روش‌هایی برای رفع کمبود مواد مغذی در گیاهان

با استفاده از این راهنما، مشکلاتی که برای گیاهان آسیب‌دیده در باغ‌تان پیش می‌آید را تشخیص دهید.

زردشدن برگ‌های پایینی

علائم: برگ‌های پایینی گیاه زرد و چروکیده می‌شوند و در نهایت از گیاه جدا می‌شوند. گیاهان، به‌خصوص انواع بزرگ آن‌ها، زمانی که به انتهای چرخه گل‌دهی می‌رسند، برگ‌های بخش پایینی خود را از دست می‌دهند. اما زمانی‌که این زردشدگی در دوره سبزینگی، کم‌کم به بخش‌های بالایی گیاه برود، نشان از بروز یک مشکل است. قد گیاهان جوان کوتاه باقی می‌ماند.

علت: کمبود نیتروژن

روش بهبود: نیتروژن یکی از مواد غذایی مهم برای گیاهان است که گیاه برای رشد برگ‌ها و ساقه به‌شدت به آن وابسته است. بنابراین در بسیاری از کودها این عنصر همیشه وجوددارد. این ماده مغذی در طول مرحله رشد سبزینه اهمیت حیاتی برای گیاه دارد (نیاز گیاه به نیتروژن در طول گل‌دهی کمی کمتر می‌شود). برای تثبیت نیتروژن، ابتدا برچسب روی کود را بررسی کنید تا از رقیق‌کننده مناسب آن استفاده نمایید، حتی کمترین مقدار اختلاف موجب آسیب‌رسیدن به گیاه می‌شود. اگر مقدار رقیق‌کننده صحیح باشد، در صورتی که pH محلول نیتروژن زیر ۵ یا بالای ۷٫۵ شود، همچنان مشکل کمبود نیتروژن در گیاه باقی می‌ماند. از کودهای ارگانیک استفاده کنید، این کودها نمک کمتری نسبت به کودهای مصنوعی دارند،‌ بنابراین pH پایین‌تری در خاک ایجاد می‌کنند. ترکیبی را برای کود خود انتخاب کنید که متناسب با مرحله رشد گیاه باشد، ممکن است گیاه در مرحله گل‌دهی یا رشد سبزینه قرارداشته باشد.

تیرگی زیاد در برگ‌های جوان

علائم: برگ‌های جوان به‌رنگ سبز تیره هستند. برگ‌ها به‌سمت پایین پیچ می‌خورند و خشکی در لبه‌های آن‌ها واضح است، چنین به‌نظر می‌رسد که کمی دچار سوختگی شده‌ باشند.

علت: مسمومیت با نیتروژن

روش بهبود: نیاز به تغذیه‌رسانی سریع به گیاه برخی از کشاورزان کم‌تجربه را ترغیب می‌کند تا مواد مغذی را بیش از حد به گیاه برسانند، این موضوع سبب بالارفتن بیش از حد سطح نیتروژن در گیاه می‌شود. از انجام چنین اقدامی پیشگیری کنید و سعی کنید که گیاه را با کودهای ارگانیک تغذیه نمایید، کودهای ارگانیک سبب می‌شوند که گیاه بتواند مواد مغذی مورد نیاز خود را به‌طور تدریجی و در بهترین حالت جذب نماید. کودهای مصنوعی برای گیاهان مشابه با استروئیدها برای انسان است، این مواد منجر به رشد غیرطبیعی و در بسیاری از موارد به مسمومیت گیاه ختم می‌شوند. قبل از اینکه دوباره اقدام به کوددهی گیاه نمایید، سیستم کشت آبی و آبیاری خاک را با تمام توان روشن کنید.

برگ‌ها و ساقه‌های بنفش رنگ

علائم: آوندهای برگ‌ها و ساقه‌ها بنفش می‌شوند (گیاهانی که ذاتاً برگ‌ها و ساقه‌های بنفش دارند دچار تغییر رنگ نمی‌شوند و همیشه از سرتاپا به‌رنگ بنفش هستند). رشد گیاه متوقف می‌شود و حتی ممکن است برگ‌های خود را از دست بدهد.

علت: کمبود فسفر

روش بهبود: اگر چنانچه دمای هوا در باغ یا دمای محلول مواد مغذی به کمتر از ۱۳ درجه سانتی‌گراد برسد، گیاهان برای جذب فسفر دچار مشکل می‌شوند. اگر اطمینان دارید که دما مشکلی ایجاد نکرده‌است، از مکمل‌های که سرشار از فسفر است استفاده کنید. برگ‌های آسیب‌دیده بهبود نمی‌یابند اما اندام‌های درحال رشد سالم خواهندبود.

زردشدن یا از بین‌رفتن لبه برگ‌ها

علائم: لبه‌های برگ‌‌های تازه بالغ زرد می‌شوند و از بین می‌روند. ساقه و شاخه‌ها ضعیف هستند و به‌راحتی می‌شکنند. برگ‌های پیرتر ظاهر قرمزرنگی پیدا می‌کنند و به سمت بالا پیچ می‌خورند.

علت: کمبود پتاسیم

روش بهبود: مقادیر مازاد از سایر مواد مغذی محلول مانند کلسیم، سدیم و نیتروژن، گیاه را از جذب پتاسیم منع می‌کنند. چنین شرایطی نتیجه استفاده از آب‌ با مواد معدنی بسیار است (در اصطلاح آب سنگین). همچنین کاربرد موادی که سختی آب را می‌گیرند یا استفاده از کودهای مصنوعی نیز منجر به بروز این مشکل می‌گردد. بهترین روش آن است که متناسب با مرحله رشد گیاه، از کودهای ارگانیک استفاده کنید: نیاز گیاه به پتاسیم در مرحله گل‌دهی نسبت به نیتروژن بیشتر است.

