچه برگ‌ها خواهند مرد، ولی ریشه‌ها در زمین باقی‌مانده و طعم بهتری پیدا می‌کنند. قبل از بهار برداشت کنید، چون گیاه شروع به گل‌دهی می‌کند.
آفات و بیماری‌ها
آفات
بزرگ‌ترین آفت، مگس زنگ‌زدگی هویج است که تخم خود را نزدیک تاج هویج می‌گذارد و لاروها درون خاک و سپس داخل ریشه نفوذ می‌کنند. سوسک هویج نیز آسیب مشابهی وارد می‌کند. بهترین راه پیشگیری، تغییر مکان کاشت در هر سال یا استفاده از پوشش ردیفی است.
نماتدها (کرم‌های میکروسکوپی) نیز ممکن است در اواخر فصل باعث ریشه‌های بدشکل شوند. استفاده از «خورشیدی‌سازی خاک» می‌تواند آن‌ها را نابود کند. در صورت وجود آلودگی، در سال بعد در آن مکان هویج نکارید.
حیوانات
حیواناتی مانند گوزن، خرگوش، موش‌خرما و صاریغ از برگ‌های هویج تغذیه می‌کنند. تنها راه مؤثر، حصارکشی است.
بیماری‌ها
بیماری‌هایی مانند بلایت آلترناریا، زردی هویج و پوسیدگی نرم باکتریایی می‌توانند آسیب برسانند. اگر نشانه‌ای دیدید، گیاه بیمار را حذف کنید. در پایان فصل، بقایای گیاهی را کاملاً جمع‌آوری کرده و سال بعد در مکان دیگری بکارید، چون عوامل بیماری‌زا در خاک باقی می‌مانند.
سوالات متداول
چه زمانی بهترین زمان برای کاشت هویج است؟
هویج را میتوان از اوایل بهار، زمانی که خاک قابل کشت شد، حتی ۲ تا ۳ هفته پیش از آخرین سرما، کاشت. در مناطق گرمتر، کاشت پاییزی یا زمستانی نیز مناسب است.
چگونه بفهمیم زمان برداشت هویج فرا رسیده است؟
با توجه به نوع بذر، زمان برداشت معمولاً ۵۰ تا ۷۵ روز پس از کاشت است. برای اطمینان، تاج ریشه را لمس کرده یا یکی از هویج‌ها را بیرون آورده و مزه کنید.
چرا ریشه هویج‌ها بدشکل یا دوشاخه می‌شود؟
خاک سنگین، سفت یا دارای سنگ و کلوخه باعث انشعاب و بدشکل شدن ریشه‌های هویج می‌شود. استفاده از خاک سبک، شنی و با زهکشی خوب ضروری است.
دیدگاه‌ها
افزودن دیدگاه