علائم کمبود آهن در گیاهان

علائم کمبود آهن در مرحله اولیه در برگ‌های جوان بروز می‌کند. این کمبود همراه با کلروز (زردشدگی) برگ‌های بالایی رخ می‌دهد، در عین حال، رگبرگ‌ها و آوند‌های برگ همچنان سبز هستند. در مراحل بعدی، اگر کمبود آهن ادامه یابد، کل برگ به رنگ زرد مایل به‌سفید درمی‌آید و لکه‌های نکروز در لبه‌های برگ نمایان می‌شوند. با ادامه این روند در حاشیه‌های گیاه قطعات نکروز پدیدار می‌شوند. داخل مزرعه، بخش‌های آسیب‌دیده به راحتی قابل تشخیص هستند. کلروز و نکروز برگ موجب کاهش مقدار کلروفیل، محدودشدن میزان فتوسنتز، به‌تعویق افتادن رشد و در نتیجه باعث مرگ گیاه می شود.

عواملی که موجب کمبود آهن می‌شوند

اغلب در فصول بهار ، در خاک‌های مناطق گرمسیری که زهکشی ضعیفی دارند، کمبود آهن مشکلی جدی به‌حساب می‌آید. در صورت فقر آهن، سورگوم، ذرت، سیب‌زمینی و لوبیا بیشترین تأثیر را می‌پذیرند، از سوی دیگر گندم و یونجه کمترین حساسیت را دارند. درصد CaCO₃ و میزان pH خاک، تأثیر مستقیم بر میزان جذب آهن توسط گیاه و رشد محصول دارد. خاک‌های آهکی قلیایی (pH ۷٫۵ و بالاتر) که از سنگ آهک نشئت گرفته‌اند، گیاه را مستعد کمبود آهن می‌کنند. آهن در فتوسنتز نقش دارد و موجب رشد و حفظ گره‌های ریشه در حبوبات می‌شود. بنابراین، کمبود آهن شدیداً روی مقدار گره‌های ریشه، ثبیت ازت و محصول‌دهی گیاه اثر دارد. سطح بحرانی تخمین‌زده شده در حدود ۲٫۵ میلی‌گرم در یک کیلوگرم از بافت‌های خشک گیاه است. کمبود آهن همچنین موجب افزایش جذب و تجمع کادمیوم در گیاه می‌شود.

کنترل با استفاده از کود

از کودهای شیمیایی که مقدار آهن زیادی دارند استفاده کنید. در اغلب کودهای کامل، آهن بخشی از کود را تشکیل می‌دهد. در خاک‌های آهکی که گیاه از کمبود آهن رنج می‌برد، استفاده از اکسید نیتریک (NO) منجر به کاهش کلروز بین‌آوندی در برگ‌ها می‌شود و در نتیجه رشد گیاه بهبود می‌یابد. این ترکیب آهن را بیشتر در دسترس گیاه قرار می‌دهد. برای مثال در صورت کمبود حاد آهن می‌توانید از این ترکیب استفاده کنید: پاشش محلول سولفات فروس (5 g/l) + اسید سیتریک (1 g/l) که در آب رقیق شده‌است. از این محلول دوبار در هر هفته استفاده کنید.

اقدامات پیشگیرانه

از واریته‌هایی استفاده کنید که نسبت به کمبود آهن حساسیت کمتری دارند. گیاهان در اطراف محصولات کشاورزی گرده‌افشانی می‌کنند. توصیه می‌شود که از کودهایی با پایه آهن استفاده نمایید. درصورت امکان، در خاک‌های آهکی قلیایی، از کشت محصولات حساس به کمبود آهن اجتناب کنید. روش‌های زهکشی خاک را بهبود دهید و از آبیاری بیش از حد جلوگیری کنید. از بروز خاک‌های آهکی پیشگیری نمایید زیرا موجب افزایش pH خاک می‌شود.