برگ‌های لکه‌دار

علائم: برگ‌های جوانی که در قسمت بالایی گیاه رشد می‌کنند، لکه‌دار و معیوب می‌شوند و رشدشان متوقف می‌گردد.

علت: کمبود کلسیم

روش بهبود: اگر pH محلول مواد مغذی زیر ۶ باشد، قابلیت حل‌شدن کلسیم در آب کم می‌شود و گیاه نیز توانایی جذب آن را از خاک ندارد. به‌نحوی pH خاک را تنظیم کنید که خیلی حالت اسیدی پیدانکند. اگر pH در محدوده مناسب قرارگیرد، از مکمل بون‌میل که غنی از کلسیم باشد استفاده کنید. در نتیجه منابع مواد معدنی به‌راحتی در دسترس گیاه قرار می‌گیرد.

زردشدن برگ‌های پیر

علائم: برگ‌های پیر (پایین‌ترین برگ‌های روی ساقه) دچار زردی می‌شوند یا رنگ سبز روشن پیدا می‌کنند. این زردی از لبه‌ها شروع می‌شود و ممکن است به سفیدی بزند و در عین حال آوندها همچنان سبز تیره هستند. برگ‌ها تدریجاً به‌سمت بالا پیچ می‌خورند و در نهایت از ساقه جدا می‌شوند.

علت: کمبود منیزیم

روش بهبود: pH محلول مواد مغذی باید بین ۶ تا ۶٫۵ باشد تا گیاه به‌راحتی بتواند منیزیم را جذب کند، همچنین باید مقدار کلسیم در سطح مناسب آن قرارگیرد تا جذب منیزیم به‌درستی پیش برود. وقتی نیاز به استفاده از مکمل‌های منیزیم وجود دارد، نمک‌های سولفات منیزیم به‌راحتی در دسترس هستند. به‌خاطر داشته باشید که برگ‌هایی که از کمبود منیزیم رنج می‌برند قابل ترمیم نیستند، اما زمانی که کمبود منیزیم رفع شد باید انتظار داشت که زردشدن و فقدان برگ‌های پایینی گیاه متوقف گردد.

بروز نوارهای زردرنگ روی برگ‌ها

علائم: برگ‌های جوان در قسمت بالای گیاه دارای نوارهای زردرنگی بین آوندها هستند، این نوارهای زرد کم‌کم بزرگتر می‌شوند تا به‌هم برسند. همچنین ممکن است بپیچند و از شکل نرمال خود انحنا پیداکنند. اگر گیاه در مرحله گل‌دهی باشد شکوفه‌ها از بین می‌روند.

علت: کمبود روی

روش بهبود: تولید کلروفیل در گیاه، داشتن برگ‌های سالم و رشد مناسب ساقه وابسته به وجود روی درگیاه است. مشابه با سایر مواد مغذی، شرایط قلیایی یا اسیدی (بالا یا پایین بودن pH) منجر به ایجاد اختلال در جذب مواد مغذی توسط گیاه می‌گردند. مکمل‌های بون‌میل هم میزان pH را افزایش می‌دهند و هم مقدار جذب کلسیم را بالا می‌برند، این دو مورد به جذب بهتر روی کمک می‌کنند.

بروز ریشه‌های نرم و قهوه‌ای رنگ

علائم: ریشه‌ها به‌جای اینکه سفید و سخت باشند رنگ قهوه‌ای دارند و نرم‌اند. برگ‌ها جدا می‌شوند و رنگ سبز روشن یا زرد دارند.

علت: کمبود اکسیژن

روش بهبود: وقتی ریشه‌های گیاه غرق در آب هستند، دچار کمبود اکسیژن می‌شوند و رشد ریشه متوقف می‌گردد. سیستم‌های هیدروپونیک (کشت در آب) بهترین عملکرد را دارند. در این سیستم‌ها باید مواد مغذی به‌کمک یک پمپ هوا اکسیژنه شوند و در اختیار گیاه قرارگیرند. گیاهانی که در خاک می‌رویند اگر با آبیاری بیش از حد مواجه شوند دچار کمبود اکسیژن می‌گردند. بین دو آبیای به گیاه فرصت خشک‌شدن بدهید، مقدار آب مورد نیاز گیاه در حدی است که در چند ساعت اولیه گیاه بتواند آن را جذب کند. اگر ریشه‌های گیاه تنها یک‌بار از بین بروند، نجات دوباره آن تقریباً غیرممکن است.

توقف رشد

علائم: رشد متوقف شده‌است. گیاه آب و محلول‌های مغذی کمتری نسبت به حالت نرمال جذب می‌کند.

علت: کمبود دی‌اکسیدکربن

روش بهبود: وقتی که سطح دی‌اکسیدکربن پایین است، گیاه فتوسنتز نمی‌کند و رشد به‌ تأخیر می‌افتد. از آنجا که با هر بار تنفس، انسان دی‌اکسیدکربن را بیرون می‌دهد، با صحبت کردن با گیاه (حداقل در اطراف آن) سطح دی‌اکسیدکربنی که در دسترس گیاه است بالا می‌رود. با نصب یک پنکه می‌توان به‌آرامی هوای اطراف گیاه را تازه کرد و منبع تازه‌ای از دی‌اکسیدکربن فراهم نمود. اگر پنکه به سیستم تهویه بیرون نیز متصل باشد نتیجه مطلوب‌تری دارد. برای گلخانه‌هایی که پر از گیاهان مختلف هستند و تراکم گیاه در آن زیاد است استفاده از دستگاه مولد دی‌اکسیدکربن همیشه سطح آن را در اطراف گیاه بالا نگه‌می‌دارد.