بیماری زنگ گیاهی: پیشگیری بهتر از درمان

جمله‌ی خردمندانه‌ی پیشگیری بهتر از درمان است سابقه‌ای طولانی دارد و بیانگر آن است که ما باید در برنامه‌ی روزانه‌ی خود بیشتر پیش‌کنش‌گر باشیم تا واکنش‌گر.

در باغبانی و کشاورزی هم قضیه به همین صورت است. ما شاهد آن هستیم که برای موفقیت بیشتر در مدیریت یکپارچه‌ی آفات بر این اصل تاکید می‌شود. در مدیریت بیماری‌های گیاهی هم لازم است راهبردهای پیشگیری از بیماری در اولویت قرار بگیرند. هزینه‌ی پیشگیری بسیار کمتر از هزینه‌ی عکس‌العمل نشان دادن یا مخاطرات سلامت ناشی از استفاده از قارچ‌کش و باکتری‌کش‌های غیرآلی نامطلوب است.

یکی از روش‌های پیشگیری کنترل شرایط محیطی است. بیماری‌های گیاهی برای آلوده‌کردن و تکمیل زیست‌چرخه‌ی خود در گیاهان شرایط محیطی بهینه‌ای را می‌طلبند. با آگاهی از این موضوع، پیشگیری برایتان قابل‌قبول خواهدشد.

بیماری زنگ که در بسیاری از محصولات به چشم می‌خورد میکروبی است که همان‌طور که از اسمش پیداست شبیه زنگ‌زدگی فلزات است. در صورتی‌که بذرهای گیاه برای مدتی طولانی در‌معرض رطوبت خیلی زیاد و دمای مساعد قرار بگیرند این بیماری آغاز می‌شود و گیاه را آلوده می‌کند. هاگ‌ها مثل «تخم‌های» میکروب‌ها هستند که معمولاً برای آغاز به رشد نیاز به رطوبت دارند.

پژوهشگرانی که در آزمایشگاه به مطالعه‌ی بیماری زنگ می‌پردازند بعد از اضافه‌کردن هاگ‌ها به گیاه با افزایش رطوبت اتاقک رشد ازطریق مه‌پاشی، این محیط را شبیه‌سازی می‌کنند. احتمال رشد این هاگ‌ها در رطوبت کم خیلی پایین است. بنابراین پیشگیری از بیماری زنگ مستلزم حفظ سطح رطوبت در پایین‌تر از حدی است که شرایط را برای شروع رشد هاگ‌ها و آلوده‌کردن گیاه فراهم می‌کند.

اولین مرحله‌ی پیشگیری پایش شرایط محیطی با کمک حسگرهاست. دما و رطوبت رایج‌ترین برداشت‌هایی هستند که برای این منظور درنظر گرفته می‌شوند اما با پیشرفت مطالعات در زمینه‌ی بیماری‌های گیاهی مشخص شده‌است که برداشت‌های دیگر هم برای این منظور موثر هستند. کشاورزان باید از شرایط مطلوب گسترش بیماری به‌ویژه بیماری‌هایی که سابقاً محصولات را درگیر کرده‌اند آگاه باشند. در این صورت کشاورز می‌تواند داده‌های حسگر را رصد کند و زمانی‌که پروفایل داده‌ها با شرایط بروز بیماری هماهنگ شود اقدام کند.

چه بهتر که کشاورزان محیط رشد را در گرما، سرما یا تهویه‌ی هوا کنترل کنند تا هرگز چنین شرایطی ایجاد نشود. خلاصه‌ی مطلب این که لازم است کشاورزان در «برنامه‌ی» روزانه جایی را برای پایش داده‌های حاصل از حسگرها قرار بدهند و راهبردها و تصمیمات آگاهانه‌ای برای پیشگیری اتخاذ کنند.